Hiện nay, để công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, của Đảng ta có thể đạt được hiệu quả bền vững thì không chỉ tập trung vào việc phát hiện, xử lý nghiêm minh mọi hành vi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí mà còn đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa, trong đó có việc phát huy tinh thần "tự soi", "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm" của cán bộ, đảng viên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên đã làm tổn thương tình cảm và suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, nếu không ngăn chặn, đẩy lùi kịp thời thì đây sẽ là “một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta"1. Nguyên nhân sâu xa, chủ yếu của tình trạng suy thoái ở một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả người đứng đầu, trước hết là do bản thân những cán bộ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân, không đủ bản lĩnh để vượt qua những cám dỗ. Muốn ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí phải bắt đầu từ việc cán bộ, đảng viên phải “tự soi, tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm", cái gì tốt thì phát huy, cái gì khiếm khuyết thì tự điều chỉnh, cái gì xấu thì tự gột rửa, tự sửa chữa.

1. Về "tự soi" "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm" của cán bộ, đảng viên trong phòng, chống tham những, tiêu cực, lãng phí hiện nay

Ngày 26/11/2024, trong Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội nghe Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024 và Báo cáo thẩm tra về nội dung này. Theo đó, năm 2024, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí thường xuyên được lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm chỉ đạo, nhất là Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã tổ chức thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp, với quyết tâm chính trị rất cao, đạt nhiều kết quả quan trọng, để lại dấu ấn tốt, lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, hưởng ứng, đánh giá cao, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. "Về công tác thanh tra, kiểm toán, qua thanh tra phát hiện nhiều hành vi vi phạm, kiến nghị xử lý hành chính 7.629 tập thể và 8.714 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý theo thẩm quyền 372 vụ việc. Qua giải quyết khiếu nại, tố cáo đã kiến nghị xử lý 392 người; chuyển cơ quan điều tra xử lý theo thẩm quyền 25 vụ việc. Kết quả kiểm toán: Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 48.670,38 tỉ đồng. Về việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng: Tòa án nhân dân các cấp đã giải quyết sơ thẩm 1.154 vụ với 3.201 bị cáo về các tội phạm tham nhũng; Đã xét xử 917 vụ với 2.418 bị cáo; Tổng số việc phải thi hành án hình sự về tham nhũng, kinh tế là 12.877 việc, có điều kiện thi hành 10.944 việc, đã thi hành xong 9.211 việc…

2. Những sai phạm về tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong thời gian qua cho thấy có sự buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm của nhiều tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong công tác quản lý nhà nước trong một số lĩnh vực. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn chưa được quan tâm đúng mức. Việc khắc phục tình trạng cán bộ, công chức, viên chức đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, hạn chế về năng lực, sợ sai không dám làm còn chậm. Do vậy mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức rõ về "tự soi", "tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm", trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí hiện nay.

“Tự soi", "tự sửa” nghĩa là gì? “Tự soi", "tự sửa” về bản chất chính là thường xuyên tự phê bình, tự điều chỉnh mình sao cho phù hợp với vai trò, trách nhiệm của người cán bộ, đảng viên, tu dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Tuy nhiên, “tự soi”, “tự sửa” có phạm vi rộng, bởi “tự soi”, “tự sửa” là việc mỗi cán bộ, đảng viên không chỉ tự nhìn lại, tự đánh giá, tự nhận xét bản thân trong nhận thức và hành động đã thực hiện đúng tinh thần trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu theo quy định của Đảng và Nhà nước hay chưa, mà đó còn là tự phát hiện sai phạm, yếu kém của bản thân, tìm nguyên nhân, xác định nhiệm vụ, giải pháp để ngăn ngừa, khắc phục, sửa chữa. Hay nói cách khác, cán bộ, đảng viên tự soi, tự sửa để tự “chẩn đoán bệnh”, lựa chọn “thuốc” phù hợp để tự “điều trị”, tự cứu mình để sống có tự trọng, có liêm sỉ, không tham nhũng, không lãng phí, sống có đạo đức và tiết kiệm.

