Trước nghi vấn người chăn nuôi lợn sử dụng thức ăn có chất kích thích tạo nạc, Bộ NN&PTNT vừa có công văn khẩn yêu cầu các địa phương kiểm soát chất cấm trong chăn nuôi, giết mổ gia súc. Dư lượng Salbutamol trong gia súc có thể gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm

Theo thông tin từ Bộ NN&PTNT cho biết, các phương tiện thông tin đại chúng vừa phản ánh tại một số địa phương có vi phạm quy định sử dụng và nghi sử dụng chất cấm thuộc nhóm Beta-agonist (Salbutamol) đối với vật nuôi có nguy cơ không bảo đảm an toàn thực phẩm, vi phạm pháp luật.

Để chủ động ngăn ngừa, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, Bộ NN&PTNT đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư chỉ đạo sở, ngành và chính quyền các cấp tập trung việc kiểm tra, giám sát, xử lý cá nhân, đơn vị kinh doanh, mua bán, vận chuyển chất cấm; sử dụng chất cấm tại cơ sở nuôi vỗ béo, cơ sở chăn nuôi, cơ sở giết mổ gia súc…

Salbutamol là thuốc dùng cho người với tên biệt dược là Albuterol, Ibuterol… thuộc nhóm â-agonist (thụ thể beta). Đây là nhóm chất được sử dụng phổ biến trong điều trị bệnh hen suyễn. Sabutamol được bán lần đầu tiên trên thị trường vào năm 1968, bởi Allen và Hanburys dưới tên thương phẩm Ventolin.

Từ lâu Salbutamol đã là chất bị cấm sử dụng trong chăn nuôi theo quyết định của Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc. Vào tháng 7/1997, châu Âu đã cấm sử dụng ß-agonists (ngoại trừ dùng làm thuốc thú y).

Ở Việt Nam, Salbutamol được xếp vào danh mục 22 hóa chất bị cấm của Bộ NN&PTNT. Nó được lạm dụng bổ sung trong thức ăn gia súc để làm tăng tỷ lệ thịt nạc, giảm mỡ. Các chất tạo nạc cho lợn tìm thấy ở nước ta thường là Salbutamol và Clenbuterol, thuộc nhóm thụ thể beta.

Theo Viện Sốt rét và ký sinh trùng Quy Nhơn, 1 kg Salbutamol có thể pha vào 1 tấn thức ăn gia súc. Vì một con heo tăng trọng 2 kg mỗi ngày, nên có thể ăn 6kg thức ăn (tỷ lệ tăng trọng = 1:3), nghĩa là ăn phải 6g (= 6.000mg) Salbutamol hay Clenbuterol.

Liều điều trị cho một người (khoảng 50 - 60kg) không thể vượt quá 200 mcg = 0,2mg, nên lượng chất trên cho phép trong con lợn nặng khoảng 100kg là: 2*0,2 = 0,4 mg. Vì vậy, lượng Salbutamol (hay Clenbuterol) mà lợn ăn vào một ngày cao hơn lượng cho phép là: 6.000mg/0,4 = 15.000 lần.

Nếu lợn được vỗ nạc trong 13 ngày (trước 15 ngày phải bán), thì dư lượng Salbutamol (hay Clenbuterol) cao so với lượng cho phép lớn khủng khiếp. Đối với gia súc như lợn, con vật khi ăn phải chất này chỉ có thể tồn tại được quá nửa tháng là phải giết mổ.

Danh mục chất cấm theo Thông tư 28/2014/TT-BNNPTNT.

Có thể gây biến chứng ung thư

Theo GS.NGND Nguyễn Lân Dũng thông tin trên trang của Sở NN&PTNT TP Hà Nội, Salbutamol đã được chứng minh cải thiện trọng lượng cơ bắp ở chuột và báo cáo giả thuyết rằng nó có thể là một thay thế cho Clenbuterol cho mục đích đốt cháy mỡ, làm tăng cơ bắp. Việc lạm dụng thuốc có thể được xác nhận bằng cách phát hiện sự hiện diện của nó trong huyết tương hoặc nước tiểu, thường vượt quá 1.000 µg/L.

Tại Việt Nam, một số trang trại đã trộn thuốc này vào thức ăn gia súc để làm tăng lượng nạc ở thịt gia súc nuôi. Khi trộn vào thức ăn gia súc, gia cầm, các chất này có tác dụng thúc cho lợn lớn nhanh hơn, mông, vai nở hơn, tỷ lệ nạc cao hơn, màu sắc thịt đỏ hơn.

Cũng theo vị Giáo sư này, người tiêu dùng ăn phải thịt lợn có tồn dư chất cấm sẽ bị ngộ độc, nếu nặng có thể nguy hiểm đến tính mạng. Về lâu dài, tồn dư các chất này trong thịt lợn có thể gây biến chứng ung thư, ngộ độc cấp, run cơ, đau tim, tim đập nhanh, tăng huyết áp, choáng váng..., thậm chí gây chết người.

Theo cảnh báo của Cục ATVSTP, Bộ Y tế, khi người tiêu dùng ăn phải thịt lợn có tồn dư các chất thuộc nhóm Beta-agonist sẽ bị các biểu hiện cấp tính như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, khó thở, tim đập nhanh, cơn đau thắt ngực, tăng huyết áp, choáng váng, phù phổi, sảy thai…

Về lâu dài, Beta-agonist có thể gây các tổn hại lên hệ thần kinh, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp và có thể gây tử vong ở bệnh nhân có bệnh về tim mạch, huyết áp và gây ung thư. Đặc biệt, các chất cấm này thường tồn dư chủ yếu ở thận, gan và mỡ của lợn, cho nên thói quen sử dụng nội tạng lợn của người Việt càng làm tăng nguy cơ nhiễm các chất độc hại này vào cơ thể.

Bởi tính chất nguy hiểm của các hóa chất thuộc nhóm Beta-agonist nên hai chất tạo nạc là Clenbuterol, Salbutamol đều bị thế giới cấm sử dụng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi và đưa trực tiếp vào thức ăn để nuôi gia súc. Riêng chất Ractopamine, khoảng 26/192 nước trên thế giới cho phép sử dụng chất này, đây là một sản phẩm kích thích tạo nạc từ Mỹ.

Theo Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), nếu nhìn bằng mắt thường thì rất khó phân biệt thịt lợn được nuôi bằng thức ăn tạo nạc và thịt nạc bình thường. Để biết thịt lợn nào bị nhiễm chất tạo nạc thì phải lấy mẫu thịt để kiểm tra, phân tích mới có thể đưa ra kết luận chắc chắn. Tuy nhiên, người dân nên tránh những loại thịt lợn phần nạc có màu đỏ giống thịt bò.