Mang trái tim của người mẹ vào trong công việc của người thầy
34 năm làm nghề, chừng ấy thời gian đủ để một giáo viên trải qua bao đổi thay của giáo dục, chứng kiến sự trưởng thành của biết bao thế hệ học trò và tự đúc rút cho mình những triết lý sống sâu sắc.
Với cô Ngô Hồng Giang, Hiệu trưởng Trường THCS Ngọc Lâm (phường Bồ Đề, Hà Nội), hành trình ấy không chỉ là quãng thời gian làm chuyên môn, làm quản lý, mà còn là một đời tận tụy với nghề, coi học trò là trung tâm, coi sự tử tế là chuẩn mực và coi niềm tin vào giáo dục là kim chỉ nam để vượt qua mọi thăng trầm.
Tháng 8/1991, cô Giang vào ngành, thời điểm giáo dục Việt Nam còn nhiều khó khăn, điều kiện dạy học của thầy cô còn thiếu thốn. Những ngày đầu dạy ở Trường THCS Song Liễu (huyện Thuận Thành (cũ), tỉnh Bắc Ninh) là ký ức mà đến nay cô vẫn nhớ như in.
Lương tháng đầu tiên chỉ vỏn vẹn 60 nghìn đồng. Khi ấy, giáo án đều viết tay, phấn trắng bảng đen, tài liệu tham khảo hạn chế; giáo viên phải tự tìm cách đổi mới từng chút một trong khuôn khổ điều kiện rất giản đơn.
Nhiều đêm cô thức đến 1, 2 giờ sáng để soạn bài cho nhiều môn học, vừa làm vừa học, vừa mày mò cải tiến phương pháp để tiết dạy sinh động hơn cho học sinh. Khó khăn là vậy, nhưng cô Giang và nhiều đồng nghiệp vẫn giữ được đam mê với nghề.
Năm 1993, cô chuyển về Trường THCS Thạch Bàn (thành phố Hà Nội). Là giáo viên trẻ, cô không ngại bất kỳ công việc nào: từ công tác Đoàn, hoạt động phong trào đến nhiệm vụ tổ trưởng chuyên môn.
Thời điểm đó, mỗi lần trường chuẩn bị thi giáo viên dạy giỏi, các đồng nghiệp lại động viên cô đi thi. Cứ thế, cô tham gia hết lần này đến lần khác, coi mỗi lần dự thi là một cơ hội học tập. Sự kiên trì ấy đã giúp cô đạt giáo viên dạy giỏi cấp thành phố năm 2006.
Từ một giáo viên Ngữ văn đến phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn rồi hiệu trưởng, cô Giang chưa bao giờ rời bỏ bục giảng. Khi làm phó hiệu trưởng, cô duy trì 4 tiết dạy/tuần; lên hiệu trưởng, cô vẫn dạy đều đặn 2 tiết/tuần.
Với cô, người quản lý không chỉ là người điều hành mà còn phải “lao động” cùng đồng nghiệp, nghĩa là hiểu bài dạy, hiểu nhịp điệu lớp học, hiểu những khó khăn thực sự mà thầy cô gặp phải mỗi ngày.
Những kinh nghiệm từng trải qua trong giảng dạy, thi giáo viên giỏi, tham gia thanh tra chuyên môn… đều được cô chia sẻ lại cho đồng nghiệp trẻ một cách chân tình. Những buổi dự giờ, góp ý chuyên đề luôn có mặt cô; với môn Văn, cô góp về kiến thức và phương pháp; với các bộ môn khác, cô tư vấn cách tổ chức hoạt động, cách truyền tải để học sinh hứng thú hơn.
“Tinh thần chia sẻ sẽ tạo nên văn hóa trường học lành mạnh, nơi thầy cô và học trò tôn trọng lẫn nhau, cùng nhau tiến bộ”, cô Giang chia sẻ.
Giờ đây ở cương vị hiệu trưởng, triết lý ấy vẫn theo cô mỗi ngày. Cô luôn cố gắng để học trò thấy rằng dù khoảng cách vai trò có thay đổi, cô vẫn là một người thầy thân thiện và gần gũi.
“Dù là giáo viên hay nhà quản lý, điều quan trọng nhất vẫn là tình cảm chân thành”, cô Giang nói. Nhiều học sinh tìm đến cô, có em òa khóc rồi mới đủ dũng khí để kể hết những điều đang vướng bận trong cuộc sống. Khi đó, cô không chỉ lắng nghe mà còn giúp các em định hướng cách giải quyết, giúp các em bình tĩnh nhìn lại vấn đề. Khi học trò cảm nhận được sự an toàn và tin cậy, mọi khó khăn đều có thể nhẹ đi, và trường học sẽ thực sự trở thành nơi các em tìm đến để được sẻ chia.
Hơn 30 năm trong nghề, theo cô Hồng Giang, khó khăn khi dạy lứa tuổi THCS không chỉ nằm ở kiến thức thông thường mà còn làm sao cảm hóa được những những học sinh đặc biệt. Cô Giang chia sẻ, chìa khóa để chinh phục các em không nằm ở biện pháp cứng rắn hay lời răn dạy nặng nề, mà bắt đầu từ sự thấu hiểu.
Mỗi học sinh đều có nét đáng yêu, dù ở lứa tuổi THCS các em thường bộc lộ những hành vi bồng bột, phá cách. “Muốn cảm hóa trò, trước hết phải bằng tình yêu thương, nhưng yêu thương không đồng nghĩa với nuông chiều”, cô bày tỏ.