"Tự soi" là tự nhìn lại mình, nhất là nhìn thấy những hạn chế, tồn tại, thiếu sót trong cả tư tưởng, tư cách, phẩm chất, năng lực, đạo đức, sinh hoạt của bản thân. Trong từ “soi”, luôn hàm ý phải nhìn cho kỹ, cho rõ, cho thấu đáo, như kiểu “vạch lá tìm sâu” để nhận ra những điều chưa tích cực. Tự soi phải vượt qua được tâm lý “vo tròn” hoặc “tự mãn”, kể cả thái độ “mình thì luôn tốt” hoặc “mình cơ bản tốt”. Tự soi là một trong những cách quan trọng để tự rèn luyện thói quen tích cực, tư cách, phẩm chất đạo đức của mỗi người.

Trên tinh thần “tự soi”, bản thân phải chủ động, tích cực sửa chữa, "tự sửa" những hạn chế, khuyết điểm, cả về tư tưởng, nhận thức, thái độ, tư cách, đạo đức, phong cách… đấy chính là tự sửa mình của mỗi cán bộ, đảng viên. Việc sửa chữa có nhiều cách nhưng trước hết phải tự sửa bằng tinh thần cầu thị, quyết liệt, trách nhiệm. Chỉ có tự sửa chữa của bản thân mới mang tính toàn diện, đầy đủ, cụ thể, bởi chính bản thân mới thấy rõ điều gì ở chính mình để cần sửa và sửa như thế nào. Nhìn nhận hạn chế đã khó, quyết tâm sửa chữa và sửa chữa có kết quả thực sự lại càng khó hơn. Bởi nếu không có tâm thế tích cực, trách nhiệm, cầu tiến bộ thì có nhiều việc sẽ rất khó sửa.

Vì vậy, tinh thần "tự soi", "tự sửa” gắn liền với "tự chịu trách nhiệm", trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí hiện nay. Theo từ điển Tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ học (2003) giải thích, từ “trách nhiệm” có 2 nghĩa: Thứ nhất, là phần việc được giao cho hoặc coi như được giao cho, phải bảo đảm làm tròn, nếu kết quả không tốt thì phải gánh chịu phần hậu quả; Thứ hai, là sự ràng buộc đối với lời nói, hành vi của mình, bảo đảm đúng đắn, nếu sai trái thi phải gánh chịu phần hậu quả. Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong bài viết "Tinh thần trách nhiệm của mình", Người đã nêu rõ ràng về khái niệm “tinh thần trách nhiệm” như sau: "Tinh thần trách nhiệm là gì? Là khi Đảng, Chính phủ hoặc cấp trên giao cho ta việc gì, bất kỳ to hay nhỏ, khó hay dễ, ta cũng đưa cả tinh thần, lực lượng ra làm cho đến nơi, đến chốn, vượt mọi khó khăn, làm cho thành công. Làm một cách cẩu thả, làm cho có chuyện, dễ làm khó bỏ, đánh trống bỏ dùi, gặp sao làm vậy,vv… là không có tinh thần trách nhiệm" 3. Từ đó cho thấy tinh thần "tự chịu trách nhiệm" trong công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí của mỗi cán bộ Đảng viên chính là nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc; lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác. Chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm. Hiểu và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý, có tình; không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi giải quyết công việc; chống các hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, chạy thi đua và các biểu hiện tiêu cực khác. Kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm.

Là cán bộ, đảng viên, tinh thần tự soi, tự sửa, tự chịu trách nhiệm phải luôn được đặt lên hàng đầu. Bởi cán bộ, đảng viên phải là những người đi tiên phong trong các hoạt động, luôn khẳng định vai trò, trách nhiệm của mình cả trong nhận thức lẫn hành động cụ thể. Đồng thời, mỗi người phải không ngừng tự đổi mới, tự khẳng định giá trị của mình trong tổ chức và trước quần chúng, nhân dân, để từ đó có thể lãnh đạo quần chúng, nhân dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng cụ thể. Tự soi, tự sửa, tự phê bình không chỉ bản thân mà còn cho tập thể, không chỉ ở những việc trước mắt mà còn những định hướng lâu dài, không chỉ cho chi bộ mà còn cho toàn Đảng.

