Greg cùng anh trai, Kevin sáng lập trang tư vấn tuyển sinh PrepMaven và giảng dạy ngành Kỹ thuật tại Đại học Princeton (Mỹ). Với nhiều năm kinh nghiệm tư vấn tuyển sinh đại học tại Mỹ, anh chia sẻ năm suy nghĩ sai lầm hầu như phụ huynh châu Á nào cũng gặp phải.
Trong 12 năm qua, tôi và Kevin đã tư vấn cho hàng nghìn gia đình, một nửa trong số họ là người gốc Hoa, Ấn Độ hoặc Hàn Quốc đến từ châu Á hoặc là người nhập cư Mỹ. Chúng tôi đã trả lời nhiều câu hỏi lặp đi lặp lại và nhận ra một số quan niệm sai lầm của phụ huynh châu Á.
1. Quy trình tuyển sinh không bí mật
Trường đại học Mỹ luôn cẩn thận tiết lộ thông tin về quy trình tuyển sinh hàng năm. Nếu họ tiết lộ quá nhiều thông tin, những chuyên gia tư vấn tuyển sinh sẽ có mánh khóe tiếp cận gia đình tiềm năng, bỏ qua ứng viên có điều kiện kém hơn hoặc có nhiều bất lợi hơn. Và do đó quy trình tuyển sinh không còn công bằng.
Tuy nhiên, nếu không tiết lộ thông tin, các trường sẽ nhận chỉ trích vì thiếu minh bạch. Ngoài ra, nhiều chuyên gia tư vấn sẽ bịa đặt thông tin tuyển sinh là bí mật, chỉ những người "trong ngành" mới biết, từ đó thu lợi từ gia đình học sinh.
Thực tế, quy trình tuyển sinh của các trường đại học Mỹ luôn được công bố rộng rãi đến mọi người thông qua các nguồn tin, như: sách hướng dẫn của cựu giám khảo tuyển sinh, bài báo cập nhật thông tin hoặc phỏng vấn hội đồng tuyển sinh. Phụ huynh học sinh có thể tìm hiểu từ những nguồn tin đó nhưng cần cẩn thận, tránh bị ảnh hưởng bởi tin xấu, tin bịa đặt.
2. Điểm chuẩn hóa chỉ là một phần của hồ sơ
Chúng tôi thường nhận được câu hỏi như "Con tôi đạt 1.580 điểm SAT sau ba lần thi thử, làm thế nào để cháu lên 1.600?". Thực tế, điểm chuẩn hóa như SAT, ACT rất quan trọng nhưng không phải tất cả.
Trong văn hóa châu Á, mọi người đã quen với tư duy điểm của một kỳ thi là yếu tố chính để quyết định tương lai và sự nghiệp của học sinh, ví dụ kỳ thi tuyển sinh vào đại học gaokao của Trung Quốc. Khi chuẩn bị hồ sơ du học Mỹ, phụ huynh châu Á cũng áp dụng tư tưởng này, dồn quá nhiều tâm tư và kỳ vọng vào các bài kiểm tra tiêu chuẩn.
Tuy nhiên, ứng viên có thể chỉ đạt điểm kiểm tra ở mức tối thiểu để cạnh tranh, không nhất thiết phải giành điểm cao nhất vì các trường đại học Mỹ sẽ lựa chọn tân sinh viên một cách toàn diện.
Điều này có nghĩa là ngoài thành tích học tập, các trường sẽ nhìn vào hoạt động ngoại khóa và phẩm chất đạo đức, sở thích của từng cá nhân. Chúng tôi coi ba tiêu chí, điểm học tập, thành tích ngoại khóa, tính cách cá nhân là ba trụ cột của thành công. Nếu chỉ tập trung cho điểm học tập, học sinh có thể rơi vào trường hợp đạt điểm kiểm tra hoàn hảo nhưng vẫn bị từ chối do thể hiện yếu ở hai tiêu chí còn lại.
Trước khi nộp hồ sơ tuyển sinh, học sinh nên trau dồi cả ba tiêu chí trên, phân bổ thời gian giữa học tập và tham gia hoạt động ngoại khóa. Ngoài ra, học sinh nên tìm câu trả lời cho câu hỏi: "Mình thực sự muốn gì?", "Điểm mạnh và điểm yếu của bản thân mình là gì?", hay "Với những tính cách này, mình thích hợp với công việc gì?". Sau đó, suy nghĩ về cách các em sử dụng điểm mạnh của bản thân trong việc giúp đỡ mọi người xung quanh như thế nào. Trường đại học Mỹ không chỉ quan tâm đến thành tích cá nhân mà rất chú ý đến lợi ích chung và cách ứng viên kết nối, chia sẻ với mọi người xung quanh.
3. Thiếu kỹ năng đọc và viết
Trong thời đại công nghệ phát triển chóng mặt như hiện nay, giáo dục ngày càng dành nhiều sự quan tâm đến STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Năm 2011, Kinh tế, Chính trị và Lịch sử là những ngành hot nhất tại Đại học Princeton, nhưng năm 2018 Khoa học máy tính mới là ngành thu hút nhiều ứng viên nhất.
