Thế nhưng có một nghịch lý là dù giá lợn hơi đang ở mức thấp nhất trong khoảng 10 năm trở lại đây, nhưng giá thịt lợn bán đến tay người tiêu dùng (NTD) hiện vẫn ở mức rất cao. Đây là một bất cập lớn trong khâu phân phối, điều tiết thị trường sản phẩm chăn nuôi hiện nay.
Khóc dở mếu dở vì... lợn
Từ nhiều năm nay, thu nhập chính của gia đình ông Đặng Văn Tuyến ở xóm chợ xã Xuân Lũng (Lâm Thao, Phú Thọ) nhờ vào trang trại chăn nuôi lợn.
Thế nhưng, hiện tại đàn lợn lại đang trở thành gánh nặng của cả gia đình. Hiện, ông Tuyến đang nuôi gần 200 con lợn, giá bán xuất chuồng chỉ được 21.000 đồng/kg.
Ông cho biết: Chi phí chăn nuôi từ con giống đến lúc xuất chuồng khoảng 32.000 - 38.000 đồng/kg, nhưng với mức giá hiện nay, mỗi ngày nhà ông bị lỗ hàng triệu đồng tiền thức ăn.
Không chỉ có gia đình ông Huấn, mà hầu như tất cả những hộ nuôi nhỏ lẻ hoặc nuôi đàn đang trong tình trạng “khóc dở mếu dở” vì giá xuống quá thấp mà ngày ngày họ vẫn phải mua cám cho ăn.
Anh Nguyễn Danh Huấn ở thôn An Thọ (xã Xuân Huy, Lâm Thao) ngao ngán khi nói về tình hình hiện tại. Trang trại của anh hiện có gần 600 con lợn, trong đó khoảng 40% được chăn nuôi sinh học theo mô hình chuỗi khép kín (sản xuất, giết mổ, chế biến, làm mát, tiêu thụ...).
Với phương thức này, chi phí chăn nuôi khoảng 46.000 - 48.000 đồng/kg, nhưng đầu ra và giá bán ổn định nên không bị lỗ. Tuy nhiên, số lợn còn lại nuôi theo hình thức tự do, giá thành khoảng 37.000 - 39.000 đồng/kg, trong khi giá lợn hơi xuất chuồng chỉ 21.000 - 22.000 đồng/kg nên trang trại đang bị lỗ vài triệu đồng/ngày.
Theo đánh giá của Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), sau một thời gian phát triển nóng của ngành chăn nuôi, nhất là chăn nuôi lợn và sản xuất thức ăn chăn nuôi đã bộc lộ một số tồn tại và bất cập về thị trường.
Đặc biệt, giá lợn hơi bình quân đã xuống dưới mức 30.000 đồng/kg và chưa có dấu hiệu dừng lại, nhất là trong những tháng mùa hè sắp tới, gây thua lỗ cho người chăn nuôi. Hiện nay không ít nơi nuôi lợn lớn từ 150 - 200kg mà giá bán chỉ 1,7 – 2 triệu đồng/con nhưng vẫn không có người mua.
Hệ lụy của sự thiếu kiểm soát
Mặc dù giá lợn hơi xuất chuồng giảm rất sâu nhưng giá thịt lợn bán đến tay NTD ở các chợ vẫn ở mức khá cao. Tại một số chợ dân sinh ở Hà Nội như: Láng Hạ (quận Đống Đa), Thành Công (quận Ba Đình), Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy)..., giá bán thịt lợn hiện đang dao động từ 70.000 – 90.000 đồng/kg.
Tại các siêu thị, giá thịt lợn đóng khay được bán với mức trên 95.000-105.000 đồng/kg (tùy loại). Trong khi đó, giá thịt lợn sinh học cũng được bán ở mức khá cao. Cụ thể, chuỗi thực phẩm an toàn AZ đang niêm yết giá thịt lợn ba chỉ là 139.000 đồng/kg; nạc vai 131.000 đồng/kg; nạc thăn 129.000 đồng/kg...
Nguyên nhân dẫn tới nghịch lý về giá thịt lợn hiện nay là do chuỗi giá trị sản xuất từ chăn nuôi đến phân phối còn tồn tại nhiều khâu trung gian như: chăn nuôi - thương lái thu gom - giết mổ - phân phối - bán lẻ đến tay NTD.
Theo đại diện một doanh nghiệp (DN) chuyên giết mổ ở Hà Nội, hiện tuy mức giá thuế giết mổ tại lò không cao – khoảng 30.000 – 35.000 đồng/con.
Nhưng sau khi giết mổ, con lợn được pha lóc thành nhiều phần, trong đó 40% được bán với giá cao gồm thịt ba chỉ, nạc vai, mông… Số còn lại gồm xương cục, mỡ, nội tạng thì chỉ ở mức giá thấp.
Theo đánh giá của đại diện DN này thì mức giá bán thịt ngoài chợ cho NTD chỉ vào khoảng 60.000 - 70.000 đồng/kg là hợp lý, chứ không thể đẩy giá lên 90.000 – 100.000 đồng/kg...
Ngoài vấn đề tồn tại nhiều khâu trung gian, các chuyên gia trong ngành chăn nuôi cho rằng, hiện nay, tiểu thương, nhất là tại các chợ vẫn lũng đoạn giá thị trường.
Do đó mới dẫn đến tình trạng tiểu thương liên kết giữ mức giá cao hoặc nếu có giảm thì giảm không đáng kể, dù giá lợn hơi đang xuống rất thấp từ nhiều năm nay. Điều này khiến cho cả người chăn nuôi và NTD đang bị chịu thiệt.
Bởi vậy, để lập lại thị trường thịt lợn với mức giá cân bằng, hợp lý cần phải giảm bớt khâu trung gian, nhất khâu thương lái đi thu gom thịt lợn hơi.
Đồng thời tổ chức lại chăn nuôi theo chuỗi giá trị, liên kết từ chăn nuôi đến giết mổ, chế biến và tiêu thụ sản phẩm để giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm và có sự cam kết về giá cả đầu ra ổn định.
Theo các chuyên gia, cần có chế tài kiểm soát chặt chẽ hệ thống bán lẻ, bởi hiện nay chưa có quy định buộc người bán lẻ phải giảm giá khi giá thu mua nguyên liệu đầu vào thấp...