Đương nhiên, người có chức vụ, trách nhiệm càng cao thì càng cần phải tích cực tự soi, tự sửa, tự phê bình, bởi hành động đó càng có ý nghĩa và tác động đến nhiều người. Không chỉ vậy, trong nhiều trường hợp, để sự tự giác của từng người được thực hiện đầy đủ, thường xuyên, cần có những gợi ý, hướng dẫn, động viên, thúc đẩy của tập thể. Do đó, "tự soi", "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm" trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí phải trở thành một hoạt động của tất cả cán bộ, đảng viên, phải được thực hiện liên tục, không ngừng.

2. Trách nhiệm của cán bộ, đảng viên đối với việc "tự soi" "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm", góp phần phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí

Vấn đề căn cốt nhất trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí là phòng ngừa từ xa, từ sớm, trọng tâm là xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đặc biệt là phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên để trị tận gốc tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Việc “tự soi”, “tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm" phải được tiến hành một cách chủ động, ngăn chặn từ xa, đẩy lùi từ sớm, ngay từ khi nó bắt đầu xuất hiện trong suy nghĩ, trong hành động và điều quan trọng là phải thực hiện thường xuyên như “ngày nào cũng phải ăn cho khỏi đói, rửa mặt cho khỏi bẩn"4.

Đại hội XIII nhấn mạnh các nhiệm vụ: “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ"5, “Nâng cao bản lĩnh chính trị, trí tuệ, sự gương mẫu, tinh thần vì nhân dân phục vụ của cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo chủ chốt và người đứng đầu các cấp. Coi trọng đánh giá chất lượng, hiệu quả thực tế theo chức trách, nhiệm vụ được giao và đề cao trách nhiệm người đứng đầu"6.

Để đáp ứng được sự gửi gắm niềm tin của nhân dân, Đảng phải thường xuyên tự chỉnh đốn, tự khắc phục sai lầm, hạn chế, khuyết điểm, phải thật sự là đảng chân chính, cách mạng, “là đạo đức, là văn minh”. Mỗi cán bộ, đảng viên cần nâng cao nhận thức, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh; phải xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, đưa nội dung “tự soi”, “tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm", giáo dục liêm chính vào sinh hoạt chuyên đề trong các đợt sinh hoạt chi bộ định kỳ, quán triệt đội ngũ cán bộ, đảng viên thực hiện nghiêm túc việc tự soi, tự sửa để sớm nhận diện được những biểu hiện suy thoái và kịp thời sửa chữa, khắc phục, góp phần đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong cơ quan, đơn vị; mạnh dạn thực hiện tự phê bình và phê bình, thành tâm học hỏi quần chúng nhân dân, dựa vào nhân dân để cùng xây dựng, chỉnh đốn, bảo vệ, phát triển Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh, đưa đất nước ta phát triển nhanh, bền vững, sớm đạt mục tiêu trở thành nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, bước vào kỷ nguyên mới.

Nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên đối với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong công cán bộ của Đảng là yếu tố rất cơ bản và có quan hệ đến sự thành bại của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí ở nước ta hiện nay. Đảng ta là đảng cầm quyền; vừa là người lãnh đạo, vừa là người “đầy tớ” thật trung thành của Nhân dân. Cán bộ, đảng viên, trước hết là người lãnh đạo phải đi đầu trong nâng cao nhận thức, trách nhiệm về tính tiền phong, gương mẫu, xây dựng văn hóa liêm chính, không tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; “phải biết trọng liêm sỉ, giữ danh dự, biết xấu hổ khi bản thân và người thân có hành vi tham nhũng, tiêu cực"7. Để nâng cao trách nhiệm của mình, cán bộ, đảng viên phải luôn đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của Nhân dân lên trên hết, trước hết. Điều đó thể hiện không chỉ ở lòng tuyệt đối trung thành và sự phấn đấu, hy sinh vì mục tiêu, lý tưởng, mà còn là ý thức trách nhiệm cao trong việc chấp hành chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về cán bộ và công tác cán bộ.

