Trước vấn đề này, Báo Giáo dục và Thời đại có cuộc phỏng vấn ông Trần Thanh Hải – Hiệu trưởng Trường CĐ Viễn Đông. Đây là đại diện duy nhất khối các trường cao đẳng ngoài công lập tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI.
PV: Hiện nay, Nhà nước đang đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục không chỉ khối các trường công lập mà các trường ngoài công lập cũng được chú trọng đầu tư, ông đánh giá như thế nào?
Ông Trần Thanh Hải: Đảng, Nhà nước đã ra nhiều quyết sách về phát triển kinh tế tư nhân trong đó có Nghị Quyết 68, các cơ sở giáo dục ngoài công lập cũng không nằm ngoài phạm trù này, đây cũng là động lực để phát triển giáo dục ngoài công lập. Song song với đó, Nghị quyết 71-NQ/TW đột phá giáo dục cũng tạo cơ hội để giáo dục bứt phá mạnh mẽ hơn.
Theo tôi, 2 Nghị quyết này không những tạo ra các bước đột phá, cơ hội cho khối giáo dục ngoài công lập vươn để phát triển, nâng cao chất lượng vươn mình hướng ra tầm trong nước và quốc tế như quan điểm thứ 6 trong Nghị quyết 71-NQ/TW nêu: giáo dục công lập là trụ cột, giáo dục ngoài công lập là thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân; xây dựng nền giáo dục mở, liên thông, bảo đảm cơ hội học tập công bằng, bình đẳng cho mọi người, đáp ứng nhu cầu xã hội, thúc đẩy học tập suốt đời.
Bên cạnh đó, một trong những cơ hội tôi đánh giá rất cao là các Nghị định gần đây của Chính phủ đã chú trọng vào việc “đầu tư công - quản trị tư”. Cụ thể, có Nghị định số 238/2025/NĐ-CP về cấp bù học phí cho những học sinh phân luồng tốt nghiệp sau THCS trong đó có dành kinh phí cho các trường ngoài công lập. Như vậy có thể thấy, đây là một hình thức đầu tư công - quản trị tư (nhà nước đầu tư vào người học dù học sinh học ở trường công hay tư thục thì đều được hỗ trợ học phí như nhau).
Nhà nước đầu tư bằng ngân sách nhưng hệ thống các trường tư thục tham gia quản lý việc phân luồng học sinh tốt nghiệp sau THCS là quản trị tư đây quyết sách thể hiện rõ Trung ương đang đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục ngoài công lập. Cơ chế này cũng sẽ tạo ra sự kết hợp để chia sẻ “tài nguyên” như cơ sở vật chất, nguồn nhân lực.
Ví dụ: một số giảng viên có chuyên môn cao được đầu tư ở khu vực công sau khi hoàn thành nghĩa vụ ở khu vực công vẫn dạy thêm giờ cho khu vực tư. Như vậy họ cũng góp phần thúc đẩy hệ thống giáo dục quốc dân cả công lập và ngoài công lập.
PV: Theo ông, tăng đầu tư công vào các trường ngoài công lập sẽ tạo ra sự cân bằng thế nào cũng như giúp các trường và học sinh ngoài công lập phát triển ra sao?
Ông Trần Thanh Hải: Theo tôi đây là sự thay đổi rất lớn. Bởi từ trước đến nay, chúng ta theo một lối mòn, tập trung đầu tư công vào khu vực công. Như vậy, rất thiệt thòi cho các trường ngoài công lập dẫn đến nhiều thập kỷ cả lĩnh vực giáo dục và kinh tế xuất hiện nhiều “điểm khuyết”.
Vì vậy, nếu tăng cường đầu tư công vào lĩnh vực tư thục nhưng có những định mức và ràng buộc cụ thể sẽ tăng tính cạnh tranh; khi trong vận hành một hệ thống mà có sự cạnh tranh chắc chắn sẽ sinh ra tính hiệu quả. Tôi chắc chắn những đồng tiền của nhà nước chi hiệu quả đầu tiên là người học - là người thụ hưởng cuối cùng trong đầu tư công đó.
Sản phẩm giáo dục dù là được đào tạo trong môi trường công hay tư khi ra làm việc tốt đều xã hội thừa nhận. Hiện nay, người ta cũng không phân biệt bạn được đào tạo ở trường công hay trường tư. Mà nhà tuyển dụng, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ cần thử tay nghề đạt yêu cầu thì họ nhận hay công nhận.
Tôi cho rằng, hiện nay, với việc linh động trong chương trình đào tạo, nhiều trường tư thục đã chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, cải tiến chương trình đào tạo, trang bị cho sinh viên nhiều kỹ năng để thích ứng với xu thế, đòi hỏi của công việc, đặc biệt là sự phát triển của AI sẽ giúp người học dễ dàng tiếp cận hơn với nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp và xã hội.
Ngoài ra, các trường ngoài công lập cũng linh hoạt hơn về thời khóa biểu, chương trình thực tập, thực hành để sinh viên thích ứng linh hoạt và bắt kịp với những thay đổi do xã hội yêu cầu.
PV: Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi 2024) đã bắt đầu có hiệu lực, ông kỳ vọng gì về việc thay đổi chất lượng của giáo dục nghề nghiệp khi luật sẽ mở ra cơ hội cho các trường ngoài công lập ra sao?
Ông Trần Thanh Hải: Về Luật Giáo dục Nghề nghiệp sửa đổi mới được thông qua đã gỡ điểm nghẽn lớn nhất là chính thức bỏ hệ trung cấp chuyên nghiệp 2 năm (đối với học tốt nghiệp lớp THCS); 2 năm 3 tháng đối với học viên tốt nghiệp THPT) thay bằng hệ trung học nghề đó là điểm đột phá. Bên cạnh đó, kiến thức hệ trung học nghề phủ luôn kiến thức văn hóa trong 3 năm THPT, đây là bước tiến bộ rất lớn.
Đối với các quốc gia ở Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Bắc Mỹ... hệ thống trung học nghề song song với THPT. Như vậy, với kiến thức văn hóa được phủ 3 năm trong trung học nghề sẽ giúp học sinh sau khi tốt nghiệp THCS đi học nghề, khi đó kiến thức văn hóa, kể cả các môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội được tích hợp một cách đầy đủ, giúp cho nghề các em theo học có nền kiến thức chuẩn.
Bên cạnh đó, bằng tốt nghiệp trung học nghề tương đương với bằng THPT, học sinh có thể dùng bằng tốt nghiệp trung học nghề đó để đi làm theo bằng trung cấp hoặc học liên thông lên cao đẳng, đại học sau này khi có điều kiện và thực hiện việc học tập suốt đời theo đúng nghề nghiệp đã chọn, đã phân ban khi tốt nghiệp THCS.
Trong Luật Giáo dục Nghề nghiệp cũng cho phép các trường cao đẳng được mở hệ trung học nghề trong trường mà không cần thành lập trường trung học nghề mới. Ngoài ra các trung tâm giáo dục thường xuyên sẽ chuyển thành trung học nghề, đó là một cách làm hay vì các trung tâm giáo dục thường xuyên ở các quận, huyện, thị xã.
“Cả nước có vài trăm cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngoài công lập mà mình được chọn tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI là niềm vinh dự. Ngoài ra, đây cũng là trách nhiệm lớn với Trường Cao đẳng Viễn Đông nhằm không chỉ chú trọng dạy tốt, nâng cao chất lượng mà hướng đến đào tạo nhận lực cho thị trường toàn cầu”, ông Trần Thanh Hải – Hiệu trưởng Trường CĐ Viễn Đông chia sẻ.
