Giống lúa ngon, chữa được bệnh?
Trước vụ sản xuất lúa đông xuân 2019 - 2020, một số cá nhân tự xưng là đại diện của Công ty TNHH giống lúa Thiên Đàng khu vực miền Trung - Tây Nguyên (viết tắt là Cty Thiên Đàng) về xã Bình Hòa (huyện Tây Sơn – Bình Định) đặt vấn đề với chính quyền xã về việc tổ chức tặng quà từ thiện cho những gia đình khó khăn trên địa bàn. Đồng thời Cty Thiên Đàng tổ chức giới thiệu, quảng bá giống lúa “Thiên Đàng MS 2019”.
Những người đại diện Cty Thiên Đàng quảng cáo giống lúa này gieo sạ “không cần dùng thuốc bảo vệ thực vật vẫn kháng được sâu bệnh, năng suất cao, ăn gạo của giống lúa này có thể chữa được bệnh”.
Trên nhiều trang mạng xã hội cũng xuất hiện những thông tin (chủ yếu là video) quảng bá rằng trồng giống lúa này không cần sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật mà chất lượng gạo ngon, thơm mùi sữa.
Thậm chí đến ốc bươu vàng, giống lúa này cũng tự khắc kháng được, không cần phun thuốc diệt ốc như kiểu canh tác truyền thống. Điều đáng nói là giống lúa này đã được người dân trồng rộng rãi, sau đó chính quyền địa phương mới biết để chấn chỉnh.
Giống lúa Thiên Đàng không chỉ được nông dân ở tỉnh An Giang sản xuất mà còn nhiều tỉnh, thành khác như Vĩnh Long, Cần Thơ, Đồng Tháp… Mới đây, Sở NN&PTNT tỉnh An Giang đã gửi văn bản đến Sở NN&PTNT thuộc 11 tỉnh, thành ĐBSCL về nội dung trên để các tỉnh, thành tăng cường công tác quản lý việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng giống lúa Thiên Đàng nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật.
Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định cũng vừa có văn bản đề nghị các địa phương trong tỉnh tăng cường tuyên truyền, khuyến cáo bà con nông dân không sử dụng giống lúa “Thiên Ðàng MS 2019” để gieo sạ.
Lý do giống lúa này có nguồn gốc không rõ ràng, chưa có trong danh mục giống cây trồng được phép sản xuất, kinh doanh và chưa có quyết định công nhận lưu hành.
Gạo không có tác dụng chữa bệnh
PGS.TS Nguyễn Văn Hoan, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lúa, Học viện Nông nghiệp cho hay, hiện ở Việt Nam có một số giống lúa được sử dụng để sản xuất gạo chữa bệnh, nhưng không có giống lúa nào chữa bệnh chung chung.
Bởi gọi là chữa bệnh thì phải là chữa bệnh gì, hoạt chất ra sao. Cùng với đó là giống lúa gì, canh tác ra sao, chăm bón thế nào để có hoạt chất đó. Chắc chắn không có một giống lúa nào mà chỉ cần gieo sạ bình thường lại cho ra hạt gạo giàu dưỡng chất để chữa một loại bệnh gì đó.
Loại gạo bình thường chúng ta vẫn ăn chủ yếu là tinh bột, nhưng gạo chữa bệnh thì phải giàu các hoạt chất tốt cho bệnh nào đó.
“Người dân nên hiểu không có bất cứ giống lúa thần kỳ nào mà gieo trồng tự nhiên lại cho ra những hoạt chất thần kỳ. Cây lúa cũng phải tuân theo nguyên tắc kiểu hình = kiểu gene + môi trường. Việc trồng những loại lúa chưa được công nhận, không rõ nguồn gốc, sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hại cho hệ thống gene lúa nói chung”, PGS.TS Nguyễn Văn Hoan cho hay.
PGS.TS Nguyễn Văn Hoan cho biết, Việt Nam hiện có giống lúa Thiên Thảo (Khánh Hòa) có màu tím thẫm, có tác dụng chữa bệnh gút. Tuy vậy để hoạt chất anthocyamin cao thì quá trình canh tác cũng rất nghiêm ngặt, từ nước tưới đến phân bón…
Không phải cứ trồng cấy thông thường là có gạo chữa bệnh. Hoặc giống gạo tím than Sóc Trăng hay còn gọi là gạo thảo dược là gạo thực dưỡng chứa một hàm lượng anthocyamin rất cao (khoảng 0,4%), có nhiều hoạt tính sinh học quý như khả năng chống oxy hóa cao, phòng tránh biến chứng của tiểu đường.
Hoặc giống gạo vàng được tạo ra từ một giống lúa đặc hữu, trong quá trình canh tác, người ta bón phân chế biến từ vỏ tôm cua có màu vàng.
Gạo hấp thụ chitosan từ vỏ tôm cua nên cũng có màu vàng, tốt cho người bị bệnh tiểu đường. Tuy vậy cần phải nhận thức rõ ràng rằng gạo không có tác dụng chữa bệnh mà chỉ có tác dụng hỗ trợ quá trình điều trị của bệnh nhân. Liệu trình chữa bệnh phải tuân thủ khuyến cáo của bác sĩ.
“Thế giới thực vật có rất nhiều điều thú vị. Ví dụ như lá dứa sáng chua, trưa lại ngọt. Hoa phù dung sáng màu trắng, trưa màu hồng, tối lại màu đỏ. Để lấy hoa làm thuốc thì phải khai thác vào buổi tối. Giống lúa cũng vậy, để cho ra đời từng giống lúa đặc thù phải nghiên cứu và áp dụng rất nghiêm ngặt quy trình canh tác, kể cả khâu kiểm nghiệm sau thu hoạch chứ không đơn giản cứ mua giống đó về trồng là sẽ có đặc sản”, PGS.TS Nguyễn Văn Hoan cho hay.
Cho đến nay, các loại gạo thuốc nói chung đều được giữ bí mật canh tác. Khó có chuyện người dân có thể tự trồng đại trà mà cho ra được loại gạo giàu dưỡng chất này.
Với người có sức khỏe bình thường, chỉ cần sử dụng loại gạo bình thường, không cần phải dùng đến các loại gạo giàu hoạt chất nêu trên. Trường hợp có nhu cầu dùng loại gạo này thì nên mua của những địa chỉ sản xuất uy tín, không tự ý gieo trồng những giống lúa trôi nổi, chưa được công nhận.
Việc sản xuất, kinh doanh giống lúa chưa được khảo nghiệm, cấp phép sẽ ảnh hưởng đến cơ cấu giống lúa chung của địa phương, đồng thời các tổ chức, cá nhân sản xuất giống lúa này vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động trồng trọt tại Khoản 1, Điều 9 Luật Trồng trọt.
Các cơ quan quản lý cần sát sao hơn nữa trong việc tuyên truyền sử dụng các giống cây trồng mới, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
