Bệnh xảy ra vào trước khi trẻ được 6 tháng tuổi hoặc 12 tháng tuổi.

Trẻ thường mắc tiểu đường type 1

Tiểu đường là bệnh lý không chỉ xảy ra ở người lớn, mà còn xuất hiện đối với trẻ em. Tiểu đường ở trẻ em, đặc biệt tiểu đường sơ sinh, là bệnh lý về nội tiết tố liên quan đến quá trình chuyển hóa đường trong máu bị rối loạn và tăng cao. Bệnh có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thận, huyết áp, tim mạch và đe dọa tính mạng trẻ em.

Bác sĩ chuyên khoa I Đặng Thị Ngọc Chương, Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, cho biết, tiểu đường sơ sinh hay còn có tên gọi khác là đái tháo đường.

Tiểu đường sơ sinh có thể xảy ra trong sinh non, nhiễm trùng, truyền dịch hoặc cũng có thể do thuốc. Tiểu đường ở trẻ sơ sinh không thường xảy ra ở giai đoạn sơ sinh của trẻ. Thực tế, bệnh xảy ra vào trước khi trẻ được 6 tháng tuổi hoặc 12 tháng tuổi.

Tiểu đường sơ sinh được phân thành 3 loại, đó là: Tiểu đường sơ sinh thoáng qua; Tiểu đường sơ sinh kéo dài và tiểu đường sơ sinh kết hợp hội chứng.

Tiểu đường ở trẻ em thường gặp là tiểu đường type 1. Đó là khi tuyến tụy ngưng không sản xuất insulin. Với loại tiểu đường này, trẻ em thường mắc bệnh do nguyên nhân di truyền chiếm khoảng 10 - 20%.

Tiểu đường type 1 ở trẻ em thường không được phát hiện sớm. Thông thường, bệnh được phát hiện khi trẻ ở giai đoạn những triệu chứng bộc lộ rõ. Ngoài ra, những trẻ em bị thừa cân, béo phì hoặc đang tuân theo một chế độ dinh dưỡng không khoa học có xu hướng mắc phải tiểu đường type 2.

Bác sĩ chuyên khoa I Vũ Thanh Tuấn - Bệnh viện Đa khoa Medlatec - cho biết, việc điều trị bệnh tiểu đường sơ sinh khó khăn nhất là vấn đề kiểm soát thành công đường huyết của trẻ, trong khi vẫn phải đảm bảo sự phát triển của bé.

Vì thế, trong quá trình điều trị, bé cần được thử máu và tiêm thuốc nhiều lần. Sau đó, dựa vào những chỉ số xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị lâu dài.

Thông thường khi sinh ra, trẻ bị tiểu đường không có những dấu hiệu khác biệt quá rõ ràng so với những bé khác. Tuy nhiên, khoảng 6 tháng kể từ khi chào đời, trẻ có thể xuất hiện những triệu chứng bất thường như: Cân nặng lúc trẻ được sinh ra thường thấp hơn so với tuổi thai.

Trẻ mệt mỏi, được bú sữa mẹ đầy đủ nhưng vẫn gầy. Ngoài ra, trẻ cũng thường tiểu tiện vào ban đêm nhiều hơn so với bình thường. Hoặc, trẻ có hiện tượng sốt dai dẳng, thể trạng mệt mỏi trông thấy, hay chậm tăng cân so với bạn cùng trang lứa, có biểu hiện sút cân.

Tuy nhiên, những biểu hiện này có thể bị nhầm lẫn so với những căn bệnh khác. Do đó, bệnh có thể không được chẩn đoán đúng nếu chỉ qua thăm khám thông thường. Thực tế, trẻ bị bệnh thường chỉ được đưa đến các bệnh viện khi đã có biểu hiện khó thở, li bì, toan chuyển hóa nặng, mất nước nghiêm trọng.

Bác sĩ Tuấn khuyến cáo, các phụ huynh không nên chủ quan. Đồng thời, cần đưa trẻ đi thăm khám sớm tại những bệnh viện chuyên khoa, cơ sở y tế uy tín để bé được chẩn đoán bệnh sớm và kịp thời điều trị bệnh.

Nguy cơ từ sự thiếu hiểu biết

Bác sĩ Cấn Thị Bích Ngọc, Khoa Nội tiết - Chuyển hóa - Di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương, chia sẻ, điều đáng lo ngại là phần lớn gia đình có con mắc bệnh tiểu đường sơ sinh chưa có hiểu biết về bệnh. Việc phát hiện bệnh thường chậm trễ. Nhiều trẻ chỉ được đưa đến cơ sở y tế khi đã rơi vào tình trạng nặng, li bì, hôn mê.

Theo bác sĩ Ngọc, tiểu đường sơ sinh thường có những biểu hiện âm thầm, không đặc trưng, khiến người lớn rất dễ bỏ qua. Do đó, công tác tuyên truyền giáo dục sức khỏe, giúp cha mẹ nhận biết các biểu hiện sớm của bệnh và đưa con đi khám kịp thời chính là chìa khóa giúp cứu sống nhiều trẻ mắc căn bệnh nguy hiểm này.

Theo bác sĩ Ngọc, yếu tố khó khăn và đồng thời cũng quan trọng nhất trong việc điều trị tiểu đường sơ sinh là kiểm soát thành công đường huyết của trẻ. Việc điều trị bao gồm 2 yếu tố: Duy trì mức đường huyết tối ưu trong khi vẫn đảm bảo sự phát triển của trẻ. Thời gian đầu, để đạt các mục tiêu này, trẻ phải được thử máu và tiêm thuốc nhiều lần mỗi ngày.

Ví dụ, với trẻ dưới 2 tháng tuổi, mỗi ngày cần thực hiện 4 - 6 mũi tiêm insulin và thử đường máu 5 lần. Tiếp theo, kết quả xét nghiệm phân tích gen sẽ quyết định phương thức điều trị lâu dài cho trẻ.

Một số trẻ bắt buộc phải tiêm insulin. Trong khi đó, một số khác may mắn hơn có thể điều trị bằng thuốc đường uống. Thành công của điều trị bệnh tiểu đường sơ sinh phụ thuộc rất nhiều ở khâu chẩn đoán sớm và sự hợp tác của gia đình người bệnh. Phát hiện muộn hoặc không điều trị kịp thời có thể khiến bệnh tiến triển nhanh, gây biến chứng nặng, thậm chí dẫn tới tử vong.

Việc phát hiện sớm trẻ tiểu đường và phân tích gen mang lại nhiều tác dụng to lớn. Bởi, tiểu đường sơ sinh do đột biến gen tuy là bệnh hiếm, khó phát hiện và đòi hỏi điều trị lâu dài. Tuy nhiên, không phải dạng tiểu đường nào cũng bắt buộc phải điều trị bằng tiêm insulin. Một số trẻ vẫn có thể được điều trị bằng các thuốc đường uống.

Ở một số đột biến gen tiểu đường tạm thời, bệnh nhi được các bác sĩ theo dõi tiến triển bệnh để xác định thời điểm dừng thuốc thích hợp, giảm bớt gánh nặng kinh tế và tinh thần cho bệnh nhân và người nhà.

Trái lại, với các trường hợp phát hiện muộn hoặc không được điều trị kịp thời, tiểu đường sơ sinh có thể để lại biến chứng nặng nề thậm chí tử vong.