Sơn mài không chỉ là chất liệu truyền thống đặc trưng, mà còn là biểu tượng nghệ thuật và thẩm mỹ Việt Nam. Nhằm quảng bá nghệ thuật Việt đến đông đảo công chúng Trung Quốc, sáu họa sĩ cùng mở triển lãm tại Bảo tàng Phụng Hoàng Nghệ Đô, thuộc thành phố Vô Tích (Giang Tô, Trung Quốc).
6 cá tính biểu đạt sơn mài Việt
Triển lãm “Sáu gương mặt sơn mài Việt Nam đương đại” vừa khai mạc tại Bảo tàng Phụng Hoàng Nghệ Đô, thu hút đông đảo công chúng Trung Quốc đến tham quan. Không chỉ là cuộc trưng bày nghệ thuật đơn thuần, sự kiện đánh dấu bước tiến mới trong hành trình quảng bá nghệ thuật Việt Nam ra thế giới, đồng thời là minh chứng rõ nét cho khả năng đối thoại và kết nối văn hóa qua ngôn ngữ nghệ thuật.
Triển lãm quy tụ sáu họa sĩ tiêu biểu của mỹ thuật sơn mài đương đại Việt Nam: Nguyễn Trường Linh, Triệu Khắc Tiến, Ngô Tuấn Anh, Nguyễn Hữu Thông, Vũ Văn Tịch và Bùi Kiên Quyết. Mỗi người mang đến triển lãm một tiếng nói riêng, một lối biểu đạt độc lập về thẩm mỹ, tư duy tạo hình và trải nghiệm sáng tạo.
Tuy khác biệt trong phong cách, đề tài và ngôn ngữ tạo hình, nhưng cả sáu nghệ sĩ đều gặp nhau ở điểm chung: Tình yêu sâu sắc dành cho sơn mài và khát vọng đổi mới, giữ gìn chất liệu truyền thống trong đời sống mỹ thuật hiện đại.
Họa sĩ Nguyễn Trường Linh hiện là Trưởng khoa Mỹ thuật, Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội - đại diện cho phong cách sơn mài tối giản, gợi mở chiều sâu cảm xúc và thiền tính. Anh sử dụng bút pháp trầm lắng để diễn đạt trạng thái tĩnh tại, mượn hình ảnh ẩn dụ để khơi gợi những miền ký ức và không gian nội tâm.
Các tác phẩm về hình ảnh người phụ nữ gần đây của Nguyễn Trường Linh không chỉ là biểu hiện vẻ đẹp hình thể, mà còn là sự chiêm nghiệm sâu sắc về thiên nhiên, tạo hóa và cội nguồn cảm xúc.
Trong khi đó, họa sĩ Triệu Khắc Tiến - Phó Trưởng khoa Hội họa, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam lại mang đến một chiều sâu học thuật hiếm có trong giới nghệ sĩ. Tốt nghiệp tiến sĩ chuyên ngành sơn mài tại Đại học Nghệ thuật Tokyo (Nhật Bản), anh là cầu nối tinh thần Đông Á giữa sơn mài Việt và nghệ thuật urushi Nhật.
Tác phẩm của Triệu Khắc Tiến thể hiện sự hài hòa giữa mỹ cảm thiền định phương Đông và hình thức tạo hình hiện đại, với chiều sâu văn hóa Việt ẩn chứa trong từng lớp son then và màu sắc.
Họa sĩ Ngô Tuấn Anh với loạt tác phẩm “Hào quang bất tận”, mở ra một thế giới nội tâm sâu lắng, nơi thiên nhiên vùng cao được tái hiện không chỉ bằng hình ảnh mà bằng cảm xúc. Tranh của anh là một cuộc đối thoại hướng nội, là những lát cắt giữa thực và mộng, giữa vật lý và tinh thần, giữa quá khứ và hiện tại. Ngô Tuấn Anh không chỉ là nghệ sĩ, mà còn là người kể chuyện bằng ánh sáng và cấu trúc bề mặt, với ngôn ngữ tinh giản.
Nghệ sĩ Nguyễn Hữu Thông lại chọn cách đi sâu vào triết lý nhân sinh qua hình tượng cây thông hay những sinh vật phù du dưới nước. Anh quan niệm “vẽ là để lưu lại cảm xúc và truyền đi thông điệp nho nhỏ”, nhưng chính cái nho nhỏ ấy lại chất chứa những suy tư lớn lao về đời sống, về sự hữu hạn của con người. Trong chuỗi tác phẩm “Phù du đáy nước”, hình ảnh mong manh của sinh vật phù du như một ẩn dụ mạnh mẽ cho sự tồn tại đầy bất định của kiếp người trong vũ trụ rộng lớn.
