Trong Anh hùng xạ điêu của cố nhà văn Kim Dung, Mục Niệm Từ là con nuôi của Dương Thiết Tâm (Mục Dịch), nàng cùng với cha nuôi đi khắp thiên hạ để tìm tung tích vợ ông và vợ chồng Quách Khiếu Thiên.
Hơn mười năm bôn tẩu, Mục Niệm Từ có cơ duyên là đệ tử của Hồng Thất Công - chưởng môn của Cái bang, được ông truyền cho một bí kíp võ công là bộ quyền pháp Tiêu Dao Du trong ba ngày.
Khi Mục Niệm Từ đã lớn, cha nuôi nàng cho dựng cờ tỷ võ chiêu thân, ai hạ được Mục Niệm Từ, người đó sẽ thành chồng nàng. Tuy nhiên, do đã được Hồng Thất Công truyền cho chút võ nghệ nên muốn đánh bại nàng cũng không dễ.
Khi hai người đến Trung Đô của nước Đại Kim, Hoàn Nhan Khang (Dương Khang), con của Triệu vương Hoàn Nhan Hồng Liệt, bỗng xuất hiện, lên tham gia tỷ võ. Y đánh bại Mục Niệm Từ nhưng chỉ coi đó là trò đùa, nhất định không chịu lấy nàng làm vợ.
Quách Tĩnh khi đó đi ngang qua, bất bình ra tay can thiệp. Hai người đánh nhau nửa ngày trời và trận đánh chỉ kết thúc, đúng lúc đó Vương Xứ Nhất của phái Toàn Chân xuất hiện và cứu Quách Tĩnh ra khỏi vòng chiến.
Khi mẹ Dương Khang tới, Dương Khang vẫn từ chối trả giày. Mục Dịch lập tức nhận ra mẹ của Dương Khang chính là người vợ xưa của ông.
Lần đó cũng là lúc bắt đầu cho mối tình giữa họ. Vẻ đẹp trai, lãng tử của Dương Khang đã làm xiêu lòng cô gái mới lớn Mục Niệm Từ.
Vì người mình yêu, cô không quản lặn lội thân gái dặm trường, âm thầm theo sát bảo vệ cho người yêu. Thậm chí còn can đảm xông pha bao khó khăn để cứu Dương Khang.
Y vốn trêu hoa ghẹo nguyệt, lúc đầu coi thường Niệm Từ là cô gái giang hồ hạ đẳng, chẳng xứng với hắn mặc dù Bao Tích Nhược thích phẩm hạnh hiền từ và tốt bụng của Mục cô nương, cố gắng vun đắp cho đôi trẻ.
Dương Khang.
Khi Dương Khang bắt hai cha con Mục Dịch, đem nhốt trong phủ của mình. Mục Dịch vì bị Dương Khang đánh trọng thương nên Bao Tích Nhược tới phóng thích họ và sau đó Mục Dịch đã tới thăm để bộc lộ chân tướng.
Vợ chồng gặp nhau vô cùng mừng rỡ nhưng Dương Khang nhất định không nhận ông là cha ruột của y.
Giữa lúc Dương Khang phát hiện bí mật thân thế, suy sụp vô cùng thì chân tình của cô đã khiến y cảm động rồi yêu nàng, hứa sẽ cưới làm vợ.
Điều làm y hạnh phúc nhất đó chính là được nhìn thấy cô cười nói vui vẻ. Trớ trêu thay, cha nuôi Dương Khang, Hoàn Nhan Hồng Liệt là người đã ép cha nuôi Mục Niệm Từ, cũng là cha ruột của Dương Khang phải chết.
Trong lòng nàng tuy hận mà yêu, Mục Niệm Từ nhiều lần mong Dương Khang có thể quay đầu về với nàng, nhưng dù thế nào Hoàn Nhan Hồng Liệt cũng đã có ơn dưỡng dục với Dương Khang suốt mấy năm trời, ông thật sự coi Dương Khang là con đẻ của mình, vì lẽ đó Dương Khang đã rất lúng túng không biết làm thế nào.
Mục Niệm Từ cả cuộc đời đau khổ vì tình, nàng vào sinh ra tử giúp đỡ Dương Khang, thậm chí không màng đến cả mạng sống. Tuy nhiên, sau bao nhiêu hy sinh, Mục Niệm Từ vẫn không có được hạnh phúc.
Dương Khang phụ bạc, xem thường tình cảm của nàng vì những ân oán tính toán trên giang hồ. Cuối cùng Dương Khang chết, để lại cho Mục Niệm Từ đứa con trong bụng.
Nàng chẳng còn thiết tha gì với cuộc đời nữa, sau khi sinh con một thời gian, Mục Niệm Từ cũng chết trong cô độc và lạnh lẽo.
Trước khi chết Mục Niệm Từ có gặp vợ chồng Quách Tĩnh và theo mong muốn của nàng, đứa bé đã được Quách Tĩnh đặt tên là Dương Quá, và sau này, khác với cha của nó, đứa bé này đã trở thành một trong những người anh hùng, được võ lâm xếp vào võ lâm ngũ tuyệt và mang danh hiệu Tây Cuồng Dương Quá.
