Thời gian qua, dư luận dậy sóng với các hành vi “lệch chuẩn” của những người nổi tiếng, từ tuyên truyền “ăn giun đất để chữa Covid-19,” văng tục trên mạng xã hội, quảng cáo tiền ảo đến lùm xùm tiền từ thiện.
Trong bối cảnh đó, việc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang biên soạn Dự thảo “Quy tắc ứng xử chung của nghệ sỹ", lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia văn hóa, các hội chuyên môn... được cho là động thái tích cực trong nỗ lực nhằm nâng cao ý thức hành xử của các nghệ sỹ thời nay đồng thời chấn chỉnh môi trường hoạt động nghệ thuật lành mạnh và quy củ hơn.
Dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử gồm 3 chương, 11 điều được xây dựng nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm, chuẩn mực đạo đức của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, góp phần xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Phạm vi áp dụng là những người tham gia lĩnh vực nghệ thuật, bao gồm cả hoạt động tự do và biên chế ở các đơn vị nghệ thuật.
Dự thảo đề cập tới nhiều vấn đề như ứng xử của nghệ sỹ trong mối quan hệ với đồng nghiệp, đối với công chúng; phát ngôn trên báo chí, truyền thông và mạng xã hội; nghệ sỹ phải có trách nhiệm minh bạch trong hoạt động xã hội, từ thiện; không tham gia quảng cáo các sản phẩm không đúng hoặc gây nhầm lẫn về công dụng của sản phẩm; nghệ sỹ không được thực hành, ủng hộ hoạt động mê tín dị đoan, các hoạt động trái quy định pháp luật…
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hoàn thiện dự thảo Quy tắc ứng xử chung của nghệ sỹ và gửi tới các cơ quan chức năng và 6 đơn vị trực thuộc gồm: Hội Điện ảnh, Hội Mỹ thuật, Hội Nghệ sỹ Múa, Hội Nghệ sỹ Sân khấu, Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh, Hội Nhạc sỹ để đề nghị tham gia góp ý xây dựng cho dự thảo.
Nam diễn viên Việt Anh.
Mới đây, diễn viên Việt Anh gây chú ý khi nêu quan điểm của mình về Bộ Quy tắc ứng xử của nghệ sỹ. Theo đó, nam diễn viên "Chạy án" bày tỏ sự đồng tình trước động thái tích cực của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Tuy nhiên, anh bày tỏ sự bất cập cho rằng việc ban hành quy tắc ứng xử vào lúc này chỉ giải quyết được một phần của vấn đề.
"Ban hành Quy tắc ứng xử của nghệ sỹ là rất đúng thời điểm và cần thiết rồi nhưng nó mới chỉ giải quyết được một phần của vấn đề, còn cái gốc ở đây là cần có các công ty đào tạo và quản lý nghệ sỹ có tiềm lực kinh tế, có năng lực đào tạo và sản xuất thật sự chuyên nghiệp thì đảm bảo các nghệ sỹ xuất thân từ đó ra sẽ có cả tài năng lẫn đạo đức. Hay là....!", Việt Anh chia sẻ.
Ngay dưới phần bình luận, khi có một người dùng facebook thắc mắc: "Ứng xử là thuộc phạm trù văn hoá xã hội, nó khác với việc chủ quản nhân sự (việc quản lý nhân sự thuộc phạm vi của cơ quan, đơn vị đó chịu trách nhiệm) với những quy tắc ấy".
Nam diễn viên Việt Anh đã bày tỏ quan điểm cá nhân rằng: "Nghệ sỹ cũng là người bằng xương bằng thịt, cũng phải có thu nhập phải mưu sinh, nếu không đảm bảo được đời sống cho nghệ sỹ ổn định thì họ có thể yên tâm để ứng xử đúng quy tắc không bạn? Khi trên vai họ phải gánh nhiều trách nhiệm hơn những người khác trong xã hội".
Ngoài nam diễn viên Việt Anh thì đã có một số nghệ sĩ khác cũng lên tiếng về việc ban hành Bộ Quy tắc ứng xử của nghệ sỹ.
NSND Lan Hương cho rằng, Bộ Quy tắc ứng xử mà Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện chính là mong mỏi của nhiều nghệ sĩ chân chính.
“Bộ Quy tắc ứng xử mà Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sắp đưa ra lần này là rất cần thiết, nhưng theo tôi lẽ ra phải có sớm hơn. Nếu sớm hơn thì sẽ không có các hệ lụy như bây giờ. Tôi hy vọng rằng, Bộ Quy tắc ứng xử này sẽ hỗ trợ và giúp cho các nghệ sĩ hiểu rõ vai trò trách nhiệm của mình và có ứng xử có văn hóa hơn, mang lại nhiều điều tốt đẹp cho cuộc sống”, NSND Lan Hương nói.
Cũng theo NSND Lan Hương, nghệ sĩ cũng là một người bình thường, nhưng khác ở chỗ, nghệ sĩ được nhiều người biết đến, công chúng và xã hội luôn nhìn vào họ. Tất nhiên, là một người bình thường, nên đôi khi có sai lầm, nhưng quan trọng là phải biết sửa chữa. Không thể dùng danh xưng nghệ sĩ để trục lợi hay gây ảnh hưởng xấu đến xã hội.
“Tôi nghĩ bản thân nghệ sĩ phải ý thức được trách nhiệm xã hội của mình trước khi nghĩ đến lợi ích của bản thân”, NSND Lan Hương nói.
Siêu mẫu Hà Anh cho rằng, nếu có bất kỳ quy tắc ứng xử dành cho nghệ sĩ thì phải có định nghĩa rõ ràng ai được coi là "nghệ sĩ". Nghệ sĩ có cần được xác nhận bằng giấy tờ hay văn bản gì không? Hay cứ ai chụp hình đưa lên mạng, hay có một bài hát, làm blog, hay tham gia một vở kịch/phim/tấu hài… cũng được coi là nghệ sĩ. Nếu chỉ quy tắc ứng xử dành cho người nổi tiếng, thì bất kể ai được công chúng biết đến rộng rãi, không cần hoạt động nghệ thuật cũng được tính vào diện phải chấp hành theo bộ quy tắc này?
Sau đó, Bộ Quy tắc phải có những quy định rõ ràng định nghĩa thế nào là "trái với thuần phong mỹ tục", "phản cảm", "đi ngược với truyền thống"... để người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật hiểu rõ để tuân thủ, hay người thực thi áp dụng có thể làm chính xác không mang tính chất chủ quan, cảm tính, đưa ra những "xử phạt" không hợp lý hay gây tranh cãi.