Kết nối văn hóa
Vũ Văn Tịch, một nghệ sĩ trẻ đang dần khẳng định tên tuổi, đem đến một góc nhìn tinh tế và cảm xúc về những điều bình dị trong đời sống: Làng quê, ký ức tuổi thơ, thiên nhiên chuyển động.
Được đào tạo và ảnh hưởng sâu sắc từ người thầy Triệu Khắc Tiến, Vũ Văn Tịch không chỉ giữ vững kỹ thuật sơn mài truyền thống, mà còn không ngừng tìm tòi, sáng tạo, làm mới mình qua từng tác phẩm. Với anh, nghệ thuật là một hành trình - nơi bản ngã được giải phóng qua chất liệu, ánh sáng và đường nét.
Cuối cùng, họa sĩ trẻ Bùi Kiên Quyết có phong cách trữ tình, lãng mạn - đem lại cho không gian triển lãm một sắc thái mềm mại, êm dịu. Anh chọn cách kể chuyện bằng ánh sáng, nhịp điệu bố cục và chi tiết gợi nhớ, từ đôi môi đỏ, mái nhà quê đến làn khói lam chiều. Tranh của anh không ồn ào, không phô trương, nhưng gợi sự thổn thức nội tâm và nét đẹp thầm lặng của đời sống.
Theo họa sĩ Triệu Khắc Tiến, triển lãm “Sáu gương mặt sơn mài Việt Nam đương đại” không đơn thuần là một sự kiện trưng bày nghệ thuật, mà còn mang trong mình nhiều lớp ý nghĩa. Đây là dịp để giới thiệu những tìm tòi, sáng tạo mới trong việc thực hành sơn mài đương đại - chất liệu vốn gắn bó chặt chẽ với mỹ thuật Việt Nam thế kỷ 20.
Các nghệ sĩ không chỉ kế thừa kỹ thuật truyền thống, mà còn nỗ lực mở rộng biên độ biểu đạt, khai phá chiều sâu triết học, mỹ cảm và ứng dụng nghệ thuật đương đại. Điều này chứng minh sức sống mạnh mẽ và tiềm năng đổi mới của sơn mài trong thời đại mới.
Triển lãm cũng là nhịp cầu kết nối giữa hai nền văn hóa có bề dày lịch sử tương đồng. Trong bối cảnh khu vực châu Á đang ngày càng đẩy mạnh giao lưu văn hóa, việc nghệ thuật Việt Nam xuất hiện tại các bảo tàng quốc tế, đặc biệt tại Trung Quốc là minh chứng cho sự phát triển của mỹ thuật Việt.
Đây cũng là cơ hội để công chúng Trung Quốc tiếp cận sâu hơn với bản sắc nghệ thuật Việt Nam, được truyền tải không chỉ qua hình ảnh mà qua cả chất liệu, kỹ thuật và tinh thần nghệ sĩ. Đồng thời, là bước đi cụ thể trong chiến lược xây dựng nền ngoại giao văn hóa.
Những đối thoại nghệ thuật giữa nghệ sĩ hai nước, những cảm nhận và tương tác từ người xem, đều là những hạt mầm vun đắp cho tình hữu nghị và sự hiểu biết lẫn nhau. Nghệ thuật không có biên giới, và trong triển lãm này sơn mài Việt chính là thứ ngôn ngữ kết nối tâm hồn, vượt qua ranh giới địa lý và khác biệt văn hóa.
“Triển lãm là sự kiện nghệ thuật giàu ý nghĩa và chiều sâu, không chỉ góp phần nâng cao vị thế nghệ thuật Việt trên trường quốc tế, mà còn khẳng định tầm quan trọng của nghệ thuật trong việc kết nối văn hóa giữa các dân tộc. Sáu nghệ sĩ, sáu tiếng nói, cùng góp phần làm nên một bản hòa ca sống động của sơn mài Việt - truyền thống mà hiện đại, lặng lẽ mà sâu sắc, chân thành mà không ngừng khơi mở”, họa sĩ Triệu Khắc Tiến cho biết.
