Theo lý giải của Bộ Y tế, việc kiểm tra này nhằm làm rõ sự nhập nhèm giữa tên gọi nước mắm và nước chấm đang tồn tại bấy lâu nay.
Đa dạng chủng loại
Trên thị trường hiện nay xuất hiện nhiều loại nước dùng để chấm thay vì chỉ có nước mắm và nước tương như trước kia. Sự ra đời của sản phẩm mới đã góp phần vào việc thay đổi thói quen tiêu dùng, dinh dưỡng của nhiều người.
Chị Phan Hồng Anh (Ba Đình, Hà Nội) cho biết: Trước kia, chị rất cầu kỳ trong việc chế biến nước chấm. Có bữa trên bàn ăn có 3 - 4 bát mắm để chấm rau, chấm nem, chấm không cay… Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, chị không mất thời gian pha chế nhờ có sự xuất hiện của các loại nước chấm. “Chồng ăn mặn thì dùng nước mắm nguyên chất thêm chút mì chính, vài lát ớt, trẻ con thì thích ăn sốt còn mình dùng luôn nước chấm pha sẵn”, chị Hồng Anh chia sẻ. Còn gia đình chị Mai Thu Hòa (Long Biên, Hà Nội) vẫn giữ thói quen truyền thống là dùng mắm để nấu nướng và pha chế. Theo chị Hòa, ông bà ở quê đi mua cá rồi về tự ủ, chắt mắm để nhà dùng dần và gửi cho con cháu. Do nước mắm nguyên chất từ cá, muối nên thường đậm mùi lại mặn chát nên nhiều người không thích nhưng mình dùng vì quen và quan trọng hơn là an toàn bởi không có tý phụ gia hay hóa chất bảo quản nào.
Liên quan đến bữa ăn gia đình, chị Hoàng Thi Loan (Thanh Xuân, Hà Nội) là người cẩn thận nên thường nghiên cứu kỹ sản phẩm cũng như phản hồi của người tiêu dùng nhưng cũng phải thừa nhận bị “loạn chiêu” trước ma trận thông tin quảng cáo của sản phẩm. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của bản thân chị Loan chia sẻ: Sản phẩm nào cũng nói làm từ cá cơm, cá hồi nguyên chất nhưng thực chất rất nhiều loại chỉ là hương liệu cá.
Do vậy, mắm nên kiểm tra độ đạm. Đạm quá thấp hoặc quá cao nên nghi ngờ vì mắm làm từ cá có độ đạm từ 30 - 43. Mặt khác, mắm làm theo phương pháp truyền thống thường đậm mùi, ngửi không quen còn cảm thấy khó chịu. Giá của hai loại nước mắm trên cũng một trời một vực.
Nhập nhèm tên gọi
Từ bữa ăn của mỗi gia đình mới thấy, chỉ tính riêng gia vị, nước mắm, nước chấm là một thiên đường để các nhà sản xuất hướng đến. Thống kê sơ bộ, mỗi năm cả nước tiêu thụ trên 200 triệu lít nhưng có đến 75% trong số này là nước mắm pha chế công nghiệp hương vị nước mắm hay còn gọi là nước chấm.
Mặc dù có sự phân biệt giữa nước mắm nguyên chất với nước chấm (sản phẩm công nghiệp) nhưng hiện nay nhiều doanh nghiệp cố tình lờ quy định trên và ghi chung chung là nước mắm nhưng không ghi rõ độ đạm hoặc ghi cho có.
Theo Chánh thanh tra Bộ Y tế Đặng Văn Chính, thời gian qua, có nhiều phản ánh từ người tiêu dùng về tình trạng nhập nhèm tên gọi, nhãn mác giữa nước mắm và nước chấm, chất lượng phụ gia, nguyên liệu sử dụng trong nước chấm...
Thậm chí, nhiều loại nhãn là nước mắm nhưng thành phần không có cá mà chỉ có hương vị cá. Nhiều loại khác sử dụng những phụ gia không được phép, gây hoang mang cho người tiêu dùng. Đây là lý do Bộ Y tế quyết định thanh tra toàn diện sản phẩm nước mắm, nước chấm đóng chai trên toàn quốc.
Rõ ràng, nước mắm truyền thống hay công nghiệp đều có vị thế riêng. Người tiêu dùng tùy vào khẩu vị, sự hiểu biết của mình để có sự lựa chọn phù hợp. Nhưng trong ma trận sản phẩm như hiện nay, việc tìm được sản phẩm như ý không hề dễ. Nguyên nhân vì nhiều lý do, các nhà sản xuất cố tình nhập nhèm tên gọi khiến người tiêu dùng hiểu lầm nước mắm công nghiệp giống nước mắm truyền thống.
Bên cạnh đó, việc cung cấp thông tin trên bao bì sản phẩm chưa rõ ràng, phần lớn chỉ ghi chung chung là đạm cá (cơm, hồi…) và hàng loạt phụ gia thực phẩm bằng tiếng Anh nên người tiêu dùng… chịu chết không biết là chất gì, tốt hay hại với sức khỏe khi sử dụng.
Người tiêu dùng hy vọng, đợt kiểm tra toàn diện của cơ quan chức năng sẽ giải tỏa được băn khoăn về chất lượng bấy lâu nay. Đây cũng dịp để nước mắm truyền thống khẳng định vị thế của mình và nước mắm công nghiệp cần sòng phẳng hơn trong việc cung cấp thông tin về sản phẩm với người tiêu dùng.