Ngoài ra, trong mắt quốc tế, học sinh châu Á thường rất giỏi các môn Khoa học. Vì vậy, học sinh châu Á thường có xu hướng tập trung vào những môn này để thể hiện năng lực của bản thân, từ đó có thể đánh mất kỹ năng viết và đọc hiểu. Đây là những kỹ năng cần có trong việc học các môn, ngành học khác tại trường đại học và cũng quan trọng trong công việc tương lai.
Vì vậy, phụ huynh châu Á không nên cho con tập trung quá nhiều vào các môn Khoa học mà quên trau dồi thói quen đọc và viết. Khi có thời gian, các em nên đọc bất cứ tài liệu nào có thể từ tiểu thuyết, sách khoa học, bài báo và đọc để hiểu.
4. Không có công thức trúng tuyển
"Tôi phải làm gì để con vào đại học Harvard?", đây là câu hỏi tôi nhận được thường xuyên. Suy rộng ra, những phụ huynh đặt câu hỏi này hy vọng sẽ nhận "công thức ma thuật" nào đó để khiến con họ chắc chắn giành suất vào các trường đại học Mỹ.
Tôi rất lấy làm tiếc phải khẳng định rằng không có công thức nào cho việc trúng tuyển đại học Mỹ. Không có gì có thể đảm bảo dù các em có điểm học tập hoàn hảo, là thủ khoa đầu ra tại trường phổ thông hay thậm chí là ngôi sao trẻ.
Ban đầu, hội đồng tuyển sinh sẽ lựa chọn số lượng ứng viên nhất định thông qua hồ sơ tuyển sinh. Ví dụ, Đại học Princeton sẽ chấm điểm hồ sơ ở hai phần, phần cứng (điểm GPA, SAT, giải thưởng) và phần mềm (bài luận, thành tích ngoại khóa, kê khai tài chính) theo thang điểm 5. Những hồ sơ được chọn tiếp tục được hội đồng đọc đi đọc lại, mang ra đánh giá và thảo luận chung để tìm ra ứng viên phù hợp nhất. Điểm số của học sinh chỉ là điểm khởi đầu, không phải là kết thúc trong chuỗi tuyển sinh này.
Bên cạnh đó, trường đại học vẫn sẽ có những ưu tiên nhất định cho một số nhóm học sinh bao gồm: là con cái của cựu sinh viên, giảng viên, nhà tài trợ lớn, người nổi tiếng hoặc có tầm ảnh hưởng; là tài năng xuất chúng (ví dụ vận động viên, siêu sao, ca sĩ); là ứng viên theo nhu cầu của Bộ Giáo dục hoặc các chương trình giáo dục (ví dụ nhà khoa học máy tính nữ).
Tuy nhiên, nhóm này chỉ được quyết định theo chiến lược phát triển hàng năm của trường và sẽ thay đổi theo thời gian. Tôi liệt kê ví dụ này ra để thấy có rất nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của phụ huynh, chỉ phụ thuộc vào nhà trường nên không thể có công thức thành công tuyệt đối.
Vì vậy, phụ huynh nên tập trung tốt nhất vào những điều có thể đạt được trong tầm tay. Cha mẹ nên nhắc nhở con học tập chăm chỉ, phát triển niềm đam mê cá nhân, duy trì phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
5. Coi trọng bảng xếp hạng và các trường nổi tiếng
Chúng tôi từng tư vấn cho một bà mẹ người châu Á có con gái được nhận vào Đại học Berkeley và một số trường đại học có chất lượng tốt khác, nhưng trượt Đại học Princeton. Vì vậy, bà mẹ quyết định cho con ôn luyện lại một năm để vào Đại học Princeton nhưng vẫn không thành công. Bà mẹ tìm đến sự tư vấn của chúng tôi nhằm giúp con gái ôn luyện lần thứ ba.
Không có gì sai khi phụ huynh coi trọng những trường đại học hàng đầu. Mối nguy hiểm nằm ở chỗ chỉ tập trung vào các bảng xếp hạng, thương hiệu của các trường mà không nhìn thấy ưu điểm của những nơi khác.
Tôi hiểu rằng mục tiêu của phụ huynh không chỉ là con cái đỗ vào đại học danh giá mà rộng hơn là muốn các em trở thành người trưởng thành độc lập và thành công. Điều cần bàn ở đây là phụ huynh đang nhầm lẫn, đánh đồng sự thành công trong tương lai của con cái với thương hiệu của các trường danh tiếng. Không gì có thể đảm bảo rằng học trường top sẽ đạt thành công trong tương lai, còn chọn trường thấp hơn sẽ thất bại.
Chúng ta cùng nhìn vào ví dụ thực tế từ những người nổi tiếng thành công. Tỷ phú Jeff Bezos (CEO của công ty công nghệ đa quốc gia Amazon) hay tỷ phú Bill Gates không thành công vì học tại Đại học Princeton hay Đại học Harvard. Họ là những người giỏi giang, thành công và tình cờ theo học những trường đại học tuyệt vời này. Ngược lại, tỷ phú Jack Ma (CEO của tập đoàn thương mại Alibaba) từng bị Đại học Harvard từ chối nhưng vẫn trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.
Lời khuyên cuối cùng của tôi là trường đại học không khiến con cái bạn thành công, chính các em phải biến mình thành người thành công.
