Nhập khẩu tăng mạnh
Theo thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2017, Việt Nam đã NK 15.275 xe ô tô, trị giá 309.740.647 USD, tăng 36,5% về lượng và 12% về trị giá. Chỉ riêng nửa đầu tháng 3, số ô tô nguyên chiếc NK về Việt Nam là 6.348 xe, trong đó chủ yếu là ô tô 9 chỗ ngồi trở xuống (4.802 xe với tổng trị giá 41,42 triệu USD; tương đương hơn 944,45 tỉ đồng).
Như vậy so với cùng kỳ năm trước, lượng ô tô nguyên chiếc NK đã tăng gần gấp 2 và riêng loại xe dưới 9 chỗ tăng gần gấp 3 lần. Nếu tính trung bình, giá ô tô dưới 9 chỗ ngồi được NK về Việt Nam hiện chỉ khoảng 197 triệu đồng/chiếc (chưa bao gồm các loại thuế), giảm gần 200 triệu đồng so với giá nhập trung bình của năm trước.
Với tốc độ tăng trưởng của thị trường ô tô Việt Nam đạt khoảng 30%/năm, ước tính năm 2017, sẽ có khoảng trên 150.000 xe ô tô NK vào Việt Nam và lượng ngoại tệ mang đi NK ô tô sẽ lên tới ngót 3 tỷ USD. Và theo xu thế NK xe nguyên chiếc ngày một gia tăng, năm 2018 và những năm tiếp theo, chúng ta sẽ tiếp tục phải bỏ ra một lượng lớn ngoại tệ để NK ô tô.
Lượng xe NK nguyên chiếc tăng sẽ tác động lớn tới sản xuất ô tô trong nước. Với đà này nếu không có giải pháp hữu hiệu, ngành sản xuất ô tô trong nước sẽ gặp khó khăn, các liên doanh sản xuất ô tô sẽ đơn giản tuyên bố “ngừng sản xuất”, chuyển sang NK.
Đơn cử như năm 2017 liên doanh sản xuất ô tô lớn nhất Việt Nam, Công ty Toyota Việt Nam đã giảm lượng xe lắp ráp trong nước từ 5 mẫu xe xuống còn 4. Đại diện DN này cũng không giấu giếm kế hoạch sẽ tiếp tục giảm xuống còn 2 - 3 mẫu trong thời gian tới vì lý do không bán được hàng.
Thách thức với ngành sản xuất ô tô trong nước?
Lượng NK ô tô tăng nhanh được đánh giá là nguy cơ cho ngành công nghiệp ôtô và thách thức không nhỏ cho hạ tầng giao thông, môi trường của Việt Nam. Mới đây, trong kết luận về tình hình NK ô tô, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan thành lập tổ công tác liên ngành đánh giá toàn diện thị trường ô tô Việt Nam trong mối tương quan với thị trường khu vực và thế giới, tập trung vào đánh giá cơ hội và khó khăn, thách thức đối với ngành công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô Việt Nam từ thời điểm năm 2018 trở đi.
Bên cạnh đó, đánh giá năng lực thực tế, tiềm năng phát triển sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước để xác định rõ kế hoạch phát triển của từng DN trong giai đoạn 2018 - 2020. Tổng hợp các khó khăn, kiến nghị của DN đề xuất giải pháp tháo gỡ. Đồng thời Bộ Công Thương khẩn trương nghiên cứu khả năng áp dụng biện pháp tự vệ thương mại khi ô tô nguyên chiếc NK gia tăng đột biến và ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất trong nước...
Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam hiện nay thực chất chỉ là lắp ráp với những công đoạn, thao tác đơn giản nhất. Vì vậy, nếu áp dụng biện pháp tự vệ thương mại đối với ô tô nguyên chiếc thì chỉ làm lợi cho một vài DN sản xuất ô tô trong nước.
Trong khi ngược lại khiến hàng triệu người tiêu dùng Việt Nam bị thiệt thòi. Điều đó không đúng với bản chất phát triển kinh tế. Do vậy, nếu kéo dài việc bảo hộ cho ngành ô tô trong nước thì sẽ tạo ra sức ỳ cho các DN. Bởi chính sách bảo hộ của Việt Nam cho ngành này đã quá lâu nhưng kết quả lại hoàn toàn không được như mong đợi, ngay cả tỷ lệ nội địa hoá cũng rất thấp. Rõ ràng “bài toán” sản xuất ô tô trong nước đang còn rất nan giải, đòi hỏi các DN phải nhanh chóng có giải pháp, quan trọng hơn, giải pháp phải “trúng” và “đúng” để có thể cạnh tranh với “cơn lũ” xe NK đã và sẽ tràn mạnh vào Việt Nam trong thời gian tới.
