Sáng 24/6, với 407 (chiếm 85,15%) đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội thông qua dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện KSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.
Trước đó, Viện trưởng Viện KSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, dự thảo Nghị quyết sau khi được tiếp thu, chỉnh lý có 4 Chương 19 Điều.
Dự thảo Nghị quyết quy định việc thí điểm Viện KSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện.
Dự thảo cũng quy định các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và các lĩnh vực thuộc lợi ích công thuộc phạm vi thí điểm (Điều 3) đã bảo đảm phù hợp với tính chất thí điểm và thống nhất với các luật có liên quan như Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Phòng thủ dân sự, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,...
Theo Nghị quyết, Viện KSND sẽ khởi kiện khi không có người khởi kiện theo quy định pháp luật, mặc dù đã thông báo hoặc kiến nghị.
Việc khởi kiện nhằm bảo vệ quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ đang mang thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người dân tộc thiểu số tại vùng khó khăn, người mất năng lực hành vi dân sự hoặc gặp khó khăn trong nhận thức.
Viện kiểm sát cũng bảo vệ lợi ích công, bao gồm các lĩnh vực quan trọng như đầu tư công, đất đai, tài nguyên, môi trường sinh thái, di sản văn hóa, an toàn thực phẩm và quyền lợi người tiêu dùng.
Một số ý kiến đề nghị mở rộng nhóm dễ bị tổn thương gồm tất cả người dân tộc thiểu số; đề nghị quy định người dân tộc thiểu số theo tiêu chí người dân tộc thiểu số thuộc diện nghèo, cận nghèo hoặc không biết chữ.
Nhiều ý kiến đề nghị bổ sung thêm nhóm phụ nữ là mẹ đơn thân, phụ nữ bị bạo lực gia đình, người nghèo và người không có việc làm, người bị nhiễm HIV hoặc AIDS, những người mắc bệnh hiểm nghèo khác và những nạn nhân của buôn bán người thuộc nhóm yếu thế.
Với ý kiến này, ông Nguyễn Huy Tiến cho biết, chủ trương, quan điểm về bảo vệ lợi ích công và bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương đã được khẳng định trong Nghị quyết số 27 của Trung ương.
Phạm vi điều chỉnh của dự thảo Nghị quyết đã được nêu tại Đề án trình Bộ Chính trị và trong quá trình xây dựng đã có sự phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan.
Sau khi hết thời gian thí điểm, Viện KSND tối cao sẽ phối hợp với TAND tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan tiến hành tổng kết, đánh giá để có đề xuất phù hợp, có thể thu hẹp hoặc mở rộng, bổ sung phạm vi điều chỉnh như ý kiến của đại biểu Quốc hội.
Về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện KSND, đây là nội dung đã được bàn thảo kỹ trong quá trình xây dựng Đề án và được cấp có thẩm quyền quyết định.
Viện KSND tham gia vụ án dân sự công ích với tư cách đại diện cho Nhà nước thực hiện trách nhiệm đứng ra khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công khi không có cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đứng ra khởi kiện.
Viện KSND tham gia với tư cách là cơ quan kiểm sát hoạt động tư pháp, trong đó, chức năng, nhiệm vụ, vai trò là cơ quan tiến hành tố tụng theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự hiện hành.
Việc Viện KSND tham gia 2 vai trò vẫn bảo đảm phù hợp về trách nhiệm của Nhà nước với bảo vệ lợi ích công, bảo vệ quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và trách nhiệm về kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết loại vụ án này của TAND và người tham gia tố tụng; bảo đảm vụ án được giải quyết khách quan, đúng đắn, hiệu quả.
