Do tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 nên năm nay, lần đầu tiên Lễ tổng kết và trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV-năm 2020 sẽ không tiến hành đúng vào dịp "ngày hội" của các nhà báo, 21/6, như hàng năm, mà sẽ được tổ chức trọng thể vào dịp Đại hội lần thứ XI Hội Nhà báo Việt Nam tại Hà Nội, truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam, VOV1 Đài Tiếng nói Việt Nam.
Đây là thông tin được Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Giải báo chí Quốc gia cho biết tại cuộc họp báo chiều 15/6, tại Hà Nội.
Cũng vì lùi lịch trao giải, nên ngoài việc tiết lộ giải đặc biệt năm nay là tác phẩm “Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình", bộ phim tài liệu dài 90 tập của báo Nhân dân, thì danh sách các tác phẩm đoạt giải hiện vẫn được Hội đồng Giải báo chí Quốc gia giữ kín.
Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, sau 15 năm tổ chức Giải báo chí Quốc gia, đây cũng là năm đầu tiên có một tác phẩm xứng đáng nhận giải đặc biệt, trị giá 200 triệu đồng. Trước đó, tác phẩm này cũng đoạt giải đặc biệt tại Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng (Giải Búa liềm vàng).
“Đây là một tác phẩm đặc biệt về nội dung và hình thức thể hiện, có những số liệu chưa từng công bố, không chỉ khai thác nguồn tư liệu trong nước mà còn tiếp cận và giải mã tư liệu từ Mỹ, Pháp, Trung Quốc. Hội đồng chung khảo đã họp và nhất trí cao rằng tác phẩm xứng đáng nhận giải đặc biệt", nhà báo Hồ Quang Lợi cho biết.
Phản ánh trung thực, nhanh chóng tình hình đất nước
Tại buổi họp báo, nhà báo Hồ Quang Lợi, nhấn mạnh rằng Giải báo chí quốc gia hàng năm là sự kiện lớn thu hút sự quan tâm đặc biệt của báo giới cả nước, là giải thưởng cao quý nhất dành tặng cho các tác phẩm báo chí xuất sắc, tôn vinh các tác giả, nhóm tác giả có tác phẩm xuất sắc nhất hàng năm.
"Qua 15 năm tổ chức, đến nay, giải ngày càng được sự tham gia chủ động, tích cực, hào hứng của các cấp Hội, các cơ quan báo chí và hội viên nhà báo, cộng tác viên trong cả nước," nhà báo Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.
Hội đồng Chung khảo giải năm nay đã chấm 150 tác phẩm thuộc 11 loại giải báo chí, được lựa chọn từ 1.823 tác phẩm đủ điều kiện dự giải theo quy định.
Giải năm nay có 114 đơn vị cấp hội và 190 tác giả không phải là hội viên (cộng tác viên), tham dự 11 loại giải, trong đó có 51 đơn vị Liên chi hội và Chi hội trực thuộc. Đặc biệt, năm nay có 63/63 Hội nhà báo tỉnh, thành phố tham dự. Điều này cho thấy các cấp Hội và hội viên trong cả nước đã ngày càng thật sự quan tâm đến giải báo chí quốc gia.
Các tác phẩm tham dự giải phản ánh kịp thời, đậm nét các sự kiện chính trị lớn của đất nước trong năm 2020 như: Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII; thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đặc biệt năm 2020 kỷ niệm 90 năm thành lập Đảng, 75 năm ngày thành lập nước và nhiều sự kiện, chủ đề lớn khác trong năm 2020.
Theo Hội đồng Chung khảo, nhiều tác phẩm được đầu tư công phu, tiếp tục đi sâu phản ánh các lĩnh vực xây dựng Đảng, xây dựng và củng cố hệ thống chính trị, xây dựng nông thôn mới và cơ cấu lại ngành nông nghiệp, công cuộc giảm nghèo bền vững, an ninh năng lượng, kinh tế xanh,...
Các tác phẩm dự giải có đề tài phong phú, phản ánh trung thực, kịp thời, toàn diện các sự kiện thời sự, vấn đề thời sự của đất nước, của địa phương năm 2020, ở tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng, đối ngoại…
Đặc biệt, nhiều vấn đề thời sự không lường trước được như đại dịch COVID-19, lũ lụt thiên tai ở các tỉnh miền Trung đã được phản ánh sâu sắc, kịp thời, toàn diện, có tác động xã hội lớn.
