Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đồng ý thúc đẩy thương vụ bán máy bay chiến đấu F-16 gây tranh cãi cho Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ vài giờ sau khi Ankara ngừng cản trở việc Thụy Điển trở thành thành viên của NATO.
Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan đã xác nhận quyết định này hôm 11/7, đồng thời cho biết ông Biden sẽ làm việc với Quốc hội để hoàn tất thỏa thuận vũ khí.
“Tổng thống không đưa ra bất kỳ cảnh báo hay điều kiện nào” - ông Sullivan nói với phóng viên tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Vilnius, Litva - “ông ấy dự định xúc tiến việc chuyển nhượng đó với sự tham vấn của Quốc hội”.
Một nhóm thượng nghị sĩ Mỹ đã đe dọa sẽ chặn thỏa thuận máy bay trên vào tháng 2 trừ khi Ankara chấp thuận đề nghị của Thụy Điển và Phần Lan gia nhập khối quân sự do Mỹ lãnh đạo. Phần Lan đã trở thành thành viên NATO vào tháng 4.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gặp Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson hôm 10/7 tại Vilnius, nơi ông đồng ý ủng hộ đơn xin gia nhập liên minh của Stockholm.
Ông Erdogan đã sử dụng quyền phủ quyết của mình trong nhiều tháng, lập luận rằng Thụy Điển đã không làm đủ để dẫn độ những người có liên quan đến các nhóm người Kurd mà Ankara coi là tổ chức khủng bố.
Bất chấp sự thay đổi quan điểm của Ankara, một số nhà lập pháp Mỹ vẫn e ngại về thương vụ F-16. Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Bob Menendez, một đảng viên đảng Dân chủ New Jersey, cho biết Mỹ phải “tìm cách đảm bảo rằng sự gây hấn của Thổ Nhĩ Kỳ đối với các nước láng giềng của họ chấm dứt”.
Ông Menendez nói thêm rằng ông muốn được đảm bảo rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không sử dụng máy bay chiến đấu “để hành động theo cách hiếu chiến mà họ có đối với các đồng minh NATO khác, không chỉ Hy Lạp”.
Năm 2019, Washington loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình mua máy bay chiến đấu F-35 vì Ankara đã mua hệ thống phòng không S-400 do Nga sản xuất.
Tháng 10/2021, Ankara yêu cầu sự chấp thuận của Mỹ cho một giao dịch mua trị giá 20 tỷ USD bao gồm các máy bay chiến đấu F-16 mới do Lockheed Martin chế tạo, cũng như khoảng 80 bộ dụng cụ hiện đại hóa cho các máy bay chiến đấu hiện có của họ.
