Nhằm bình thường hóa quan hệ giữa hai nhà nước, bản thỏa thuận giữa Israel và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất vừa được ông Trump công bố này được coi như bản sao của cuộc thương lượng lớn hơn chưa đạt được kết quả giữa người Israel và Palestine để dập tắt cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ của họ.
Nhiều nhà bình luận cho rằng, mặc dù thỏa thuận mang tính lịch sử, nhưng cũng đượm màu ảo tưởng về nền hòa bình mà Tổng thống Trump đã thề sẽ mang lại.
Đầu năm nay, ông Trump công bố kết cấu chính của cái mà ông gọi là Tầm nhìn vì Hòa bình, hay được gọi một cách chính thức là Hòa bình cho Thịnh vượng. Trong khi người Palestine tẩy chay ý tưởng này và tố cáo đây là tiền mua đất, là từ bỏ lãnh thổ để đổi lấy những hứa hẹn về triển vọng kinh doanh được cải thiện; còn Israel lại đe dọa sẽ lấy đất bất chấp tất cả.
Những năm gần đây, ông Trump tỏ ra kỳ vọng về một thỏa thuận đột phá giữa Palestine và Israel. Thỏa thuận mới được ngầm thừa nhận rằng kế hoạch hòa bình ban đầu của Trump đã chết yểu, nhưng lại làm hồi sinh vận may chính trị của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Tuyên bố chung nêu rõ: “Do kết quả của bước đột phá ngoại giao này và theo yêu cầu của Tổng thống Trump với sự ủng hộ của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Israel sẽ đình chỉ tuyên bố chủ quyền đối với các khu vực được nêu trong Tầm nhìn vì Hòa bình và tập trung nỗ lực vào việc mở rộng quan hệ với các quốc gia khác trong thế giới Ả Rập và Hồi giáo”.
Anwar Gargash, Bộ trưởng Ngoại giao của UAE xác định thành công của thỏa thuận một phần là “cam kết của Israel trong việc ngăn chặn việc sáp nhập các vùng đất của người Palestine, duy trì giải pháp hai nhà nước”.
Thoạt nghe, thỏa thuận này có vẻ chắc chắn, nhưng lại khiến người ta đau đầu và mối đe dọa leo thang chỉ được chuyển xuống một chút. Tất cả là do từ “đình chỉ”. Kiến trúc sư của thỏa thuận, Kushner, phát biểu: “Tôi tin rằng họ (Israel) sẽ không hành động để tiến lên phía trước, trừ khi Mỹ và Israel hiểu rằng đó là hành động đúng vào thời điểm thích hợp”.
Còn ông Netanyahu cho biết: “Chúng tôi đã nhận được yêu cầu chờ đợi tạm thời từ Tổng thống Trump. Đó là sự tạm hoãn tạm thời, chứ không bị loại bỏ khỏi bàn đàm phán”. Có thể nói, là một nhà điều hành chính trị tài giỏi như ông, mục tiêu trước mắt không phải là việc thôn tính mà là sự thao túng để biến các cuộc đàm phán có lợi cho mình.
Nhiều nhà phân tích cho rằng cả ông Trump và Netanyahu đều phải đối mặt với các cuộc bầu cử và cần phiếu bầu. Và thời gian để củng cố những gì đã đạt được dành cho cả hai đều đang gần cạn kiệt.
Thỏa thuận Trump và UAE, đã trao cho Netanyahu phương tiện để chôn vùi những tội lỗi của mình dưới một kết quả thành công khi mở thị trường Ả Rập béo bở cho công nghệ và an ninh cao của Israel.
Có thể thấy rõ sự vỗ về lẫn nhau trong đoạn thứ hai của tuyên bố chung: “Bước đột phá ngoại giao lịch sử này sẽ thúc đẩy hòa bình ở khu vực Trung Đông và là minh chứng cho tầm nhìn và ngoại giao táo bạo của ba nhà lãnh đạo và sự can đảm của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất và Israel để vạch ra một con đường mới sẽ mở ra tiềm năng to lớn trong khu vực”.
