Theo Cơ quan Cổ vật Israel (IAA), bên tổ chức khai quật, kho báu gồm 425 đồng tiền vàng này vẫn bị chôn vùi cho đến khi một nhóm thanh niên tình nguyện trước thời hạn nhập ngũ bắt buộc ở Israel tình cờ khai quật nó vào ngày 18/8.
“Tôi đào sâu xuống và khi bới lên, tôi thấy thứ gì đó trông giống như những chiếc lá rất mỏng. Khi tôi nhìn kĩ lại, tôi nhận ra đây là những đồng tiền vàng. Thật sự rất phấn khích khi tìm thấy một kho báu cổ và đặc biệt như vậy” - Oz Cohen, một trong những thanh niên tình nguyện chia sẻ.
Phần lớn các đồng tiền vàng 24 carat này đều có niên đại từ thời Abbasid, còn được gọi là Thời đại vàng của Hồi giáo. Khalifah Abbasid (750 - 1258 sau Công nguyên) cai trị vùng đất mà sau này được biết dưới cái tên là Iraq, nơi những đổi mới trong nghệ thuật và kiến trúc đã đưa các thành phố như Baghdad và Samarra trở thành thủ đô văn hóa của thế giới Hồi giáo, theo Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở thành phố New York.
Vào thời kỳ đỉnh cao là năm 850 sau Công Nguyên, khalifah cai trị các vùng của Bắc Phi và phần lớn Trung Đông. Triều đại khalip sụp đổ khi quân Mông Cổ đánh cướp Baghdad vào năm 1258.
Người đứng đầu cuộc khai quật, Liat Nadav-Ziv, và Tiến sĩ Elie Haddad thuộc Cơ quan Cổ vật Israel, cho biết: “Kho tiền vàng được cố tình chôn xuống đất trong một lọ đất sét, chứa 425 đồng tiền vàng, hầu hết đều có niên đại từ thời Abbasid. Người chôn kho báu này cách đây 1.100 năm chắc hẳn đã mong lấy lại được nó.
Chúng tôi hầu như không bao giờ tìm thấy chúng trong các cuộc khai quật, vì vàng luôn là thứ vô cùng quý giá, được nấu chảy và tái sử dụng từ thế hệ này sang thế hệ khác”. “Các đồng xu làm bằng vàng nguyên chất không bị oxy hóa khi tiếp xúc với không khí. Chúng được tìm thấy trong tình trạng tuyệt vời như thể vừa được chôn ngày hôm trước”, hai nhà khoa học cho biết.
Chuyên gia về tiền xu Robert Kool tại Cơ quan Cổ vật Israel nhận định rất khó tìm ra kho báu từ thời Abbasid trong các cuộc khai quật khảo cổ ở Israel, đặc biệt là tiền vàng. Truyền thông địa phương cho hay, các đồng xu làm bằng vàng nguyên chất 24 karat.
Tổng trọng lượng khoảng 845 gram vàng nguyên chất - một số tiền không nhỏ so với thời đó. “Với số tiền lớn như vậy, có thể mua một căn nhà sang trọng ở một trong những khu phố tốt nhất ở Fustat, thủ đô giàu có của Ai Cập thời đó”, chuyên gia Kool nói.
Kho vàng này là một trong những kho vàng cổ nhất được biết đến từ cuối thế kỷ thứ 9 ở vùng đất ngày nay là Israel. Bên cạnh các đồng dinar vàng, kho khảo cổ vừa tìm thấy còn có khoảng 270 miếng vàng nhỏ, được cắt ra từ các đồng vàng để làm tiền lẻ, một thói quen phổ biến ở các nước Hồi giáo sau năm 850, khi các đồng xu bằng đồng đỏ và đồng thau không còn được sử dụng.
Trong số đó, có một mảnh vàng cực quý hiếm, chưa từng được tìm thấy trong các cuộc khai quật ở Israel trước đây: Mảnh vỡ của đồng tiền vàng in hình hoàng đế Theophilos của đế quốc Byzantine, được đúc ở Constantinople. Sự xuất hiện của mảnh đồng xu Byzantine hiếm hoi này trong kho tiền Hồi giáo là bằng chứng vật chất hiếm hoi cho thấy mối liên hệ giao thương giữa 2 đế chế đối địch trong thời kỳ này.
“Kho báu quý hiếm này chắc chắn sẽ là một đóng góp lớn cho nghiên cứu, vì những phát hiện từ thời Abbasid ở Israel tương đối ít”, Kool nói, “hy vọng rằng nghiên cứu về kho báu sẽ cho chúng ta biết thêm về một thời kỳ mà chúng ta vẫn còn chưa có nhiều hiểu biết”.