3. Một số giải pháp phát huy tinh thần "tự soi" "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm" của cán bộ, đảng viên trong phòng, chống tham những, tiêu cực, lãng phí theo yêu cầu mới

Năm 2025, một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm được Chính phủ đề ra trong phát triển kinh tế - xã hội là đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; xây dựng Chính phủ trong sạch, liêm chính, hành động, vì Nhân dân phục vụ; tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình… Để mỗi cán bộ đảng viên thực sự phát huy tinh thần "tự soi", "tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm" trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí có hiệu quả, cùng với việc nâng cao nhận thức cho đảng viên về tác hại của tệ tham nhũng, phải có các cơ chế, chính sách, điều kiện cần thiết bảo đảm cho đảng viên nêu cao ý thức, trách nhiệm thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ, quyền và trách nhiệm của mình theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Trong đó, cần có cơ chế, chính sách để bảo vệ những cán bộ, đảng viên dũng cảm đấu tranh, phê bình, tố cáo tham nhũng, tiêu cực, lãng phí vì lợi ích chung khi họ bị các thế lực xấu đe dọa. Trong tình hình hiện nay, cần thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau đây để phát huy tinh thần "tự soi", "tự sửa”, "tự chịu trách nhiệm" của đảng viên trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Hệ thống chính trị từ trung ương tới địa phương phải kiên trì giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về đức tính liêm khiết, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng và lãng phí. Trong đó, tập trung vào đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức về liêm chính cho cán bộ, đảng viên công chức và toàn xã hội để khuyến khích hành động liêm chính, hướng trọng tâm vào mục tiêu phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Việc tuyên truyền, giáo dục phải bằng nhiều hình thức, biện pháp thiết thực, gắn tuyên truyền nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước với các tấm gương tiêu biểu, dũng cảm trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; trước hết là tuyên truyền, giáo dục thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết, kết luận, của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; phát huy tinh thần trách nhiệm nêu gương của cán bộ đảng viên8 trong thực hiện nghiêm túc Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Đưa việc tuyên truyền, học tập nghị quyết và các luật, văn bản quy phạm pháp luật nói trên vào nội dung chương trình học tập, nghiên cứu của các lớp bồi dưỡng đảng viên mới, các kỳ sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp ủy để đảng viên là cán bộ, công chức thảo luận, nắm vững và nêu cao ý thức, trách nhiệm. Phát động phong trào đảng viên học tập, làm theo tấm gương dũng cảm đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực đã được Đảng, Nhà nước biểu dương, khen thưởng, gắn với việc thực hiện việc học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Thứ hai, mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng, nhất là cán bộ, đảng viên là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội phải thực sự gương mẫu, nêu cao vai trò, trách nhiệm, tự soi, tự sửa, tự chịu trách nhiệm trong sinh hoạt đảng, sinh hoạt chi bộ, trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thực tế hiện nay, những vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được phát hiện qua đấu tranh phê bình và tự phê bình trong sinh hoạt đảng, sinh hoạt chi bộ ngay tại địa phương cơ sở rất là ít; chủ yếu là từ các kênh thông tin khác, như: phản ánh, tố giác, tố cáo của nhân dân, qua các cơ quan báo chí, qua công tác thanh tra, kiểm tra, điều tra, kiểm sát... Nguyên nhân là do đảng viên chưa nêu cao ý thức phê bình và tự phê bình vì sợ bị trả thù, trù dập, bị quy kết là làm mất đoàn kết, gây rối nội bộ. Một số đảng viên tuy biết có tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong cơ quan, đơn vị, tổ chức, trong chi bộ nhưng không dám đấu tranh phê bình, phản ánh với cấp có trách nhiệm, hoặc bức xúc thì viết đơn thư tố cáo giấu tên, mạo tên. Điều đó đòi hỏi cần có biện pháp nêu cao ý thức trách nhiệm tự phê bình và phê bình của đảng viên, nhất là đảng viên là cán bộ, công chức, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp.

