Do đó, quá trình tổ chức cần thực hiện đúng quy trình, chuẩn mực. Qua đó, tạo động lực cho giáo viên trẻ phấn đấu, phát triển năng lực nghề nghiệp.
Lựa chọn “thuyền trưởng”
10 năm làm Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú ATK Sơn Dương (Tuyên Quang), năm 2020, cô Đỗ Thị Vân Đông quyết định đăng ký tham gia ứng tuyển tại kỳ thi tuyển chức danh hiệu trưởng.
Cô đã xuất sắc vượt qua 5 ứng viên và trở thành Hiệu trưởng của trường này. Cô Đông nhớ lại thời điểm xây dựng đề án phát triển nhà trường. Trong đề án, cô trình bày rõ mục tiêu, chiến lược phát triển theo từng giai đoạn cụ thể nhằm thuyết phục được hội đồng tuyển dụng.
“Hiện, tôi vẫn bám sát đề án, chương trình hành động của mình để quản lý, điều hành nhà trường phát triển đúng hướng, đáp ứng kỳ vọng của các cấp lãnh đạo và nhân dân địa phương” – cô Đông chia sẻ, đồng thời cho biết: Trước mắt, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn. Hiện nay, tỷ lệ học sinh trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng đã được cải thiện. Về giáo dục mũi nhọn, cô xây dựng chiến lược cụ thể và có mục tiêu rõ ràng, không theo “thời vụ”.
Theo đó, đầu năm học cô triển khai từng bước từ việc phân công giáo viên, lựa chọn đội tuyển đến cách thức bồi dưỡng… "Năm nay, nhà trường có 2 học sinh đạt giải khuyến khích quốc gia ở cuộc thi Trực tuyến tìm hiểu về Luật Cảnh sát biển và Tuổi trẻ học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Hiện, có 1 học sinh của trường (là 1 trong 3 học sinh của tỉnh) tham gia cuộc thi An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai tại Đà Nẵng." – cô Đông thông tin và nhìn nhận: Đây là cách làm mới, bảo đảm tính khách quan, minh bạch. Người trúng tuyển sẽ có thêm động lực để tự học, tự nâng cao kiến thức, năng lực quản lý, chuyên môn nghiệp vụ để xứng đáng với vị trí được tuyển dụng.
Theo đại diện lãnh đạo Sở GD&ĐT Tuyên Quang, năm 2020 lần đầu tiên địa phương tổ chức thi tuyển chức danh hiệu trưởng. Hình thức này tiếp tục được thực hiện trong kế tiếp. Sau 2 lần tổ chức thi, từ hàng chục ứng viên, tỉnh Tuyên Quang đã tuyển chọn được 3 hiệu trưởng, hiệu phó.
Những cán bộ quản lý này đã và đang phát huy tốt năng lực, sở trường của mình trong công việc, đồng thời bám sát đề án, kế hoạch hành động đã cam kết khi tham gia ứng tuyển. Dự kiến từ nay đến cuối năm, Sở GD&ĐT tiếp tục triển khai kế hoạch thi tuyển chức danh hiệu trưởng, hiệu phó ở một số trường phổ thông trên địa bàn.
Cần công bằng, cạnh tranh lành mạnh
Thực tế cho thấy, hình thức thi tuyển chức danh hiệu trưởng, hiệu phó đã và đang được nhiều địa phương áp dụng. Mới đây, UBND TP Hà Nội chính thức thông báo tổ chức thi tuyển gần 40 hiệu trưởng và 1 trưởng phòng GD&ĐT. Với chính sách này, nhiều người kỳ vọng, giáo dục của TP Hà Nội sẽ có những luồng gió mới đến từ những nhân tố mới.
Hoan nghênh chính sách tuyển dụng chức danh hiệu trưởng, TS Nguyễn Tùng Lâm - nguyên Chủ tịch Công đoàn ngành Giáo dục Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Ba Đình, Hà Nội) - cho rằng: Chính sách này sẽ phát huy được vai trò tự chủ và dân chủ trong giáo dục, đồng thời tìm được lãnh đạo tài năng, có phẩm chất tốt. Họ sẽ là nhân tố mới đáp ứng yêu cầu phát triển của mỗi nhà trường và đổi mới giáo dục.
Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ – nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT – cho hay: Từ trước đến nay, hầu hết các địa phương vẫn làm theo cách cũ. Tức là, quy hoạch rồi bổ nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó. Khi đã bổ nhiệm lãnh đạo rồi hầu như những cán bộ này sẽ mãi đảm nhận vị trí đó. Nếu có thay đổi cũng chỉ là sự luân chuyển từ đơn vị này sang đơn vị khác...
Hình thức này khó tránh khỏi tình trạng “thân quen” hoặc sống “lâu lên lão làng”. Thậm chí, có những người trở nên quan liêu, công thần, ngại đổi mới. Do đó, không mang lại hiệu quả trong giáo dục, nhất là chúng ta đang thực hiện đổi mới theo tinh thần Nghị quyết 29; trong đó có việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Xuất phát từ thực tiễn khách quan, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ cho rằng, nhiều địa phương tổ chức thi tuyển công khai để chọn hiệu trưởng là việc đáng hoan nghênh. Chính sách này sẽ tạo cơ chế cạnh tranh lành mạnh giữa các cán bộ, giáo viên; từ đó tạo động lực để họ phấn đấu trong nghề nghiệp. Quan trọng hơn, chúng ta sẽ chọn được người có trình độ và năng lực, có phẩm chất, đạo đức để phát triển nhà trường, rộng hơn là nâng cao chất lượng giáo dục.
“Theo tôi, các địa phương nên có đánh giá tác động, rút kinh nghiệm để có thể nhân rộng” - PGS.TS Trần Xuân Nhĩ trao đổi, đồng thời lưu ý, việc này cần được thực hiện khách quan, minh bạch ở các khâu trong công tác tổ chức, nếu không sẽ trở thành hình thức và phản tác dụng.
Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, chính sách đã tốt rồi, việc còn lại là thực thi như thế nào để bảo đảm chất lượng, hiệu quả, tạo được niềm tin cho cán bộ, giáo viên và trong dư luận xã hội. Vì thế, việc đầu tiên là, nhân sự tham gia ứng tuyển phải xây dựng được đề án chiến lược phát triển nhà trường. Trong quá trình tổ chức, đặc biệt là khâu thẩm định hồ sơ, đề án và chấm điểm phải thực sự công tâm. “Chúng ta tổ chức thi tuyển để tìm người tài – những người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo và dám chịu trách nhiệm, chứ không phải thi tuyển để tìm chức danh hiệu trưởng hay hiệu phó” - TS Nguyễn Tùng Lâm nhấn mạnh.
