Trong phòng thí nghiệm, một khuôn mặt người nằm trong khay phẫu thuật, đôi mắt trống rỗng, vô hồn, khuôn miệng há hốc. Mười sáu giờ trước đó, các bác sĩ tại Phòng mổ 19 ở Bệnh viện Cleveland đã bắt đầu gỡ bỏ khuôn mặt của một người phụ nữ 31 tuổi, được tuyên bố là đã chết để chuẩn bị ghép nó cho một người phụ nữ 21 tuổi, người đã phải chờ đợi hơn 3 năm để có một khuôn mặt mới.
Katie Stubblefield là người trẻ nhất được ghép mặt ở Hoa Kỳ. Ca cấy ghép của cô là ca thứ 3 tại Cleveland và là ca thứ 40 được biết đến trên toàn thế giới.
Về mặt sinh học, chúng ta có 43 cơ mặt để thể hiện cảm xúc và nói chuyện. Chúng ta có 4 cơ chính ở mỗi bên khuôn mặt để di chuyển hàm và các cơ phức tạp hỗ trợ việc nuốt và nói.
Khuôn mặt được tạo thành từ các lớp mạch máu, dây thần kinh cảm giác và vận động, sụn, xương, mỡ. Các dây thần kinh sọ điều khiển các cơ vận động và truyền thông tin cảm giác đến não, cho phép chúng ta nhìn, ngửi, nếm, nghe và cảm nhận cảm giác trên da.
Vậy thử tưởng tượng nếu bạn bị mất đi khuôn mặt thì sẽ thế nào?
Chuỗi bi kịch dẫn đến vụ tự sát của Katie
Katie mới chỉ 18 khi bị mất đi khuôn mặt của chính mình sau vụ tự tử không thành. Giờ đây, gương mặt đó chỉ còn tồn tại trong các bức ảnh cũ. Đó là một cô gái xinh đẹp, có nụ cười tươi rói, làn da trắng mịn, trẻ trung.
Người thân của Katie chia sẻ với National Geographic rằng, cô từng là một người vui vẻ, lạc quan. Katie là người cầu toàn, luôn muốn mọi thứ phải hoàn hảo và cô luôn nỗ lực để đạt được những điều mình mong muốn.
Năm thứ 2 trung học, gia đình Katie chuyển từ Lakeland, Florida đến Owensboro, Kentucky. Một năm sau đó, gia đình cô lại di chuyển tiếp đến Oxford, Missisippi.
Năm cuối trung học, Katie phải phẫu thuật đường tiêu hóa. Trước đó Katie đã cắt ruột thừa và biến chứng dẫn đến việc cô phải cắt bỏ tiếp phần túi mật.
Hai tháng sau đó, cha mẹ của Katie bị sa thải.
Tiếp đó, vào ngày 25/3/2014, Katie tìm thấy những tin nhắn của bạn trai và một cô gái khác trong điện thoại của anh. Điều này dẫn đến việc cô cảm thấy bị phản bội và mối quan hệ này đã kết thúc trong đau khổ.
Bị tổn thương và tức giận, Katie đến chỗ của anh trai mình để nói chuyện. Trong khi anh trai Katie gọi cho mẹ, Katie đã lặng lẽ đi vào phòng tắm, đặt nòng súng săn dưới cằm và bóp cò. Khi anh trai Katie chạy vào thì đã thấy em gái mình ngã xuống đất, xung quanh máu me vương đầy. Và khuôn mặt của Katie đã vĩnh viễn biến mất từ đó.
Nỗ lực cứu sống và tái tạo khuôn mặt cho Katie
Katie đã được đưa thẳng đến bệnh viện với vết thương nghiêm trọng ở sọ. Tại Memphis Tennessee, các bác sĩ đã cố gắng cứu mạng cô nhưng không thể che đi những vết thương hở dù đã ghép phần mô ở bụng của cô lên đó.
Trong 27 năm hành nghề, bác sĩ Gastman, người trực tiếp phẫu thuật cho Katie nói rằng, đây là một trong những chấn thương khuôn mặt tồi tệ nhất mà ông từng gặp phải.
Ngoài vết thương nghiêm trọng trên khuôn mặt, Katie còn bị chấn thương sọ não, tổn thương dây thần kinh thị giác và tuyến yên.
Trải qua nhiều cuộc phẫu thuật, Gastman và nhóm chuyên gia gồm 15 người đã có thể giúp Katie trở về trạng thái ổn định bằng cách tái tạo khuôn mặt từ những kĩ thuật tiên tiến nhất.
Họ đã loại bỏ và sửa chữa những chiếc xương bị vỡ. Để tạo đường mũi và bảo vệ não, các chuyên gia đã tạo mũi và môi trên mô đùi của cô. Đối với cằm và môi dưới, họ sử dụng một miếng gân Achilles.
Xương hàm của Katie được tạo mới từ titan và một mảnh xương của chính cô. Đây là một công việc đầy thách thức dành cho Gastman và các chuyên gia.
Sau 2 năm chiến đấu với Thần Chết, Katie cuối cùng cũng đã có được một khuôn mặt "tạm thời" mà cô thường gọi là giống Shrek (một nhân vật hoạt hình).
Đối với Katie, 2014 là một năm mất mát. Những kí ức về nỗ lực tự tử hoặc các cuộc phẫu thuật sau đó của cô hoàn toàn biến mất.
