Nỗi lo thiếu người đi biển

Thiếu hụt lao động

Con tàu NA – 90341 của anh Phùng Minh Hiệp, phường Nghi Thủy, thị xã Cửa Lò (Nghệ An) có công suất 450CV - được xếp vào loại tàu lớn. Tuy nhiên, tại phường Nghi Thủy, số lượng tàu như của anh Hiệp chỉ còn khoảng 20 chiếc. Tàu đóng mới giờ đều có công suất từ 800 - 900CV. “Tàu cũ, không có khả năng đánh bắt xa bờ, tôi chủ yếu ra biển trong ngày rồi về. Mỗi chuyến như thế đã mất khoảng 16 triệu đồng tiền dầu, chưa kể các khoản chi phí khác. Việc đánh bắt cũng “hên xui”, có ngày được vài tạ cá không đủ chi trả cho anh em bạn thuyền. Hôm nay, trời có trăng. Theo kinh nghiệm, nhìn con nước và gió sẽ ít cá, mọi người đòi nghỉ ở nhà” - anh Hiệp nói.

Cũng theo anh Hiệp, cách chia tiền công đi biển thường tùy vào sản lượng trong mỗi chuyến đi. So với những tàu đóng mới, năng suất đánh bắt của những tàu thuyền đi trong ngày ít hơn, nên rất khó thuê lao động. “Đội tàu của tôi gồm 2 cái, cần 16 người nhưng hiện tại chỉ thuê được 11 người, chủ yếu là người nhà hoặc thân quen. Trước đây, bạn thuyền có thể gắn bó với nhau và với tàu từ 5 - 7 năm, nhưng giờ họ chỉ cam kết làm cho mình từ nửa năm đến 1 năm cũng đã mừng rồi”.

Cũng tại cảng Cửa Lò, đội tàu Long Hùng, hạ thủy cách đây không lâu, gồm 2 tàu gỗ lớn với công suất mỗi tàu 900CV, vốn đầu tư gần 10 tỷ đồng. Anh Nguyễn Văn Thọ, một trong 2 chủ tàu nói: “Chúng tôi đang cố gắng hoàn thiện, lắp đặt trang thiết bị trên tàu, dự kiến sang tháng sẽ ra khơi”. Trên tàu đang có 14 người, còn thiếu 4 người. Đa phần đều ở tuổi trung niên, người nhiều tuổi nhất gần 60 tuổi”. Dương Văn Xuân (21 tuổi), thuyền viên trẻ nhất, cho biết: “Em học xong cấp 3 thì ở nhà đi biển với bố, nhưng bạn bè hầu hết đều đi xuất khẩu lao động. Giờ thanh niên ở làng ít lắm”.

Xã Tiến Thủy, huyện Quỳnh Lưu là một trong các địa phương có số tàu thuyền công suất lớn, đánh bắt dài ngày nhiều nhất của tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, thời gian qua, các chủ tàu đều kêu thiếu người đi biển và thường xuyên phải ra khơi trong tình trạng thiếu 2 – 3 người so với trước kia. Lý giải về tình trạng này, ông Nguyễn Văn Ước - Chủ tịch UBND xã Tiến Thủy cho biết: Do cạnh tranh, ngư trường thu hẹp, đi biển vất vả, tiềm ẩn nhiều rủi ro nên thanh niên không mặn mà với nghề truyền thống. Những năm qua, con em đi học “làm nghề trên bờ” nhiều hơn. Xuất khẩu lao động cũng được nhiều thanh niên lựa chọn. Nhưng không ít người đi theo đường “tiểu ngạch” gây khó khăn cho địa phương trong công tác quản lý. Trong số 100 lao động đang làm việc tại nước ngoài thì có hơn 30% là bất hợp pháp.

Nâng cao chất lượng nghề biển

Ông Võ Huy Hường – Phó Trưởng phòng Lao động thị xã Cửa Lò cho rằng: Thiếu lao động nghề biển là có, nhưng ngoài bộ phận chuyển sang nghề dịch vụ, thì xu hướng hiện nay là tìm kiếm thị trường có chất lượng và thu nhập cao hơn. Gần đây, mỗi năm Cửa Lò có gần 200 ngư dân sang Hàn Quốc và Đài Loan làm nghề đánh bắt cá.

Xã Quỳnh Long, huyện Quỳnh Lưu hiện có 176 thuyền hoạt động trên biển, trong đó có 110 với công suất lớn từ 900 - 1.100CV. Theo ông Vũ Ngọc Chắt – Chủ tịch Hội Nghề cá xã Quỳnh Long: So với các nơi khác, áp lực lao động nghề biển của xã không quá căng thẳng. Vì nghề này cho thu nhập cơ bản đảm bảo cuộc sống. Tỷ lệ lao động trong độ tuổi 25 - 35 làm nghề biển tại địa phương chiếm hơn 50%. Tỷ lệ thuyền trưởng trong độ tuổi này chiếm đến 70% và đều qua đào tạo.

Cũng theo ông Chắt, lao động nghề biển phụ thuộc vào mùa vụ và thu nhập. Những năm gần đây, ngư dân đóng thuyền to để đi khơi, sản lượng đánh bắt cao hơn, cho thu nhập ổn định hơn. “Chúng tôi cũng định hướng cho lao động trong xã nên đi học nghề để nâng cao trình độ như: Học thuyền trưởng, thuyền viên, kỹ thuật máy... Việc đánh bắt ở các ngư trường lớn, tiếp giáp với vùng biển nước ngoài cũng cần được trang bị nhận thức, kiến thức về phạm vi chủ quyền lãnh thổ, vùng biển Tổ quốc cũng như xử lý tình huống trên biển” - ông Chắt cho biết thêm.

Ông Hồ Thế Xuân - Phòng Quản lý tàu cá và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề biển (Chi cục Thủy sản Nghệ An) cho biết: Tình trạng giảm lao động nghề biển là thực tế đang xảy ra, không chỉ tại Nghệ An mà ở nhiều tỉnh trên cả nước. Để nâng cao hiệu quả, những năm qua, Nghệ An đưa ra định hướng giảm dần sản lượng khai thác thủy sản gần bờ; khuyến khích đánh bắt xa bờ theo hình thức tổ đội sản xuất, khai thác các đối tượng có giá trị kinh tế cao, thị trường tiêu thụ tốt.