Những người đam mê âm nhạc Vũ Thành An đều từng biết đến 10 tình khúc mang tựa đề “Không tên” - từ bài Không tên số 1 đến Không tên cuối cùng của ông. Theo đó, mỗi ca khúc Không tên của ông đều gắn với một bóng hồng, hay nói một cách bóng bẩy như nhạc sĩ thì đó là “từng người tình bỏ ta đi”.
Như với bài Không tên số 5, là lời an ủi, động viên của ông với người vợ đầu trong cuộc sống chung đầy gian nan, vất vả:
Mai rồi ngọt bùi sẽ chia
Nâng niu cô đơn từng ngày
Xoa tay khi em vào đời
Mà đời còn nhiều đắng cay
Hãy đến chia nhau nghèo khó
Quên lo tương lai mịt mờ
Hãy cố yêu người mà sống
Lâu rồi đời mình cũng qua
Ca khúc nổi tiếng Đời đá vàng, nhạc sĩ tiết lộ sáng tác vào năm 31 tuổi là những lời dành tặng cho người vợ thứ hai của ông sau những mất mát đầy trải nghiệm:
Có một lần mất mát mới thương người đơn độc
Có oằn mình đớn đau mới hiểu được tình yêu
Khi được hỏi, vì sao ở vào tuổi 22 còn rất trẻ trung, nhạc sĩ đã viết Bài không tên cuối cùng như thể khép lại những cuộc tình, ông không ngần ngại, trả lời ngay, đó chỉ là “cuối cùng cho một tình yêu” chứ không phải đã hết mà còn nữa, còn rất nhiều, vì tình yêu là bất tận.
Sự nghiệp sáng tác của Vũ Thành An thật đáng trân trọng biết bao. Từ bài tình ca đầu tiên cách đây hơn 50 năm cho đến khi nhạc sĩ tuyên bố chấm dứt viết tình ca vào năm 1996, cả thảy ông đã có hơn 120 ca khúc.
Nhạc sĩ Vũ Thành An sinh năm 1943 tại Nam Định, ông là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng ở miền Nam trước năm 1975. Ngoài 10 bài Không tên trước đây, ông còn có tới 40 bản nhạc khác sáng tác về sau này, giàu chất suy tưởng về thân phận con người, trước sau nhất quán trong một tính nhân bản “thương người như thể thương thân”, như ông đã từng kể về sự cảm thông, chia sẻ sâu sắc của ông với duyên phận hẩm hiu của người bạn thiếu phụ ít tuổi hơn ông qua bài Không tên số 4:
Khóc cho vơi đi những nhục hình
Nói cho quên đi những tội tình
Đời con gái cũng cần dĩ vãng
Mà em tôi chỉ còn tương lai
Mai về sau nước mắt có cạn
Khi ra đời thương cho đàn con
Triệu người quen có mấy người thân
Khi lìa trần có mấy người đưa.
Lòng nhân bản, tràn đầy tình yêu thương với con người đã đưa nhạc Vũ Thành An gần với người nghe, trở thành máu thịt hòa vào muôn trái tim. Đó cũng là lý do để cắt nghĩa vì sao ông đã dừng sự nghiệp sáng tác vào năm 1996 để tập trung cho công việc từ thiện, đã sáng lập ra một quỹ từ thiện vào năm 2002. Năm 2012 quỹ từ thiện này chính thức hoạt động tại Việt Nam với mục đích chính là cung cấp gạo và thực phẩm căn bản cho các cụ già neo đơn.
“Điều nguyện ước của tôi là khi nghe nhạc Vũ Thành An, xin quý vị nhớ tới những người đau khổ xung quanh mình, đặc biệt các cụ già neo đơn. Xin cho những người đang khốn khó miếng cơm với tất cả lòng yêu thương trân trọng” - ông giãi bày.
Và người yêu nhạc Vũ Thành An thật sự vui mừng chào đón ông trở về quê hương, đất nước sau 42 năm xa cách. Càng vui hơn khi từ năm 2014, Cục Nghệ thuật biểu diễn cấp phép lưu hành 21 ca khúc (trong đó có 10 Bài không tên được nhiều người hâm mộ).
Thật xúc động biết bao khi chứng kiến ông đứng trên sân khấu quê hương (Đà Nẵng, Sài Gòn…), dáng thanh tao, nụ cười hiền, giọng ấm áp, chừng mực để tái hiện những phận người, để khơi dậy niềm tin ở tương lai, để nhắc nhở một triết lý sống đầy ý nghĩa qua một bài hát do chính ông thể hiện Ngày mai rồi mình cũng sẽ già:
Ngày mai rồi mình cũng già, nhưng đời người không thể hết
Hồn ta là đốm tinh hoa về viễn phương bay xa… bay xa
Mong lắm mỗi con người, mỗi cuộc đời còn lại là đốm tinh hoa!