“Đáng chú ý, báo chí tham gia trực tiếp công cuộc phòng chống đại dịch, phản ánh nỗ lực của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong việc thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng chống dịch có hiệu quả, vừa phát triển kinh tế," nhà báo Hồ Quang Lợi nói.
Nhà báo Hồ Quang Lợi đánh giá báo chí năm 2020 tiếp tục tham gia rất tích cực và hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhất là sai phạm trong công tác quản lý đất đai, xử lý cán bộ sai phạm trong công tác cán bộ, bất cập trong giáo dục; nạn xã hội đen, tội phạm hoành hành, các loại tội phạm mới, nạn xâm hại trẻ em, vấn đề phòng chống thông tin xấu, độc hại trên mạng xã hội, vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ chế quản lý kinh tế, khuyến khích thúc đẩy kinh tế số, kinh tế tư nhân, kinh tế xanh, sản xuất nông nghiệp sạch, xây dựng đô thị thông minh, cách mạng công nghiệp 4.0 và sự tác động tới cuộc sống.
Nhiều tác phẩm tiếp tục khai thác những đề tài truyền thống như lịch sử cách mạng, văn hóa, an ninh, quốc phòng, gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến trong cuộc sống.
Nhiều bài có tính phát hiện tốt, phản ánh những vấn đề nóng bỏng, được dư luận quan tâm. Nhiều tác phẩm của các cơ quan báo chí địa phương trong các nhóm thể loại phóng sự, phóng sự điều tra, ký báo chí, ghi chép (báo in, báo điện tử) và Tin, phóng sự, ký sự; phim tài liệu (báo hình), được Hội đồng đánh giá cao.
Bài điều tra, bài về môi trường có nhiều hình ảnh sống động, hấp dẫn. Nhiều tác phẩm truyền hình là bức tranh bao quát về mọi mặt của đất nước năm 2020, phong phú nội dung, đề tài, chất liệu sinh động, hình ảnh ấn tượng. Đề tài, kỹ thuật biên tập, quay phim đều tốt hơn so với năm ngoái.
Đánh giá chung của Hội đồng giải thưởng cho rằng các tác phẩm dự giải năm nay có chất lượng khá đồng đều, giảm dần sự cách biệt lớn về chất lượng giữa các tác phẩm của các cơ quan báo chí trung ương và địa phương.
Ảnh báo chí dự thi vẫn chưa được như kỳ vọng
Nhà báo Hồ Quang Lợi cũng cho biết năm nay, Hội đồng Giải tiếp tục có cơ chế riêng đối với ảnh báo chí, cho phép tác giả ảnh báo chí gửi thẳng tác phẩm về Hội đồng Giải, không qua tuyển chọn ở cơ sở.
"Tuy nhiên, số tác giả và số lượng tác phẩm ảnh báo chí năm nay cũng vẫn chỉ đạt hơn 100 tác phẩm. Đây là điều chưa được như mong muốn của các thành viên Hội đồng, là điều trăn trở lớn, vì chưa phản ánh đúng thực trạng hoạt động ảnh báo chí trong năm", ông Hồ Quang Lợi chia sẻ.
Bên cạnh đó, các tác phẩm báo in chưa có nhiều sáng tạo, đột phá. Nhóm bình luận, các tạp chí, nhất là tạp chí khối Đảng tham gia tương đối ít, không có xã luận. Thể loại ký báo chí còn ít, thiếu vắng phóng sự viết về văn hóa.
"Nhìn chung, các tác phẩm được chọn vào chung khảo là những tác phẩm tiêu biểu về nội dung và hình thức, có tính định hướng dư luận xã hội, nhiều tác phẩm đã cho thấy hiệu quả tác động xã hội tốt, được các cơ quan chức năng tiếp thu, giải quyết, dư luận xã hội đánh giá cao về vai trò phát hiện, phản biện, đấu tranh, phê phán cũng như biểu dương, xây dựng của báo chí", nhà báo Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.
Quá trình chấm chung khảo được thực hiện đúng Điều lệ Giải và quy chế làm việc, thể thức bỏ phiếu của Hội đồng Giải. Trong số 150 tác phẩm vào chung khảo, Hội đồng đã chọn được: 1 giải đặc biệt, 9 Giải A, 25 giải B, 45 giải C, 32 giải khuyến khích.
