Có nhiều cha mẹ thường chỉ trích, mắng con, chê trách con vì muốn con coi đây là động lực để chúng làm tốt hơn hoặc mạnh mẽ hơn. Nhưng thực tế, đây là phương pháp phản tác dụng, khiến con cảm thấy tồi tệ hơn về bản thân và cảm thấy chán nản hoặc lo lắng.
Cha mẹ có tính phê phán cao là những người luôn đặt kỳ vọng cao vào con cái mình. Họ có xu hướng cực kỳ chỉ trích thành tích của con và thường không đưa ra bất kỳ sự hỗ trợ hoặc phản hồi mang tính xây dựng nào.
Hầu hết người lớn chúng ta thi thoảng tỏ ra tiêu cực về con cái, nhưng những bậc cha mẹ có tính phê phán cao thường có những kỳ vọng không thực tế ở con.
Họ không đưa ra những phản hồi hay tư vấn hữu ích mà lập tức mắng mỏ, so sánh hoặc hạ thấp con mình. Nuôi dạy con kiểu này có thể gây tổn hại đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc của con. Thậm chí dẫn đến cảm giác thiếu tự tin, lòng tự trọng thấp và gây trầm cảm cho con.
Dấu hiệu con đang bị nuôi dạy bởi phụ huynh có tính phê phán cao
- Con cảm thấy như mình không bao giờ có thể đáp ứng được kỳ vọng của cha mẹ, cho dù con có cố gắng thế nào đi chăng nữa.
- Con có cảm giác dai dẳng rằng mình chưa đủ giỏi, cho dù con có đạt được bao nhiêu thành công đi chăng nữa.
- Con tự phê phán bản thân quá mức và có xu hướng đổ lỗi cho bản thân về những điều không phải do mình gây ra.
- Con phải đấu tranh với sự lo lắng hoặc trầm cảm.
- Con gặp khó khăn trong việc thiết lập và thực thi các ranh giới lành mạnh trong các mối quan hệ của mình.
- Con gặp khó khăn trong việc chấp nhận lời khen từ người khác.
- Con có xu hướng né tránh hoặc trì hoãn các nhiệm vụ hoặc dự án vì sợ rằng mình sẽ không đáp ứng được kỳ vọng của cha mẹ.
- Con gặp khó khăn trong việc thể hiện cảm xúc của mình và thay vào đó có xu hướng kìm nén chúng.
- Con phải đấu tranh với lòng tự trọng thấp và sự tự tin.
- Con có xu hướng tìm kiếm sự chấp thuận từ người khác và sợ bị từ chối.
Đặc điểm chung của cha mẹ có tính phê phán cao
 |
| Con gặp khó khăn trong việc thể hiện cảm xúc của mình và thay vào đó có xu hướng kìm nén chúng. (Ảnh: ITN). |
Những bậc cha mẹ này thường bộc lộ những đặc điểm chung nhất định có thể gây tổn hại đến sức khỏe tâm thần của con cái họ.
Những đặc điểm này bao gồm chủ nghĩa hoàn hảo. Cha mẹ cầu toàn có những kỳ vọng không thực tế về khả năng của con mình và không bao giờ hài lòng với thành tích của chúng.
Kỳ vọng cao là một đặc điểm chung khác. Họ đặt ra những mục tiêu không thể đạt được cho con cái mà không cung cấp sự hỗ trợ hoặc hướng dẫn cần thiết.
Không sẵn sàng về mặt cảm xúc cũng là một đặc điểm của những bậc cha mẹ có tính chỉ trích cao. Họ có thể gặp khó khăn trong việc kết nối tình cảm với con cái và không thể mang đến cho chúng tình yêu thương cũng như sự hỗ trợ mà chúng cần.
Những bậc cha mẹ có thái độ phê phán cao thường thể hiện những đặc điểm của mình theo nhiều cách khác nhau. Một là họ đưa ra những lời chỉ trích liên tục. Hai là họ soi mói mọi hành động của con mình và luôn chỉ ra những sai sót.
Bỏ bê tình cảm cũng là một biểu hiện phổ biến. Trong những trường hợp đó, cha mẹ có thể hiện diện về mặt thể xác nhưng lại vắng mặt về khía cạnh cảm xúc. Điều này khiến con cái cảm thấy không được hỗ trợ và không được yêu thương.
Tất cả những biểu hiện kể trên có tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc của trẻ, dẫn đến những ảnh hưởng lâu dài ở tuổi trưởng thành và các mối quan hệ thân thiết nhất.
Tác động của cha mẹ có tính phê phán cao đối với con
 |
| Sự chỉ trích quá mức của cha mẹ khiến con cái họ cảm thấy không được hỗ trợ và không được yêu thương. (Ảnh: ITN). |
- Lòng tự trọng và giá trị bản thân thấp.
- Khó hình thành và duy trì các mối quan hệ.
- Chủ nghĩa hoàn hảo và nỗi sợ thất bại.
- Nghi ngờ bản thân và thiếu tự tin.
- Sợ phạm sai lầm.
- Khó khăn trong việc thể hiện cảm xúc.
- Khoảng cách tình cảm và tâm lý với cha mẹ.
- Tăng nguy cơ phát triển các rối loạn sức khỏe tâm thần, bao gồm lo lắng và trầm cảm.
- Khó hình thành và duy trì các mối quan hệ lành mạnh ở tuổi trưởng thành.
- Không có khả năng thiết lập ranh giới lành mạnh.
- Tăng nguy cơ lạm dụng chất gây nghiện và các cơ chế đối phó có hại khác.
