(GD&TĐ) - Chưa bao giờ câu chuyện mang tên Edward Snowden được đem ra tranh cãi sôi nổi ở Nga như hiện nay. Cuộc gặp gỡ giữa Snowden với các nhà hoạt động nhân quyền hôm thứ sáu tuần trước đã thổi bùng lên câu hỏi về số phận của cựu điệp viên CIA. Snowden đã tá túc tại khu quá cảnh của sân bay Sheremetyevo (Moskva) hơn 3 tuần và câu hỏi đặt ra rằng anh ta sẽ về đâu vẫn còn treo lơ lửng.
Chuyện cũ được bổ sung những tình tiết mới
Ngày 15/7, trong cuộc trò chuyện với sinh viên Trại Khảo cổ của Hội Địa lý Nga, Tổng thống V.Putin khẳng định: “Anh ấy (Snowden) không bay đến với chúng ta mà chỉ bay qua để đến nước khác. Nhưng ngay sau khi anh ấy vừa lên máy bay, các đối tác Mỹ của chúng ta trên thực tế đã chặn những chuyến bay tiếp theo của anh ấy”. Và Tổng thống Nga nói vui rằng Edward Snowden chẳng khác gì “món quà giáng sinh tặng cho nước Nga”. Trả lời câu hỏi về tương lai của Snowden, V.Putin khẳng định: “Tôi làm sao biết được. Đó là cuộc sống của anh ấy, số phận của anh ấy”. Tổng thống Nga cho rằng Snowden sẽ đến định cư lâu dài ở nước khác mà không có ý định ở lại nước Nga.
V.Putin khẳng định, Nga có mối quan hệ nhất định với Mỹ và không muốn chuyện của Snowden gây ảnh hưởng không tốt đến quan hệ này. Chính vì vậy, V.Putin cho rằng, Edward chỉ có thể ở lại Nga nếu cam kết không làm tổn hại đến nước Mỹ. Tuy nhiên, theo lời V.Putin, cựu nhân viên CIA đã chối từ. Edward Snowden khẳng định anh ấy vẫn tiếp tục đấu tranh vì quyền con người…
Báo “Vesti” (Nga) số ra ngày 13/7 đưa tin rằng Washington “hết sức thất vọng về cuộc gặp giữa Snowden và các nhà hoạt động nhân quyền tại Nga”. Cũng theo báo này thì Thư ký báo chí Nhà Trắng Jane Pcaki khẳng định: “Quan điểm của chúng tôi đối với Snowden và cáo buộc chống lại anh ta không thay đổi”.
Không phải ngẫu nhiên mà đêm thứ sáu (12/7) Barack Obama chủ động điện đàm với V.Putin. Thông tin cụ thể về cuộc điện đàm giữa hai Tổng thống không được tiết lộ cho báo giới, nhưng theo tuyên bố chính thức của Nhà Trắng thì “hai nhà lãnh đạo đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ song phương Nga - Mỹ, thảo luận một loạt các vấn đề song phương và an ninh, trong đó có tình trạng của Edward Snowden, hợp tác chống khủng bố và Thế vận hội mùa đông ở Sochi”. Hãng thông tấn Ria - Novosti đưa tin rằng Trợ lý báo chí của Tổng thống nga D.Peskov đã xác nhận những thông tin trên.
 |
| Edward Snowden trong cuộc gặp gỡ với các nhà bảo vệ nhân quyền ngày 12/7 tại sân bay Seremetyevo (Moskva) |
Dư luận Nga nói gì?
Như vậy, quan điểm của Mỹ về Edward Snowden là quá rõ ràng và bằng chứng một loạt nước châu Âu đóng cửa không phận đối với máy bay của Tổng thống Bolivia Evo Morales cách đây chưa lâu vì nghi có Edward Snowden trên đó là điều làm người Nga phải cân nhắc. Liệu Moskva đánh đổi Edward Snowden lấy việc người Mỹ cùng đồng minh của họ tẩy chay Thế vận hội Sochi 2014 và quan trọng hơn nữa là mối quan hệ Nga -Mỹ trở về thời kỳ “chiến tranh lạnh”?
Chủ tịch Hạ viện Nga Sergey Naryshkin cho rằng “Nga phải cấp tị nạn chính trị cho Snowden, nếu ở Mỹ anh ấy có nguy cơ bị tử hình”. Trả lời câu hỏi liệu nước Nga có cần phải cấp tị nạn chính trị cho Edward Snowden, Chủ tịch Ủy ban Nhân quyền Nga Mikhail Fedotov khẳng định: “Không cần thiết!”. Ông Fedotov cho rằng, những điều kiện mà Nga sẵn sàng cấp tị nạn cho Snowden đã không làm hài lòng ông ấy. Theo M.Fedotov thì Snowden đã một lần xin tị nạn ở Nga, sau đó từ chối, sau đó lại xin tị nạn chính trị một lần nữa. “Chúng ta không đáng phải liên hệ với một người không nhất quán trong hành động như vậy”- M.Fedotov nhấn mạnh. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban Nhân quyền Nga khẳng định chắc chắn sẽ giúp Snowden có được quy chế tị nạn chính trị nhưng không bắt buộc phải ở Nga. Còn Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Nga Alexei Pushkov lại cho rằng, trong bối cảnh bị săn lùng gắt gao, Edward Snowden có vẻ như đã chấp nhận những điều kiện mà V.Putin đưa ra để được tị nạn chính trị ở Nga.
Người đứng đầu Hiệp hội luật sư Nga Henry Reznik tuyên bố: “Nếu chính phủ từ chối cấp tị nạn chính trị cho Edward Snowden, anh ấy có thể kháng cáo lên tòa án Nga. Lại một quá trình xét xử không có hạn định...”.
Phó giáo sư Học viện Ngoại giao Moskva (Nga) Mikhail Trosky cho rằng, vụ Snowden đã đẩy Nga vào tình huống khó xử. Theo Mikhail Trosky thì rất có thể Nga sẽ tìm kiếm sự lựa chọn là gửi Snowden đến một nước nào đó ngoài Nga. Theo Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính trị Alexei Mukhin thì khả năng Nga cấp tị nạn chính trị cho Snowden là rất lớn. Uỷ viên nhân quyền V.Lukin lại khẳng định rằng việc quyết định cấp tị nạn chính trị cho Edward Snowden phải xem xét không chỉ quyền con người mà cả lợi ích quốc gia. “Không ai có thể phủ nhận rằng lợi ích của các cường quốc là một thực tế và chúng đan xen lẫn nhau... Lợi ích an ninh của đất nước, lợi ích kinh tế, thương mại và các mối quan hệ khác có liên quan đến cuộc sống của rất nhiều người. Cần phải xem xét tất cả các khía cạnh...”- V.Lukin nói.
Trong khi người Nga đang băn khoăn, suy xét thì Stephen Sertanovich - thành viên thuộc Uỷ ban Đối ngoại Mỹ cảnh báo: “Nếu Nga muốn tham gia vào nhóm các nước như Venezuela, Nicaragua, Bolivia hay Ecuador thì họ hoàn toàn có quyền. Chỉ có điều, họ có cảm thấy thoải mái hay không thôi”.
Như vậy, tương lai của Edward Snowden vẫn khó đoán định, chúng ta chỉ biết rằng phải chờ đợi và chờ đợi.
Duy Long (TH)
