“Mỗi khi bãi rác thải khổng lồ tại Văn Môn bốc cháy, khói đen lại phủ cả một góc trời, rồi theo luồng gió bay vào khu dân sinh. Ngày mưa thì tro bụi theo dòng nước chảy đen kịt mương làng, khiến người dân quanh năm phải sống trong tình cảnh ô nhiễm nặng nề, thậm chí có lúc ngủ cũng phải đeo khẩu trang.”
Đó là hiện trạng nhức nhối mà hàng nghìn người dân các xã lân cận như Thụy Lâm, Vân Hà đang phải gồng mình hứng chịu, do hoạt động đốt rác thải công nghiệp tại “núi rác thải” xã Văn Môn gây ra trong suốt hơn một thập kỷ qua.
“Ngủ cũng phải đeo khẩu trang”
Một buổi tối rét mướt giữa cánh đồng vắng lặng ở thôn Quan Độ (xã Văn Môn), ngọn lửa bất ngờ bùng lên rồi nhanh chóng thiêu rụi cả đống rác thải công nghiệp, khiến người dân thôn Thụy Lôi (xã Thụy Lâm) đứng ngồi không yên trước nỗi lo khói độc “tấn công” vào làng.
Qua tin báo của người dân, tối 16/2/2017, phóng viên VietnamPlus đã lập tức “mục sở thị” hiện trường. Đó là một đống rác với đủ loại dây điện và hộp nhựa cứng, đang được một người phụ nữ mặt bịt kín khẩu trang, đổ dầu đốt để lấy lõi đồng bên trong.
Thấy sự xuất hiện của chúng tôi, người phụ nữ trên gắt gỏng: “Xem làm gì, ở đây khói độc, đi chỗ cho người ta làm.” Vừa dứt lời, người phụ nữ giấu mặt liền cầm chiếc sào bới liên tục vào đống rác, hất tung từng cuộn dây điện, hộp nhựa để ngọn lửa bùng cháy thêm lớn.
Xung quanh đám lửa, những cuộn khói đen bốc mùi khét lẹt xộc thẳng lên trời, rồi theo luồng gió bay về hướng khu vực dân sinh xã Thụy Lâm.
Sau gần một tiếng đồng hồ thiêu rụi đống dây diện, người phụ nữ liền tay múc nước dội tắt đám lửa, rồi dùng kẹp sắt nhặt toàn bộ số đồng vừa đốt bỏ vào bao tải, cho lên xe máy rời đi. Hiện trường chỉ còn lại bãi tro tàn và những mảnh nhựa cứng vẫn còn âm ỉ khói.
Cách hiện trường vụ đốt dây điện khoảng vài trăm mét, là bãi rác thải “khổng lồ” nằm tại thôn Quan Độ. Không lâu sau khi người đàn bà giấu mặt trên rời hiện trường, tại bãi rác này cũng bất ngờ âm ỉ khói. Và, chỉ khoảng 30 phút sau, bãi rác bắt đầu bùng cháy dữ dội.
Ghi nhận của phóng viên Vietnam Plus tại hiện trường cho thấy, đủ thứ phế liệu, rác thải công nghiệp như vỏ dây cáp điện, hộp công tơ điện, đồ nhựa cao su, giấy chống ẩm, hộp xốp… liên tục bùng cháy, khiến khói đen phủ kín một góc trời, mùi khí thải nồng nặc, gây khó thở, buồn nôn.
Phản ánh với chúng tôi, ông Ngô Khắc Đạt - Phó khu xóm chùa Thụy Lôi - cho biết: “Bãi rác thải khủng lồ trên đã tồn tại hơn một thập kỷ qua. Nguyên nhân bắt đầu từ việc người dân ở xã Văn Môn đi thu mua rác thải công nghiệp về đốt lấy đồng. Còn các phế thải khác như giấy chống ẩm, vỏ cao su sau khi phân loại, họ vứt ra bãi thải. Tuy nhiên, do khối lượng quá lớn nên họ đã lén lút đốt”.
