Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định đổi mới căn bản cơ chế, chính sách tài chính và đầu tư cho giáo dục, đào tạo là một trong những đột phá chiến lược nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tạo nền tảng phát triển bền vững đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh Tuyên Quang và Hà Giang vừa sáp nhập, quy mô địa bàn rộng, nhiều vùng khó khăn, việc hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết càng có ý nghĩa cấp thiết.
Thuận lợi và khó khăn trong đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục
Theo số liệu hiện hành, Tuyên Quang sở hữu một mạng lưới giáo dục rộng khắp với 1.054 trường học (trong đó có 7 trường ngoài công lập) và 1.803 điểm trường lẻ, phục vụ gần nửa triệu học sinh (493.707 em). Một điểm đặc biệt nổi bật là tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số chiếm tới 78% tổng số, dẫn đến sự phát triển của 20 trường phổ thông dân tộc nội trú và 236 trường phổ thông dân tộc bán trú, nơi 36,3% học sinh phổ thông được hỗ trợ về chỗ ở.
Ở cấp độ giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp, tỉnh có 65 cơ sở GDTX, bao gồm các trung tâm GDTX tỉnh, trung tâm GDNN-GDTX, trung tâm ngoại ngữ và trung tâm giáo dục kỹ năng sống, thu hút 5.579 học viên chương trình GDTX cấp THPT. Về GDNN, có 8 cơ sở chính cùng 17 đơn vị có chức năng đào tạo nghề, với tổng số 4.111 học sinh, sinh viên theo học các hệ cao đẳng và trung cấp.
Chia sẻ về vấn đề này, Ông Vũ Đình Hưng, Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo Tuyên Quang cho biết: Trong những năm gần đây, Tuyên Quang đã nhận được sự quan tâm lớn thông qua nhiều chính sách ưu tiên, đặc biệt là việc triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018; thực hiện đề án đảm bảo cơ sở vật chất cho cho chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông giai đoạn 2019-2025 trên địa bàn. Địa phương cũng tích cực huy động nguồn lực từ các tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng, cùng với sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân về vai trò của giáo dục.
Tuy nhiên, địa hình miền núi hiểm trở, giao thông khó khăn tại nhiều vùng sâu, vùng xa vẫn là rào cản lớn trong việc đầu tư và vận chuyển vật liệu, thiết bị. Tỷ lệ kiên cố hóa phòng học mới đạt 70,72% – thấp hơn mức trung bình cả nước – đồng nghĩa với việc vẫn còn nhiều thiếu hụt phòng học và các công trình phụ trợ như thư viện, nhà vệ sinh, phòng bộ môn hay nhà ở cho học sinh nội trú, bán trú.
Hơn nữa, thiết bị dạy học tối thiểu chỉ đáp ứng khoảng 40% so với danh mục của Bộ Giáo dục và Đào tạo và nguồn kinh phí dù đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tế, đặc biệt là trong việc triển khai đồng bộ thiết bị dạy học theo chuẩn mới.
Động lực đổi mới dạy và học
Để đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 71 về đổi mới cơ chế tài chính đầu tư cho giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo Tuyên Quang định hướng tham mưu UBND tỉnh phân bổ ngân sách theo tỷ lệ bắt buộc: tối thiểu 5% tổng chi ngân sách cho đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và 3% cho phát triển giáo dục đại học.
Đặc biệt, Sở sẽ ưu tiên đầu tư cho các vùng khó khăn, biên giới, dân tộc thiểu số để thu hẹp khoảng cách giáo dục, đồng thời tăng cường đầu tư phòng học kiên cố, đặc biệt tại các trường bán trú và nội trú.
Ngành giáo dục Tuyên Quang cũng sẽ đề xuất ngân sách để thực hiện chính sách phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên, với mức tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non và phổ thông, và 100% cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn. Giải pháp tài chính cũng sẽ được cân nhắc để thu hút nhân lực chất lượng cao, nhằm giải quyết tình trạng thiếu giáo viên ở các môn học như tiếng Anh, tin học.
Lễ khánh thành phòng học tin cho em tại Trường PTDTBT TH Lũng Cú.
Với sự quan tâm của chính quyền và nỗ lực của toàn ngành, Tuyên Quang từng bước nâng cao chất lượng dạy và học, đặc biệt trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số. Nhiều trường học đã thành thạo sử dụng các nền tảng trực tuyến như Zoom, Google Meet, Microsoft Teams để giảng dạy. Các nền tảng dạy học số như K12 Online, 5 phút thuộc bài, OLM, Azota, Quizziz cũng được triển khai để hỗ trợ dạy học và kiểm tra, đánh giá trực tuyến. Đặc biệt, Tuyên Quang đã thí điểm nền tảng dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non và khai thác màn hình tương tác thông minh cho công tác dự giờ, sinh hoạt chuyên môn.
Về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Tuyên Quang đã thành lập Tổ ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số do Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo làm tổ trưởng, đồng thời ban hành Kế hoạch ứng dụng AI trong giáo dục giai đoạn 2025-2026. Giáo viên đã được tập huấn và chủ động ứng dụng AI trong xây dựng kế hoạch bài dạy, kiểm tra đánh giá và các hoạt động STEM. Các kỳ thi thử tốt nghiệp THPT trực tuyến trên phần mềm Khaothi.online cũng đã được tổ chức thành công. Những bước đi này đã tạo ra sự thay đổi tích cực trong phương pháp dạy học, khơi gợi hứng thú cho học sinh và nâng cao năng lực số cho đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh.
Tuy nhiên, việc triển khai AI vẫn đối mặt với những khó khăn như tốc độ đường truyền internet hạn chế ở vùng sâu, thiếu thiết bị thông minh cho học sinh và năng lực số chưa đồng đều của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên. Thêm vào đó, việc thiếu hướng dẫn chính thức từ Bộ GD&ĐT về nội dung và hình thức đưa AI vào Chương trình giáo dục phổ thông cũng là một thách thức.
Để tháo gỡ, ngành giáo dục Tuyên Quang sẽ tiếp tục tổ chức tập huấn chuyên sâu và đại trà về AI, phát triển các Chatbot AI hỗ trợ kiểm tra, đánh giá. Đồng thời, phát động phong trào chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, tổ chức hội thảo, hội thi về AI để khuyến khích giáo viên và học sinh tích cực ứng dụng, góp phần xây dựng một nền giáo dục hiện đại, bắt kịp xu thế thời đại.
