Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra những chuyển dịch mạnh mẽ, giáo dục Việt Nam đứng trước yêu cầu đổi mới toàn diện để theo kịp tốc độ phát triển của khoa học - công nghệ.
Ngày 12/12, Trường Cán bộ quản lý giáo dục TPHCM tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia 2025 với chủ đề "Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số ở các cơ sở giáo dục".
Sự kiện quy tụ các nhà khoa học, cán bộ quản lý, chuyên gia trong và ngoài nước nhằm trao đổi kinh nghiệm, công bố kết quả nghiên cứu và đề xuất giải pháp phát triển nhân lực trong thời đại số.
Phát triển nhân lực - điểm tựa của chuyển đổi số
Phát biểu khai mạc, TS Vũ Quảng - Hiệu trưởng Trường Cán bộ quản lý giáo dục TPHCM nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong tư duy quản lý và đào tạo nhân lực.
Theo TS Quảng, dù giáo dục đã có những chuyển biến tích cực, năng lực số của đội ngũ vẫn còn chênh lệch giữa các vùng miền; hoạt động bồi dưỡng chưa theo kịp tốc độ phát triển công nghệ; mô hình quản trị nhân sự tại nhiều cơ sở giáo dục vẫn nặng tính hành chính.
Sự bùng nổ của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, Internet vạn vật, công nghệ chuỗi khối và đặc biệt là công nghệ bán dẫn đã tạo ra bước ngoặt lịch sử trong phương thức sản xuất, mô hình tăng trưởng, quản trị nhà nước và quản trị xã hội.
"Những biến đổi sâu sắc đó không chỉ tác động đến các ngành công nghiệp mà còn đặt ra những thách thức và cơ hội chưa từng có cho lĩnh vực giáo dục.
Giáo dục Việt Nam trong dòng chảy ấy đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ và toàn diện để đáp ứng đòi hỏi của thời đại số, trong đó nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực giáo dục chất lượng cao được xem là nhân tố quyết định, là điểm tựa để hệ thống giáo dục chuyển mình bền vững và hiệu quả", TS Quảng nói.
Trong khuôn khổ hội thảo, ban tổ chức chọn hơn 40 bài viết của các nhà khoa học, cán bộ quản lý giáo dục, những nhà giáo đang nghiên cứu công tác và giảng dạy tại các cơ sở giáo dục.
Các nghiên cứu được trình bày trong kỷ yếu cũng phản ánh rõ những hạn chế như cơ chế đãi ngộ chưa tạo động lực mạnh cho đội ngũ giảng viên; hoạt động nghiên cứu khoa học chưa được đầu tư tương xứng; liên kết giữa nhà trường - doanh nghiệp - viện nghiên cứu chưa phát huy hiệu quả trong đào tạo nhân lực công nghệ cao.
Nhiều tham luận tại hội thảo đề xuất mô hình liên kết đại học - doanh nghiệp, xây dựng khung năng lực nhân lực bán dẫn, phát triển chương trình đào tạo chuẩn quốc tế và thành lập quỹ hỗ trợ sinh viên công nghệ nhằm thu hút và nuôi dưỡng tài năng trẻ.
Bên cạnh đó, quản trị đại học trong thời đại số cần chuyển mạnh sang mô hình quản trị dựa trên dữ liệu, tăng cường tự chủ và phát triển văn hóa đổi mới sáng tạo.
"Đào tạo, bồi dưỡng phải gắn chặt với nhu cầu thực tiễn, gắn với yêu cầu của thị trường lao động và sự phát triển của khoa học - công nghệ.
Phát triển nguồn nhân lực phải đặt con người vào vị trí trung tâm của chuyển đổi số; công nghệ chỉ là công cụ, còn đội ngũ mới là nhân tố quyết định", TS Quảng cho hay.
Bảo đảm nhân lực chất lượng cao tại các cơ sở bồi dưỡng
Chia sẻ tại hội thảo, TS Phan Thị Thúy Quyên - Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ quản lý giáo dục TPHCM phân tích sâu vai trò của các cơ sở bồi dưỡng trong hệ sinh thái giáo dục hiện đại.
Theo TS Quyên, khi chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trở thành động lực phát triển, các cơ sở bồi dưỡng buộc phải chuyển từ chức năng truyền thụ tri thức sang vai trò phát triển năng lực toàn diện cho giáo viên và cán bộ quản lý.
TS Quyên chỉ ra bốn nhóm năng lực trọng yếu mà đội ngũ tại các cơ sở bồi dưỡng cần có: năng lực số, năng lực nghiên cứu - phát triển, năng lực đổi mới sáng tạo và năng lực hội nhập quốc tế.
Đây là những yêu cầu không thể thiếu để đội ngũ có thể thiết kế chương trình, ứng dụng công nghệ, dẫn dắt đổi mới và tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế.
Tuy vậy, thực tế vẫn tồn tại nhiều khoảng trống về năng lực số, nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo do các rào cản về tuyển dụng, đãi ngộ, văn hóa đổi mới và hạ tầng số chưa đồng bộ.
Đặc biệt, tốc độ thay đổi công nghệ và yêu cầu chuẩn hóa quốc tế tiếp tục gia tăng áp lực lên đội ngũ.
Từ đó, TS Quyên đề xuất định hướng phát triển dựa trên mô hình hệ sinh thái nhân lực, coi năng lực số là năng lực xuyên suốt, đổi mới sáng tạo là động lực nội tại và mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế.
"Khi xây dựng được hệ sinh thái này, các cơ sở bồi dưỡng sẽ tạo ra môi trường làm việc thuận lợi, hỗ trợ đội ngũ phát huy năng lực và nâng cao chất lượng bồi dưỡng trong bối cảnh giáo dục đang thay đổi nhanh chóng", TS Quyên nói.