Theo lời ông Đạt, thông thường, sau khi “núi rác thải” Văn Môn bị đốt cháy, khói đen cuồn cuộn bốc lên trời và bay vào thôn xóm, còn nhựa chảy xuống lòng đất. Việc này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân.
“Trước đây, khi báo chí chưa vào cuộc phản ánh, họ ngang nhiên đốt vào ban ngày. Còn năm ngoái đến nay, tình trạng đốt rác đã có giảm đi, nhưng thi thoảng cứ vào ban đêm (khoảng 22 giờ đêm đến 3-4 giờ sáng hôm sau) việc đốt rác lại xảy ra, khiến người dân liên tục phải chịu ô nhiễm” - Ông Đạt nói.
Cùng chung cảnh phải hứng chịu ô nhiễm từ “núi rác thải” Văn Môn, bà Nguyễn Thị Hoa, người dân thôn Vân Điềm (xã Vân Hà) buồn rầu bảo:
“Nhiều năm qua, chúng tôi đã phải hứng chịu ô nhiễm nặng nề, bởi tình trạng đốt phế thải ở xã Văn Môn. Người dân chúng tôi cũng đã nhiều lần viết đơn cầu cứu xã, huyện, nhưng đến nay vẫn chưa thay đổi được gì.
Khổ lắm. Cứ mỗi khi bãi rác bị người dân xã Văn Môn đốt cháy, dân chúng tôi lại phải hứng khói bụi, hít khí thải từ vỏ nhựa dây điện và các kim loại nặng độc hại. Thậm chí, có lúc ngủ cũng phải bịt khẩu trang”.
Bãi rác thải tại thôn Quan Độ bùng cháy dữ dội trong đêm 2/1/2017. Ảnh: N.V/Vietnam+
Vì sao dân vẫn phải “hít” khói độc?
Để kiểm chứng những thông tin từ người dân, chúng tôi tiếp tục “nằm vùng” nhiều đêm ở gần khu vực bãi rác thải xã Văn Môn. Điều khiến chúng tôi ngạc nhiên là, từ đầu năm 2017 đến nay, việc đốt rác thải công nghiệp tại đây vẫn liên tiếp diễn ra, kể cả ngày mưa.
Ghi nhận tại hiện trường vào các ngày 2/1, 13/2, 16/2, 9/3 vừa qua cho thấy, mỗi khi “núi rác thải” bùng cháy, dù cách bãi rác vài trăm mét hay vài ki lô mét, chúng tôi vẫn ngửi thấy mùi nồng nặc rất khó chịu và nếu quan sát kỹ sẽ thấy những cuộn khói đen xì bao trùm khu dân cư.
Báo cáo về tình trạng ô nhiễm trong suốt nhiều năm qua, ông Nguyễn Hữu Tửu - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Thụy Lâm - cho biết: Bãi rác dây điện tại xã Văn Môn với khối lượng lớn đã gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân Thụy Lâm.
Theo ông Tửu, tình trạng đốt phế thải trên đã khiến người dân khu 5 (xã Thụy Lâm) phải hứng chịu mùi nồng, khét, khói đen đặc do dây diện bị đốt nhiều. Đặc biệt trong thời tiết mùa hè oi bức, mùi khét của dây điện đốt càng nồng, khiến người dân ở Thụy Lâm không thể chịu đựng nổi.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Thụy Lâm cũng lưu ý, nếu tình trạng đốt phế liệu trên tiếp tục kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và đời sống của người dân. Việc này gây bức xúc trong nhân dân, vì thế cần xử lý nghiêm và có biện pháp ngăn ngừa.
Liên quan tới tình trạng đốt rác tại Văn Môn, ngày 25/11/2015, ông Vũ Hồng Khanh - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội - đã có Công văn số 8425/UBND-TNMT đề nghị Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh phối hợp chỉ đạo cơ quan chức năng kiểm tra, giải quyết sớm tình trạng ô nhiễm môi trường không khí do việc đốt phế liệu để thu hồi kim loại của một số hộ dân xã Văn Môn.
