Ngôi trường “lạ kỳ” ở New Zealand
Nằm sâu giữa những dòng suối và những đám cây Kauri ở vùng nông thôn phía Nam Auckland - một thành phố lớn ở vùng Đảo Bắc New Zealand, ngôi trường mới nhất và có tính chất thay thế nhất của đất nước này đang trong giờ học.
Thời tiết rất tốt, vì thế một đợt đánh bắt được tiến hành theo đúng trình tự, đúng thời gian, và tiếp theo đó sẽ là bữa trưa được nấu bằng lửa ở ngoài trời. Còn bài tập về nhà và lớp học ư? Đã bị loại bỏ vô hạn rồi.
Ông Joey Moncarz - nhà đồng sáng lập và là hiệu trưởng của trường Deep Green Bush - ngôi trường hiện đang trong học kỳ hai của năm học đầu tiên sau khi thành lập cho biết: “Chúng tôi cũng được gọi là trường học đấy, nhưng chúng tôi trông không giống bất kỳ ngôi trường nào ở bên ngoài kia cả.
Chúng tôi không làm những việc như nói với trẻ em rằng đã đến lúc viết bài và học toán rồi đó. Khi các em thích viết, thích làm toán, chúng sẽ làm việc đó”, thay vì bị nhắc nhở và bị buộc phải làm.
Ông Moncarz là một cựu giáo viên trong một ngôi trường chính thống - một ngôi trường thông thường theo kiểu truyền thống. Sau năm năm đầy bực bội trong các trường phổ thông chính thống ở New Zealand, ông rời bỏ hệ thống trường học này để thành lập nên trường Deep Green Bush, không có lớp học với những bức tường bao quanh, không có những chiếc ghế để nghỉ giải lao, cũng không có cả bài kiểm tra đầy áp lực nữa.
Quan ngại đến việc các trường chính thống không trang bị cho trẻ em về các vấn đề toàn cầu trong tương lai, chẳng hạn như biến đổi khí hậu, để các em sẵn sàng đối mặt với một thế giới không dự đoán trước được kia, ông Moncarz đã hình dung ra một loại hình giáo dục hoàn toàn khác biệt với giáo dục chính thống trong hệ thống trường học New Zealand hiện nay, bắt nguồn từ những kỹ năng cơ bản nhất mà một con người cần có để tồn tại được là săn bắn, hái lượm và sống còn.
Ông Moncarz chia sẻ: “Khi còn nhỏ, tôi đã hát cùng với những chú chim, chơi trên cây và mơ về việc rời thành phố Miami để đến sống ở Everglades hoang dã, với bồ nông, rừng ngập mặn, gấu trúc, cá sấu và tất cả những loài khác mà tôi coi là họ hàng của mình. Khi là một thiếu niên, tôi nhìn ra thế giới hiện đại và thấy rằng không có gì ở đó có ý nghĩa cả. Chỉ sau đó, khi tôi khám phá về kiến thức bản địa, trí tuệ và truyền thống, cùng với sự ủng hộ của một số nhà nhân chủng học, tôi nhận ra rằng những giấc mơ và suy nghĩ thời trẻ của tôi hoàn toàn tự nhiên. Chúng ta không có ý nghĩa cho cuộc sống “văn minh”, chúng ta có ý nghĩa cho sự hoang dã”.
Đó là một trong những nguyên nhân khiến ông thành lập nên Deep Green Bush, để nuôi dạy trẻ em trong tự nhiên, cho các em một ấu thơ khỏe mạnh và ngập tràn niềm vui, để các em lớn lên và sẵn sàng bảo vệ thế giới tự nhiên này.
Ở Deep Green Bush, nếu thời tiết cho phép, các em học sinh sẽ dành phần lớn thời gian ở ngoài trời, khám phá những bụi cây ở New Zealand, học câu cá và săn bắn, bẫy chuột túi - một động vật bị coi là có hại và học tập về hệ động thực vật trong nhà của các em.
