Đội ngũ biên soạn là nền tảng
Trong Nghị quyết số 71-NQ/TW, một trong những nội dung nhận được sự quan tâm đặc biệt là mục tiêu bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa (SGK) thống nhất toàn quốc, phấn đấu đến năm 2030 cung cấp miễn phí SGK cho tất cả học sinh.
TS Lục Quang Tấn – Giám đốc Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Hà Giang chia sẻ: Để hiện thực hóa mục tiêu này cần có sự chuẩn bị đồng bộ về nhân lực, pháp lý và nguồn lực.
Đặc biệt, phải đảm bảo đội ngũ biên soạn SGK có năng lực chuyên môn, am hiểu thực tiễn giáo dục vùng miền và áp dụng công nghệ hiện đại và tham khảo kinh nghiệm quốc tế.
Theo TS Lục Quang Tấn đội ngũ biên soạn chính là nền tảng quyết định chất lượng bộ SGK, phải đảm bảo tính khoa học, phù hợp thực tiễn và hội nhập quốc tế.
Do đó, cần thành lập nhóm tác giả cốt lõi, gồm chuyên gia đầu ngành từ các trường đại học sư phạm, viện nghiên cứu, giáo viên xuất sắc (ưu tiên những người từng tham gia biên soạn các bộ hiện hành như Cánh diều, Kết nối tri thức).
Bên cạnh đó, quá trình tuyển chọn phải công khai, minh bạch, đa ngành (kết hợp chuyên môn sư phạm, công nghệ, văn hóa). Công tác tổ chức đào tạo, tập huấn chuyên sâu về nguyên tắc biên soạn theo Nghị quyết 88/2014/QH13, tích hợp công nghệ (SGK số, AI hỗ trợ học tập) và tham khảo kinh nghiệm quốc tế (như Singapore hoặc Phần Lan) để tạo bộ sách linh hoạt, nhấn mạnh kỹ năng số và giá trị dân tộc.
Khung pháp lý đồng bộ chặt chẽ
TS Lục Quang Tấn cũng cho rằng cần khung pháp lý đồng bộ, chặt chẽ để hỗ trợ triển khai nhanh chóng. Khẩn trương sửa đổi Luật Giáo dục 2019 và Thông tư 27/2023/TT-BGDĐT về lựa chọn SGK, quy định rõ vai trò chủ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong biên soạn, thẩm định, phân phối bộ SGK thống nhất, đồng thời kế thừa nội dung ưu tú từ các bộ cũ để tránh lãng phí. Xây dựng quy trình nghiệm thu minh bạch, kiểm soát giá sách và trách nhiệm địa phương (tập huấn giáo viên, điều chỉnh nội dung địa phương).
Về nguồn lực triển khai, cần ưu tiên ngân sách nhà nước từ Bộ Tài chính cho biên soạn, in ấn, phân phối (kết hợp các nguồn ODA từ Ngân hàng Thế giới hoặc các đối tác quốc tế), nhằm đạt miễn phí SGK đến 2030. Đảm bảo cơ sở vật chất, ít nhất 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia, đầu tư thiết bị số và phòng thí nghiệm.
Ngoài ra, cần khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên theo Chỉ thị 32/CT-TTg, với chính sách ưu đãi đặc thù (tăng phụ cấp lên 100% cho giáo viên phổ thông). Hỗ trợ ưu tiên vùng sâu, vùng xa (trường nội trú biên giới), huy động xã hội hóa từ doanh nghiệp và phụ huynh cho học liệu bổ sung.
Có thể thấy rằng, việc xây dựng một bộ SGK thống nhất toàn quốc và miễn phí đến năm 2030 sẽ không chỉ là bài toán mà là lời khẳng định giáo dục là quyền lợi công bằng của mọi học sinh Việt Nam, không phân biệt vùng miền, dân tộc.
Muốn biến kỳ vọng thành hiện thực, cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ các bộ, ngành Trung ương đến địa phương. Đặc biệt, chính quyền cơ sở, nơi trực tiếp quản lý trường học phải chủ động rà soát nhu cầu, kiến nghị kịp thời và triển khai đúng tiến độ.