Tiếp đó, ngày 4/7/2016, Ủy ban Nhân dân huyện Đông Anh ban hành Công văn số 584/UBND-TNMT gửi Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội, Sở Tài nguyên và môi trường Bắc Ninh, Ủy ban Nhân dân huyện Yên Phong, Ủy ban Nhân dân xã Văn Môn, đề nghị cùng phối hợp chỉ đạo xử lý, giải tỏa tình trạng đốt phế thải nêu trên và có biện pháp ngăn chặn tình trạng đốt chất thải, phế thải mới phát sinh...
Phản hồi lại nội dung các Công văn trên, ngày 14/7/2016, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh đã có Công văn số 831/STNMT-CCMT gửi Ủy ban Nhân dân huyện Đông Anh về việc giải quyết tình trạng đốt chất thải tại xã Văn Môn.
Công văn của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh nêu rõ: “Ngày 13/7/2016, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh đã tiến hành kiểm tra, khảo sát thực trạng các điểm tập kết rác tại thôn Quan Độ, Quan Đình, xã Văn Môn cho thấy vẫn còn hiện tượng đốt chất thải công nghiệp (nilon, vỏ dây điện) tự phát tại các hộ gia đình tái chế phế liệu tại xã Văn Môn”.
Nhằm thực hiện nghiêm túc pháp luật về bảo vệ môi trường, tránh tình trạng đốt rác bừa bãi gây khiếu kiện kéo dài, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh đã đề nghị Ủy ban Nhân dân huyện Yên Phong chỉ đạo Ủy ban Nhân dân xã Văn Môn kiểm tra, xử lý nghiêm tình trạng đổ, đốt rác thải không đúng nơi quy định...
Ngay sau khi nhận được “lệnh” kiểm tra, xử lý tình trạng đổ, đốt rác thải trên địa bàn, ngày 21/7/2016, Ủy ban Nhân dân xã Văn Môn đã chỉ đạo Công an xã thành lập 2 tổ kiểm tra, giám sát tất cả các ngày trong tuần đối với các cá nhân, hộ gia đình tự ý vận chuyển, đốt chất thải công nghiệp tại các điểm tập kết và dọc bờ sông Ngũ Huyện Khê.
Tiếp đó, ngày 23/7/2016, Công an xã Văn Môn đã ra Văn bản cấm đổ rác thải công nghiệp, cấm đốt dây đồng, dây điện tại cánh đồng, trục giao thông và điểm tập kết rác thải của thôn, đồng thời yêu cầu các chủ phương tiện (xe công nông, ba bánh…) ký cam kết không tự ý chuyên chở và đổ chất thải bừa bãi, không đúng nơi quy định…
Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân và hình ảnh, video chúng tôi ghi lại, từ tháng 8/2016 đến nay, tình trạng đốt rác thải phế liệu, rác thải công nghiệp tại xã Văn Môn, vẫn tiếp tục tiếp diễn.
Thực tế trên không những gây ô nhiễm môi trường, mà còn ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của hàng nghìn hộ dân tại các xã Thụy Lâm, Vân Hà./.
Theo báo cáo của cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh, xã Văn Môn là nơi có nhiều làng nghề với 2.245 hộ dân, trong đó, khoảng 1.080 hộ kinh doanh buôn bán chủ yếu là mua bán phế liệu, tái chế nhôm...
Nguồn khí thải từ hoạt động đốt phế liệu, cô đúc nhôm và chất thải rắn không qua xử lý thải trực tiếp ra ngoài môi trường là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại khu vực xã Văn Môn.
Tại bãi đổ phế liệu có diện tích 240m2 tại thôn Quan Độ, cách khu dân cư 500m, diễn ra tình trạng các hộ dân tách ruột đồng ra đổ và đốt ngay tại bãi, gây ô nhiễm môi trường.