Các kỹ năng truyền thống hơn của một trường học chính thống, như đọc, viết và số học được các em học tập theo tốc độ của riêng mình, sau khi các em bắt đầu thể hiện sự quan tâm, yêu thích đối với những tri thức đó. Ông Moncarz cho biết rằng không có chuyện giáo viên bắt buộc, ra lệnh các em rằng đã đến lúc phải học rồi đó.
Ông Moncarz nói: “Ở chỗ chúng tôi, không tồn tại những gì mọi người vẫn thường xem là vấn đề trẻ em. Các bậc phụ huynh ở đất nước chúng tôi nhìn thấy con cái họ không hài lòng, không hạnh phúc, không vui vẻ ở trường học, và trường học thì đặt nặng vấn đề giáo dục chính thống, và rồi họ bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu việc trẻ em về nhà mà lúc nào cũng căng thẳng, không vui có bình thường không, có đúng hay không? Đã từng dạy học trong một trường phổ thông chính thống, tôi muốn nói rằng hầu hết trẻ em đều bị căng thẳng và không vui vẻ gì đâu”.
Trường học thay thế
Trường Deep Green Bush được đăng ký với Bộ Giáo dục New Zealand là một trường độc lập và do đó không phải tuân theo chương trình giảng dạy chuẩn của đất nước này, mặc dù nó vẫn phải chịu sự giám sát của bộ.
Lấy cảm hứng từ trường Sudbury Valley ở Mỹ - ngôi trường được truyền cảm hứng từ trường Summerhill của AS Neill ở Anh, kể từ khi ra mắt vào tháng một năm nay, ông Moncarz đã đưa ra yêu cầu đến khắp New Zealand và nước ngoài để mở các chương trình của trường Deep Green Bush ở những nơi xa nhất như Trung Quốc và châu Âu.
Tiến sĩ David Berg - một giảng viên cao cấp về giáo dục tại Đại học Otago cho biết rằng ngày càng có nhiều tiền lệ về những ngôi trường học “bụi cây” như một giải pháp thay thế cho giáo dục chính thống như thế này trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Scandinavia – nơi một số trẻ mẫu giáo đi câu cá trên băng trong cả ngày học.
Tuy nhiên, tiến sĩ Berg cũng nói rằng các nhà giáo dục cần phải cẩn thận trong việc cung cấp cho trẻ em đầy đủ các kỹ năng cần thiết để có thể tìm việc làm và làm được việc trong thế giới hiện đại cạnh tranh khốc liệt và thay đổi nhanh chóng sau này. Ông nói: “Rất nhiều người cảm thấy đã không còn được kết nối với thiên nhiên và ngoài trời, mọi người coi trọng điều đó và được kết nối với nó. Trong một xã hội hiện đại, để thành công, có rất nhiều kỹ năng cần được phát triển, và có lẽ chỉ một số trong số đó có thể được phát triển bên ngoài thôi”.
Cathy Wylie - nhà nghiên cứu trưởng của Hội đồng Nghiên cứu Giáo dục New Zealand cho biết: “Deep Green Bush là một trường hợp ngoại lệ về các trường học ở New Zealand. Chúng tôi chắc chắn đã có một số ngôi trường tư thục do phụ huynh và giáo viên lập ra, lấy cảm hứng từ các trường như Summerhill, nhưng không có trường nào đã thiết kế chương trình học và phương pháp sư phạm của mình theo cách tập trung xung quanh săn bắn và hái lượm như thế này cả”.
Ông Moncarz nhấn mạnh rằng trường học này không phải là một “thí nghiệm” trong giáo dục. Trường dựa trên chứng cứ là hai triệu năm kinh nghiệm các bậc cha mẹ đã nuôi dạy con cái của họ như thế nào, giữa thiên nhiên. Ông cho biết: “Chúng tôi không muốn là một trong số nào cả, chúng tôi muốn thay thế các trường học chính thống. Chúng tôi đang sử dụng cùng cách mà những bậc cha mẹ khôn ngoan đã từng dạy con cái họ hàng triệu năm trước. Khóa trẻ em trong lớp học và buộc các em học sinh phải học chỉ gây ra nhiều vấn đề hơn thôi”.
