Rộn ràng mùa ban nở

Hình tượng đẹp

Không quá lời khi gọi hoa ban là loài hoa nữ hoàng của Tây Bắc... Đào có thể rực quá, mận có thể trắng quá... còn ban là sự giao thoa của hai sắc màu đó.

Cánh ban phớt hồng, đủ nhẹ nhàng, dịu mắt, mộc mạc của núi rừng nhưng cũng đủ sự lộng lẫy kiêu sa... Vậy nên, hoa ban đã đi vào thơ ca, nhạc họa, gắn với hình ảnh của người con gái Thái Tây Bắc như: “Hoa ban nở thành người con gái Thái / Đám mây bay trong thau nước gội đầu” (Trần Mạnh Hảo) hay “Ở Tây Bắc là ở chung với núi/Mây vẫn giang hồ từ thuở hồng hoang/Hoa ban trắng như da em gái Thái/Nhìn suốt đời anh vẫn cứ hoang mang”...

Từ xuân đến hạ qua thu, cây ban Tây Bắc rậm rì muôn vàn những chiếc lá hình trái tim. Chớm đông lá bắt đầu ngả vàng. Cuối đông thì trút lá, dồn nhựa vào thân cành, đợi nắng xuân để tí tách đâm chồi nảy lộc và bật bung những nụ hoa phớt hồng duyên dáng giữa đất trời Tây Bắc.

Thông thường đầu tháng Ba, ban bắt đầu rộ. Đó là thời điểm đẹp nhất, viên mãn nhất của loài ban trắng... Với người Thái Tây Bắc, hoa ban đâu chỉ đơn thuần là loài hoa đẹp, đâu chỉ là loài hoa quyến rũ mà còn là một biểu tượng của văn hóa, là nét đẹp ngàn đời trong cộng đồng của họ...

Đến bây giờ, nhiều gia đình người Thái vẫn giữ thói quen, vào rừng ngắt những cành ban đầu mùa mang về nhà để cắm... Về ý nghĩa tinh thần, hoa ban còn là loài hoa gắn bó với thiếu nữ Thái, là biểu trưng cho tình yêu sắt son của họ. Có thể khẳng định rằng, từ ngàn đời nay, hoa ban gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của người Thái Tây Bắc. Có khá nhiều bài thơ, bài hát dân ca Thái thấm đẫm hình ảnh loài hoa tuyệt đẹp này...

Ngoài vẻ đẹp tinh thần, hoa ban còn có thể dùng để chế biến các món ăn, làm phong phú thêm cho kho tàng ẩm thực đặc trưng của người Thái Tây Bắc.

Nếu ai đã từng lăn lộn trong các vùng đồng bào Thái Tây Bắc hẳn đã từng được thưởng thức hoặc chí ít là từng được nghe về các món ngon từ hoa ban như: Xôi nếp hoa ban, nộm chua hoa ban, gỏi hoa ban, hay nộm măng đắng hoa ban... Tất cả những món ngon từ hoa ban đó đều được đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Thái tạo nên...

Lễ hội thường niên

Tháng Ba, suốt cả cung đường từ Mai Châu, Mộc Châu, Yên Châu lên Sơn La, Điện Biên, Lai Châu đâu đâu cũng bạt ngàn ban trắng... Cứ mùa này, năm nào cũng vậy, các địa phương ở Tây Bắc lại tưng bừng mở hội hoa ban.

Trong các tỉnh Tây Bắc, Điện Biên là địa phương tổ chức đều đặn “Lễ hội Hoa Ban” hàng năm. Đây là một trong những nơi được thiên nhiên ban tặng cho vùng tiểu khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp với loài ban trắng.

Ở Điện Biên mùa hoa ban là mùa đẹp nhất trong năm. Ai không lên được, hoặc lên chậm mùa ban nở thì cứ tiếc ngẩn ngơ... Cái cảm giác đó được nhà thơ Võ Kim Ngân bộc bạch: “Lên miền Tây Bắc xòe tan hội/ Hoa ban đi trốn giữa rừng sâu. Khói lam lẩn khuất mưa rừng chéo/ Đất đỏ bùn non những dốc đèo...”.

Với hình tượng hoa ban xuyên suốt lễ hội, lễ hội Hoa Ban năm nay sẽ có nhiều chương trình nghệ thuật độc đáo với chủ đề “Hoa Ban rạng rỡ đất Mường Thanh”.

Trong lễ hội tôn vinh loài hoa đặc trưng của núi rừng Tây Bắc này còn có rất nhiều hoạt động văn hoá, thể thao như: Thi xe đạp thồ, thi tải đạn; bóng đá, cùng với liên hoan dân ca của các dân tộc.

Trong những ngày diễn ra lễ hội, Ban tổ chức cũng kết hợp trưng bày giới thiệu quảng bá các sản phẩm nông nghiệp Tây Bắc. Năm nay lễ hội còn có nét mới là tổ chức phiên chợ vùng cao thu hút các hợp tác xã, các làng nghề truyền thống như thêu, rèn, đan lát...

Đặc biệt, tại đây còn có một chương trình rất hấp dẫn là cuộc thi “Người đẹp Hoa Ban lần thứ 2”. Đây là cuộc thi do tỉnh Điện Biên đăng cai tổ chức, thu hút đông đảo các thí sinh tài năng, trí tuệ, đẹp cả ngoại hình và tâm hồn không chỉ của Điện Biên mà của cả vùng Tây Bắc cũng như một số vùng khác...