Vở diễn khắc họa đậm nét hình tượng Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh cùng các đồng chí vượt dặm dài gian khổ, anh dũng, kiên trung chèo lái con thuyền cách mạng của dân tộc cập bến bờ độc lập ngày 2/9/1945.
Là vở diễn đầu tiên khai màn của Nhà hát Sân khấu Truyền thống quốc gia Việt Nam sau khi được thành lập từ việc sáp nhập 3 đơn vị nghệ thuật: Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam và Nhà hát Tuồng Việt Nam và cũng là tác phẩm hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 (1945 - 2025), “Từ Việt Bắc về Hà Nội” được khán giả yêu sân khấu đặc biệt quan tâm. Khán phòng tầng 1 Nhà hát Lớn với hơn 330 chỗ luôn kín trong 2 đêm diễn, trong đó có không ít người trẻ.
Vở diễn được TS.NSND, đạo diễn Triệu Trung Kiên dàn dựng từ kịch bản văn học của PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ và tác giả Hoàng Song Việt chuyển thể cải lương. “Từ Việt Bắc về Hà Nội” thuộc phần 3 của bộ sử thi nghệ thuật “Nước non vạn dặm” gồm 5 phần, trong đó phần 1 “Nợ nước non” đã được công diễn năm 2022, phần 2 - “Lênh đênh bốn biển” đang trong kế hoạch dàn dựng.
Với không gian sân khấu mang tính ước lệ do NSND Doãn Bằng thiết kế và kết hợp trình chiếu hình ảnh, phim tư liệu trên màn hình led cùng dòng thời gian tuyến tính, vở diễn lần lượt tái hiện những tháng năm Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng ở Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên; những chuyến qua lại biên giới Việt - Trung và cả những ngày bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây…
Khi đó, Người cùng các đồng chí của mình đi vào các thôn bản tuyên truyền cách mạng, gây dựng mạng lưới, đào tạo cán bộ; xây dựng các đội du kích, các đoàn thể quần chúng; thành lập Mặt trận Việt Minh; kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang; liên lạc, phối hợp với Đảng Cộng sản Trung Quốc và lực lượng đồng minh...
Mỗi bối cảnh, sự việc, tình huống ấy đều tập trung làm nổi bật tầm nhìn chiến lược sắc sảo của Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng và dẫn đến thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám 1945.
Cùng với đó, ở Người còn toát lên những vẻ đẹp rất đỗi giản dị, ấm áp như chính cách Người sống giữa nhân dân và các đồng chí với những trăn trở, yêu thương và khát vọng rất đời. Theo PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, đây là chủ ý của tác giả kịch bản và đạo diễn khi “chủ trương đưa nhân vật Hồ Chí Minh về với đời thường, không thần thánh hóa”.
Đạo diễn Triệu Trung Kiên cũng cho biết, vậy nên ê-kíp thống nhất lựa chọn cách thể hiện nhân vật Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh vừa ca, vừa thoại như các nhân vật khác - một điều hiếm có, thậm chí là chưa từng thấy ở các vở kịch hát dân tộc trước đó khi khắc họa nhân vật đặc biệt này. Nhờ đó, “hình tượng Người không bị tách biệt, mà gần gũi hơn với khán giả và với chính lịch sử”, ông Kiên chia sẻ.
Nghệ sĩ Văn Thuân là người được giao trọng trách hóa thân vào hình tượng nghệ thuật đặc biệt này. Theo anh, đây là niềm vinh dự nhưng cũng là áp lực lớn mà ban đầu anh từng nghĩ khó lòng đáp ứng được nên đã xin trả vai song không được chấp thuận.
Và rồi, nhận được sự động viên, khích lệ của đạo diễn và anh chị em đồng nghiệp, cũng như lòng yêu kính, biết ơn đối với Bác mà dồn sức để nghiên cứu tài liệu, học hỏi, luyện tập, nghệ sĩ này đã hoàn thành vai diễn đặc biệt ấy, đem đến cho khán giả một hình tượng Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh sau 30 năm bôn ba nước ngoài trở về quê hương để trực tiếp lãnh đạo cách mạng từ năm 1941 - 1945, khá tự nhiên, giàu cảm xúc.
Đến thưởng thức vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội”, nhà báo Nguyễn Thế Khoa cho rằng, vở diễn theo dạng tác phẩm kịch tư liệu có ca cải lương “nhưng rất công phu, tràn đầy cảm xúc và khá hấp dẫn, luôn nhận được những tràng vỗ tay tán thưởng của khán giả chật cứng khán phòng Nhà hát Lớn Hà Nội”.
NSƯT, đạo diễn Nguyễn Nghiêm Nhan đánh giá cao sự sáng tạo trong thiết kế sân khấu, trong đó tận dụng tre nứa gợi chất liệu núi rừng Việt Bắc và họa sĩ đã tổ chức được không gian hai tầng đem lại độ bề thế sân khấu. Ngoài ra, âm nhạc hay, trẻ trung, hiện đại.
PGS.TS Phạm Quang Long thì nhấn mạnh vở diễn khai thác đề tài khó, vì gần như nhiều người đã quá quen với những sự kiện, quan hệ, hành vi, ứng xử… không chỉ của Bác mà còn của hầu hết các nhân vật chính của vở (Phùng Chí Kiên, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Văn Thụ… - PV). Vậy nhưng, “đạo diễn đưa vào vở diễn rất nhiều cái mới, đã làm sống lại một giai đoạn lịch sử và những thời khắc lóe sáng của lãnh tụ Hồ Chí Minh và cộng sự của Người”.
Trong đó, ông đặc biệt yêu thích “cách làm lộ ra vẻ đẹp của nhân cách văn hóa, nhân cách lãnh tụ của nhân vật (Hồ Chí Minh - PV). Trong chính sử, giai đoạn này và thời gian sau khi giành chính quyền đến toàn quốc kháng chiến là thời kỳ bộc lộ trí tuệ mẫn tiệp, sự sáng suốt và tầm nhìn xa trông rộng của lãnh tụ nhất. Vở diễn đã làm được điều này. Vai diễn có chiều sâu và không bị cứng”.
