Phần tối của Mặt trăng vẫn là vùng đất chìm trong bóng đêm của bí ẩn. Bởi bề mặt này luôn “tránh né” những quan sát từ Trái đất, những tín hiệu vô tuyến mà chúng ta phát đi không bao giờ chạm tới mặt tối nơi đây. Vùng đất luôn chìm trong bóng tối này im ắng một cách đặc biệt.
Dự án do NASA hỗ trợ nhằm đặt một kính viễn vọng vô tuyến dài hơn 1km trong một miệng núi lửa ở vùng tối của Mặt trăng. Theo nhóm dự án của NASA, kính thiên văn vô tuyến mở này sẽ cực lớn và đặt công nghệ như thế trên bề mặt Mặt trăng thay vì Trái đất rõ ràng có những lợi thế to lớn.
Khái niệm này đang được các nhà khoa học đặt tên là Kính thiên văn vô tuyến miệng núi lửa Mặt trăng (LCRT).
LCRT là đứa con tinh thần của Saptarshi Bandyopadhyay, kỹ sư robot tại Phòng Thí nghiệm Phản lực Đẩy của NASA. Mới đây, LCRT chính thức được chọn làm dự án nhận được số vốn 125.000 USD từ chương trình đầu tư do chính NASA điều hành.
“Chúng tôi sẽ tập trung vào thiết kế cơ khí của LCRT, tìm một hố thiên thạch phù hợp, và so sánh khả năng của LCRT với những thiết bị kính viễn vọng khác đang được xem xét” - kỹ sư Bandyopadhyay cho biết.
NASA cho biết khi xây dựng thành công, LCRT này sẽ là kính viễn vọng vô tuyến có khẩu độ lớn nhất trong Hệ Mặt trời. LCRT có thể cho phép những khám phá khoa học to lớn trong lĩnh vực vũ trụ học bằng cách quan sát vũ trụ sơ khai trong dải tần số 6 - 30 MHz chưa được con người khám phá cho đến nay. Các nhà nghiên cứu hiện có 9 tháng để tính toán xem liệu họ có thể phát triển dự án này trên thực tế hay không.
Kỹ sư Bandyopadhyay mong muốn xây LCRT với đường kính từ 3 tới 5 km, với sự trợ giúp của các robot thăm dò bề mặt DuAxel của NASA. DuAxel có khả năng trèo lên dốc đứng, nó sẽ trèo ngược lên từ giữa hố thiên thạch để lắp đặt hệ thống kính viễn vọng.
Nằm ở phần tối của Mặt trăng, LCRT sẽ tránh nhiễu sóng vô tuyến từ Trái đất, vệ tinh... LCRT cho phép chúng ta nhìn ra vũ trụ mà không bị ảnh hưởng bởi bầu khí quyển.
Một hệ thống kính viễn vọng đặt trên vệ tinh nhân tạo của Trái đất sẽ hiệu quả hơn hẳn các thiết bị đặt mặt đất hay bay với quỹ đạo quanh Trái đất. LCRT sẽ bắt được các dải sóng 10 - 50 mét (ví dụ như dải tần 6 - 30 MHz), thứ chưa từng được nghiên cứu trước đây. LCRT có thể mang đến những khám phá khoa học to lớn trong lĩnh vực vũ trụ.
Theo báo cáo khoa học được Bandyopadhyay và cộng sự đăng tải năm 2018, một kính viễn vọng như vậy sẽ tìm được những bí ẩn của 13 tỷ năm trước, khi những ngôi sao đầu tiên trong vũ trụ thành hình. Bên cạnh đó, ta cũng sẽ có cái nhìn rõ hơn vào các ngoại hành tinh đang quay quanh các ngôi sao xa xôi.