Đảng viên là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội,... vừa phải gương mẫu không tham nhũng, vừa phải nêu cao vai trò, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở địa phương, đơn vị, cơ quan, tổ chức do mình trực tiếp phụ trách; chỉ đạo xử lý kiên quyết, nghiêm minh các vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; mặt khác, cũng phải tự giác nhận trách nhiệm khi để địa phương, đơn vị, cơ quan, tổ chức do mình trực tiếp phụ trách xảy ra tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng, sửa đổi, bổ sung và sớm hoàn thiện các quy định của Đảng (Quy chế dân chủ trong Đảng, Quy chế về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng, Quy chế về chế độ tự phê bình và phê bình trong Đảng, Quy chế giám sát trong Đảng, Quy chế nhân dân tham gia giám sát cán bộ, đảng viên; Quy chế chất vấn trong Đảng...), hệ thống pháp luật của Nhà nước về quản lý kinh tế - xã hội (pháp luật về quản lý tài sản công, pháp luật về đấu thầu, pháp luật về đất đai...); sử dụng công nghệ số vào việc kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức; về xử lý tài sản tăng thêm không giải trình được nguồn gốc, kịp thời khắc phục những bất cập, sơ hở dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực; thực hiện có hiệu quả “Chiến lược quốc gia về phòng, chống tham nhũng đến năm 2030”.

Chú trọng xây dựng Đảng về đạo đức, kiên trì xây dựng văn hóa tiết kiệm, trọng liêm sỉ, danh dự, nêu cao tinh thần, trách nhiệm, đạo đức công vụ của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, theo phương châm “cán bộ, đảng viên phải quyết liệt đi đầu, gương mẫu trước”; có biện pháp, hình thức phù hợp, hiệu quả để kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh kịp thời những cán bộ, đảng viên xuất hiện biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Như vậy mới bảo đảm và phát huy vai trò, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong tình hình hiện nay. Thực hiện đúng như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo: "Hơn lúc nào hết, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu thực hiện nhiệm vụ trên tinh thần đặt lợi ích chung lên trên hết, mạnh dạn đổi mới, sáng tạo, đột phá, dũng cảm hy sinh để đất nước phát triển."9

Thứ ba, tiếp tục nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách, khuyến khích, bảo vệ, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ cán bộ, đảng viên, những người dũng cảm đấu tranh, phê bình, tố cáo tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung góp phần triệt tiêu cái xấu, bảo thủ, trì trệ để góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Thời gian qua, ở một số cơ quan đơn vị, có không ít gương cán bộ, đảng viên dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đang bị trả thù, trù dập, sống trong trạng thái “cô đơn chính trị” hoặc phải chịu “búa rìu” của tập thể, chịu áp lực chỉ trích, thậm chí phải trả giá cho sinh mệnh chính trị của chính mình do không có cơ chế bảo vệ, thậm chí còn bị cô lập, vô hiệu hóa. Do đó, yêu cầu đặt ra là cần có sự nhìn nhận và đánh giá đúng mức, có cơ chế khuyến khích và bảo vệ để không làm nhụt ý chí của những cán bộ có tâm huyết, trách nhiệm, dũng cảm đương đầu với tệ nạn tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, dám mạnh dạn và cương quyết hành động chỉ để hướng tới một mục đích duy nhất là đem lại lợi ích cho đất nước, cho nhân dân.

