Hồi chuông cảnh báo
Những năm gần đây, tình trạng mua bán người tại tỉnh Điện Biên nhiều lần được các cơ quan chức năng và báo chí phản ánh với thủ đoạn ngày càng tinh vi, chủ yếu lợi dụng nhu cầu đi làm ăn xa của người dân vùng cao. Các đối tượng thường đánh trúng tâm lý muốn thoát nghèo nhanh, thiếu thông tin và sự cả tin để lừa nạn nhân rời khỏi địa phương, dẫn tới những hệ lụy nặng nề cho gia đình và cộng đồng.
Điển hình, trong năm 2025, Công an tỉnh Điện Biên đã khởi tố và bắt tạm giam ba bị can gồm Tòng Đức Ngọc (SN 2003, trú xã Mường Nhà, tỉnh Điện Biên), Nông Văn Sự (SN 1995, trú xã Thanh Nưa, tỉnh Điện Biên) và Phan Hoàng Tuấn Anh (SN 2001, trú tỉnh Đồng Nai) về hành vi mua bán người. Theo kết quả điều tra ban đầu, từ cuối năm 2023 đến giữa năm 2025, các đối tượng này đã giả danh người môi giới việc làm, tự xưng là nhân viên tuyển dụng của các công ty ở nước ngoài, đưa ra những lời hứa “việc nhẹ, lương cao”, “không cần trình độ, không mất chi phí”.
Sau khi tạo được lòng tin, nhóm đối tượng dụ dỗ, lừa đưa người dân tại một số xã trên địa bàn tỉnh Điện Biên sang Lào và Myanmar làm việc. Tại đây, các nạn nhân bị thu giữ giấy tờ tùy thân, điện thoại, bị kiểm soát chặt chẽ, buộc làm việc trái ý muốn trong môi trường khép kín. Một số trường hợp còn bị yêu cầu gia đình nộp tiền chuộc mới cho phép trở về.
Trước đó, lực lượng Công an tỉnh Điện Biên phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an cũng đã phá nhiều chuyên án mua bán người qua biên giới, giải cứu các nạn nhân bị lừa đi làm ăn xa bằng những lời hứa hẹn hấp dẫn, để lại những tổn thương sâu sắc về tinh thần và kinh tế cho gia đình nạn nhân.
Những vụ việc này không xảy ra tại Mường Toong, nhưng là minh chứng rõ ràng cho những “khe hở” về nhận thức mà tội phạm mua bán người thường lợi dụng ở khu vực miền núi, vùng cao.
Nhận diện “khe hở” từ nhận thức để phòng ngừa từ sớm
Từ thực tế các vụ việc đã xảy ra ở địa bàn khác trong tỉnh, Mường Toong xác định phòng, chống mua bán người không thể chỉ trông chờ vào xử lý khi sự việc đã xảy ra, mà cần chủ động phòng ngừa ngay từ nhận thức của người dân.
Nếu phụ nữ và các gia đình không được trang bị đầy đủ thông tin, những lời mời chào đi làm ăn xa qua người quen, môi giới tự phát hay mạng xã hội rất dễ trở thành chiếc bẫy nguy hiểm. Chính vì vậy, việc “vá” các khe hở từ nhận thức được coi là giải pháp căn cơ để hạn chế nguy cơ từ gốc.
Thay vì triển khai dàn trải, các hoạt động tuyên truyền ở Mường Toong được lồng ghép trong sinh hoạt chi hội, sinh hoạt cộng đồng tại các bản, tập trung vào phụ nữ trong độ tuổi lao động, các gia đình có con em đi làm ăn xa.
Nội dung tuyên truyền làm rõ những thủ đoạn phổ biến của tội phạm mua bán người, giúp người dân phân biệt giữa cơ hội việc làm hợp pháp và những lời hứa hẹn thiếu căn cứ, đồng thời khuyến khích trao đổi, xác minh thông tin trước khi đưa ra quyết định rời địa phương đi làm ăn xa.
Gia đình và cộng đồng cùng “vá” những khoảng trống
Một điểm đáng chú ý trong cách làm của xã Mường Toong là vai trò của gia đình và cộng đồng được đặt ở vị trí trung tâm. Khi có người trong gia đình dự định đi làm ăn xa, người thân được khuyến khích cùng bàn bạc, tìm hiểu thông tin, tránh quyết định vội vàng.
Già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng tham gia nhắc nhở, định hướng và kịp thời báo cho chính quyền khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Sự vào cuộc của cộng đồng giúp hình thành “vòng tròn cảnh báo” ngay từ cơ sở, hạn chế để người dân đơn lẻ đối mặt với rủi ro.
Công tác phòng, chống mua bán người ở Mường Toong được lồng ghép chặt chẽ với mục tiêu bảo vệ phụ nữ và trẻ em. Thông qua tuyên truyền, phụ nữ được khuyến khích nâng cao cảnh giác, chủ động tìm hiểu thông tin, chia sẻ với gia đình và chi hội khi gặp những lời mời chào đáng ngờ.
Với trẻ em, các gia đình được nhắc nhở quan tâm nhiều hơn đến việc quản lý, giáo dục con em, không để trẻ bị lôi kéo, dụ dỗ thông qua các mối quan hệ xã hội thiếu kiểm soát.
Thực tế cho thấy, mua bán người là loại tội phạm có thủ đoạn tinh vi, hậu quả để lại rất nặng nề. Vì vậy, việc chủ động phòng ngừa từ sớm bằng nâng cao nhận thức được xem là lựa chọn phù hợp với điều kiện vùng cao như Mường Toong.
Khi những “khe hở” từ nhận thức được nhận diện và từng bước vá lại, người dân sẽ có thêm khả năng tự bảo vệ mình, đồng thời góp phần xây dựng môi trường sống an toàn hơn cho phụ nữ và trẻ em, hạn chế nguy cơ phát sinh những vụ việc đáng tiếc trong tương lai.