Người giáo viên, theo cô, phải vừa bao dung vừa nghiêm khắc, phải nhắc nhở như cách một người mẹ kiên nhẫn uốn nắn con. Nhiều năm trước, khi còn làm giáo viên chủ nhiệm, dù hoàn cảnh kinh tế chưa khá giả, cô vẫn cố gắng dành những phần quà nhỏ để động viên học sinh. Những học sinh đặc biệt, cô luôn dành những động viên kịp thời dù tiến bộ đó chỉ rất nhỏ để giúp các em cảm nhận được sự tin tưởng và hy vọng mà thầy cô đặt vào mình.
Trong suốt hành trình ấy, điều khiến cô Giang day dứt và nhớ mãi lại là những câu chuyện giản dị về học trò, những câu chuyện chứng minh rằng nghề giáo không dừng lại ở việc truyền kiến thức mà còn gieo mầm nhân văn.
Khi còn dạy tại Trường THCS Thạch Bàn, là giáo viên chủ nhiệm lớp 7, cô từng gặp nhiều học sinh đặc biệt, có em hoàn cảnh khó khăn, có em học lực yếu, vi phạm kỷ luật. Với mỗi trường hợp, cô tìm tới nhà để tìm hiểu nguyên nhân, chia sẻ với phụ huynh và định hướng cho các em.
Một trong những học trò ấy khiến cô nhớ mãi là một học sinh học đến lớp 9 thì bỏ học và vi phạm nhiều khuyết điểm, cuối cùng phải vào trại giáo dưỡng. Ba năm sau trở về, việc đầu tiên em làm là tìm đến trường, hỏi thăm địa chỉ nhà cô Giang có còn dạy ở trường nữa không. Khi biết cô đang nghỉ sinh, em ấy tìm đến nhà thăm cô. Không gặp được cô hôm ấy, em để lại lời nhắn cảm ơn cùng món quà nhỏ. Khi đọc lời nhắn, cô Giang xúc động nghẹn lại.
“Em kể trong thời gian ở trại, em thấm thía về những điều tôi từng dạy nên quyết định điều đầu tiên sau ra ra trại là tới thăm cô giáo cũ. Tôi rất xúc động vì một học sinh mà nhiều người nghĩ rằng rất khó gần gũi và gây nhiều rắc rối cho thầy cô nhưng sau nhiều năm như vậy vẫn nhớ tới lời dạy khi xưa”, cô tâm sự.
“Cứ tâm huyết, sáng tạo và làm hết mình”
Làm giáo dục trong thời đại công nghệ, cô Giang hiểu rõ rằng học sinh ngày nay có nhiều thuận lợi nhưng cũng nhiều cám dỗ. Các em được tiếp cận máy tính và trí tuệ nhân tạo từ sớm, có tư duy nhanh nhạy và khả năng tự học tốt. Vì thế, cô yêu cầu giáo viên trong nhà trường phải nắm chắc năng lực học sinh, đánh giá qua điểm số, bài kiểm tra, theo dõi sự tiến bộ từng giai đoạn.
Trường cũng tổ chức các cuộc thi thiết kế video, sản phẩm số để tạo môi trường sáng tạo cho học sinh. Nhưng đi cùng với đó là lời nhắc nhở của cô hiệu trưởng: AI chỉ hỗ trợ chứ không được thay tư duy con người. Nếu học sinh lạm dụng, năng lực sáng tạo và tư duy độc lập sẽ bị thu hẹp. Đây cũng là điều cô thường xuyên trao đổi trong sinh hoạt tổ chuyên môn để thầy cô cùng nhau định hướng học sinh sử dụng công nghệ một cách đúng mực và có đạo đức.
Nỗ lực của cô Giang trong suốt nhiều năm đã được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng quan trọng. Sau danh hiệu Nhà giáo ưu tú năm 2021, cô được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen năm 2025 vì những đóng góp bền bỉ với sự nghiệp giáo dục.
Chia sẻ về những danh hiệu mà mình đã nhận được, cô khiêm tốn nói: “Những thành tích này không phải riêng cá nhân tôi nỗ lực mà đạt được, đó là sự đồng lòng của cả tập thể thầy và trò. 34 năm gắn bó với nghề, tôi luôn thầm cảm ơn các đồng nghiệp, thế hệ học trò và ngành Giáo dục đã cho tôi có những vinh dự này”.
Dù đã đạt nhiều thành tựu, cô vẫn còn đó những trăn trở. Cô kỳ vọng Nghị quyết 71 của Trung ương về đột phá phát triển giáo dục sẽ sớm được triển khai. Bởi trong bối cảnh học sinh thay đổi nhanh, giáo viên càng cần sự hỗ trợ cả về cơ chế, điều kiện và sự thấu hiểu từ xã hội.
Mong rằng, hình ảnh thầy cô ngày càng được nhìn nhận đúng đắn, chân thực hơn, như những con người âm thầm gánh trách nhiệm bồi dưỡng nhân cách và trí tuệ thế hệ tương lai.
Nhân tháng 11, tháng tri ân những người lái đò thầm lặng, cô Giang gửi gắm tới đồng nghiệp thông điệp dung dị nhưng sâu sắc: “Cứ tâm huyết, sáng tạo và làm hết mình. Sản phẩm của ngành chúng tôi khác với các ngành nghề khác, không phải cái gì hữu hình mà ở đạo đức và trí tuệ con người, đó là thứ không thể nhìn thấy trong thời gian ngắn. Nhưng với nỗ lực và tình yêu nghề, mỗi nhà giáo giỏi sẽ cho ra đời những con người tử tế nhất, văn minh nhất”.
Em Nguyễn Hồng Minh - học sinh lớp 9A1 chia sẻ: “Cô Giang là người gần gũi, luôn yêu thương, lắng nghe học trò. Không chỉ trong học tập hàng ngày khi học sinh tham gia cuộc thi nào, cô cũng luôn động viên, song hành và hỗ trợ những khó khăn gặp phải”.