Cần có quy định cụ thể và xử lý nghiêm minh những người bao che, cố tình ngăn cản việc chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, hoặc lợi dụng việc tố cáo tham nhũng để vu khống, làm hại người khác, gây mất đoàn kết nội bộ. Xây dựng cơ chế khuyến khích và bảo vệ cán bộ, đảng viên có tinh thần đấu tranh, phê bình, tố cáo tham nhũng, tiêu cực, lãng phí dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự tham gia tích cực của nhân dân nhằm hạn chế khả năng cổ xúy cho việc đi ngược với chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Thứ tư, tất cả cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể chính trị - xã hội, phải thực sự đi đầu gương mẫu trong thực hiện nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Cán bộ, đảng viên là người đứng đầu cơ quan, đơn vị, tổ chức phải thực hiện nghiêm chỉnh Quy định của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm liên quan đến tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; Quy định về những điều cán bộ, công chức không được làm; đảm bảo tính minh bạch, trong sáng với việc kê khai tài sản, thu nhập theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán đồng thời với điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực, nhất là những trường hợp dư luận xã hội đặc biệt quan tâm; để trở thành tiếng chuông cảnh tỉnh cán bộ, đảng viên tự soi, tự sửa, tự tu dưỡng, rèn luyện.

Thứ năm, tăng cường rà soát, bổ sung và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng từ trung ương tới địa phương trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Từ đó xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị có chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Đó là là cơ quan thanh tra nhà nước, kiểm toán nhà nước, cơ quan điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án ở các cấp, các ngành, các đơn vị chuyên trách về phòng chống tham nhũng, về bảo vệ chính trị nội bộ. Các cơ quan phải nắm vững tình hình và rà soát, thẩm định, thẩm tra, kết luận rõ tiêu chuẩn chính trị của cán bộ, đảng viên, tuyệt đối không được để lọt vào cấp ủy những người không đủ tiêu chuẩn chính trị, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, chuyển trọng tâm từ nắm vững và giải quyết vấn đề lịch sử chính trị sang vấn đề chính trị hiện nay. Các mặt công tác quản lý cán bộ cần bám sát tình hình thực tế của đội ngũ cán bộ để có biện pháp phòng ngừa, răn đe kịp thời, hữu hiệu.

Phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của các cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp, cơ quan báo chí, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Vận động, tập hợp nhân dân tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng, đặc biệt là trong công tác kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên. Làm theo đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dạy: “Biến hàng ức, hàng triệu con mắt, lỗ tai cảnh giác của quần chúng thành những ngọn đèn pha soi sáng khắp mọi nơi, không để cho tệ tham ô, lãng phí, quan liêu còn chỗ ẩn nấp10.

Trong giai đoạn cách mạng mới, mỗi cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên phải tiếp tục phát huy tinh thần "tự soi", "tự sửa", "tự chịu trách nhiệm" trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn; nắm vững chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; quy định về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong công tác cán bộ. Xây dựng văn hóa liêm chính, không tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, trở thành việc làm “tự giác”, “tự nguyện” như “cơm ăn, nước uống, áo mặc hàng ngày”, góp phần xây dựng niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng ngày càng được củng cố vững chắc, đưa đất nước vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nhóm tác giả: Hoàng Thế Thanh, Lò Thùy Dinh, Hoàng Thị Nguyệt Nga

--------------------------------------------------------------

Tài liệu tham khảo:

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I, tr.93.

[2] https://baovephapluat.vn/kiem-sat-24h/van-de-su-kien/tinh-trang-tham-nhung-tieu-cuc-tren-mot-so-linh-vuc-van-con-nghiem-trong-168747.html.

[3] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia-Sự thật, H.2011, tập 7, tr.248.

[4] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.1, tr.284; t.7, tr.82.

[5] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.II, tr.230.

[6] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.II, tr.242-243.

[7] Cố Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng, Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012-2022 do Bộ Chính trị tổ chức ngày 30/6/2022.

[8] Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25-10-2021, của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 7-6-2012, của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”; Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25-10-2018, của Ban Chấp hành Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”; Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25-10-2021, của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm”; Kết luận số 12-KL/TW ngày 06/4/2022 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; Quy định số 144-QĐ/TW, ngày 09/05/2024 của Bộ Chính trị Quy định chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới...

[9] Tổng Bí Thư Tô Lâm, Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và một số nội dung quan trọng, ngày 01/12/2024.

[10] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.13, tr.419.