Bố mẹ Katie đã phải nói cho cô biết chuyện gì đã xảy ra. Và khi đó, Katie đã vô cùng sốc. Katie nói rằng: “Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình lại làm chuyện đó. Tôi cảm thấy tội lỗi hơn bao giờ hết vì đã khiến gia đình phải trải qua nỗi đau đớn như vậy. Tôi cảm thấy thật kinh khủng".
Cuối năm 2015, tình trạng của Katie cuối cùng đã ổn định. Bệnh viện đề nghị Katie nên được ghép mặt. Mặc dù chẳng ai trong gia đình cô được nghe đến điều này trước đây, nhưng họ đã đồng ý với nỗ lực muốn cô thoát khỏi tình cảnh hiện tại. Tháng 3/2016, Katie được đưa vào danh sách chờ ghép mặt.
Ngày 4/5/2017, Tiến sĩ Gastman đã bước vào phòng của Katie và thông báo một tin vui. Cuối cùng thì Katie cũng đã có được một khuôn mặt mới.
Đã 3 năm từ khi cô bị mất đi khuôn mặt, hơn một năm có tên trong danh sách chờ được ghép mặt, Katie cuối cùng cũng có thể có được một khuôn mặt mới.
Ca phẫu thuật ghép mặt kéo dài 31 giờ đồng hồ
Đầu tiên các bác sĩ phẫu thuật loại bỏ mắt của người hiến tạng. Sau đó, họ bắt đầu mổ xẻ dây thần kinh sọ thứ VII một cách tinh tế.
Dây thần kinh mặt nổi lên ở mỗi bên của khuôn mặt từ não, đi đến trước tai và sau đó chia thành năm nhánh, dẫn đến da đầu và trán, mí mắt, má, môi và cổ. Nó có cả sợi vận động, kiểm soát các cơ biểu hiện trên khuôn mặt và sợi cảm giác, mang lại vị giác cho lưỡi và phục vụ các tuyến cho phép chúng ta tiết nước bọt và khóc.
Tiếp theo họ chuyển đến cắt xương. Các bác sĩ cắt toàn bộ hàm trên và một phần của hàm dưới của người hiến tặng để chuyển sang Katie, bao gồm xương gò má, một phần xương trán chồng lên các xoang, và xương ổ răng gần hốc mắt.
Cuối cùng họ quay sang các mạch máu. Họ mổ xẻ các tĩnh mạch và động mạch, gắn chúng với các đường khâu dài khác nhau để ghép chúng với các mạch máu của Katie.
Gần 4 giờ sau khi các bác sĩ và chuyên gia làm việc với khuôn mặt của người hiến tặng, họ chuyển sang phẫu thuật cho Katie.
Sau khi gây mê đưa Katie vào giấc ngủ, bác sĩ Gastman đã vẽ những đường nét trên khuôn mặt cô để đánh dấu vết cắt và sau đó thực hiện ca mổ đầu tiên, cũng là một ca phẫu thuật mở khí quản.
Sau đó, họ bắt đầu ghép khuôn mặt của người hiến tặng cho Katie. Các bác sĩ gắn mặt từ cổ trở lên, họ bắt đầu với xương của người hiến tặng, sử dụng ốc vít để kết nối với xương của Katie. Sau đó họ nối các dây thần kinh.
Mọi thứ sau hơn 24 giờ đều diễn ra khá tốt đẹp, nhưng có một vấn đề là sự khác biệt về kích thước của khuôn mặt. Đầu của Katie nhỏ hơn của người hiến tặng, và màu da của người hiến tặng cũng tối hơn của cô. Một quyết định quan trọng đã được đưa ra, họ chỉ thực hiện cấy ghép một phần khuôn mặt, sau đó sẽ tạo cho Katie một cái mũi, miệng, bộ răng và cằm mới.
Bất chấp những lo lắng, ca phẫu thuật đã diễn ra khá thành công sau 31 giờ đồng hồ. Khi bố mẹ và anh trai của Katie đến gặp cô trong phòng chăm sóc đặc biệt, họ lặng lẽ đứng bên giường nhìn vào khuôn mặt mới của cô.
Cuộc sống hiện tại của Katie
Gần như 100% cơ mặt tự nhiên của Katie biến mất mà thay vào đó là của người hiến tặng, và cô phải tập luyện để điểu khiển những cơ mặt đó.
Sau một khoảng thời gian dài phải ăn uống qua các ống dẫn, Katie cuối cùng cũng đã có thể tự ăn và tự nuốt.
14 tháng sau khi cấy ghép, Katie trải qua 3 cuộc phẫu thuật nữa để sửa đổi khuôn mặt.
Katie dự định sẽ học tiếp đại học, ban đầu cô sẽ học trực tuyến và sau khi tốt nghiệp cô sẽ làm một nghề nghiệp liên quan đến tư vấn. Katie nói: "Rất nhiều người đã giúp đỡ tôi và bây giờ tôi muốn giúp đỡ người khác nữa. Tôi hi vọng sẽ nói chuyện với thanh thiếu niên về việc tự tử và giúp họ hiểu giá trị của cuộc sống".
Hiện nay, có hơn 120.000 người ở Hoa Kỳ đang chờ đợi được hiến tặng nội tạng. Trung bình, 20 bệnh nhân tử vong mỗi ngày trong khi chờ đợi. Khuôn mặt đã được thêm vào danh sách các cơ quan trong hệ thống cấy ghép quốc gia vào năm 2014.
