Nếu bé sinh ra quá nhỏ hay quá lớn, cha mẹ đừng quá lo lắng, điều này sẽ được điều chỉnh sau 15 tháng đầu tiên.
Những thời điểm vàng phát triển chiều cao cho bé
– Từ 3 tháng tuổi – hết 2 tuổi:
Cả bé trai và bé gái đều có thời điểm tăng trưởng vàng này về chiều cao. Dinh dưỡng là yếu tố đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này, nếu thiếu hụt sẽ làm sự tăng trưởng chiều cao trẻ trì hoãn thêm 6 tháng sau đó. Nếu bé đã 2 tuổi mà vẫn có sự thiếu hụt chất dinh dưỡng, bố mẹ không chú ý phục hồi hay bổ sung thì sẽ làm trẻ mất cơ hội đạt chiều cao tối đa trong giai đoạn này.
Sau đó, từ 2-3 tuổi, chiều cao của trẻ sẽ tăng chậm.
– Từ 4 – 6 tuổi:
Đây là thời điểm vàng tăng chiều cao nhanh cho bé gái. Nếu trước đó bé tăng chậm, hoặc biếng ăn dinh dưỡng không đủ thì cơ thể bé sẽ tăng bù vào thời điểm này, trung bình tăng 5-6 cm/năm. Nếu dinh dưỡng giai đoạn 1 tốt và chiều cao tăng ổn định thì bé gái sẽ tăng thêm 10-12 cm/2 năm này.
Bé trai thời điểm này là tăng bình thường, cũng không bù cho giai đoạn trước.
– Giai đoạn dậy thì:
Bé gái từ 11 – 15 tuổi, bé trai từ 13 – 17 tuổi. Trong giai đoạn này, tốc độ tăng chiều cao là cao nhất để đạt điểm gần cực đại (độ cao cuối cùng của trẻ sau này). Tuy nhiên, giai đoạn này cũng là thời điểm rất dễ tăng cân, nếu bé gái hoặc bé trai mà bị thừa cân béo phì trong thời điểm này thì tốc độ tăng chiều cao cũng sẽ giảm đáng kể.
Công thức ước lượng chiều cao tiềm năng của bé
Bé trai = ([chiều cao của cha] + [chiều cao của mẹ])/2 + 6.5 cm (+/- 8.5cm)
Bé gái = ([chiều cao của cha] + [chiều cao của mẹ])/2 – 6.5 cm (+/- 8.5cm)
Con số +/- 8.5 cm là độ sai số tiềm năng của bé. Khoảng sai số này cao hay thấp tùy thuộc sự phát triên chiều cao của ba mẹ trước đây có ổn định hay không. Nếu trước đây chiều cao cha mẹ phát triển ổn định thì khoảng sai số này là rất thấp và ngược lại nếu trước đây cha mẹ có tăng trưởng chiều cao không ổn định thì sai số này sẽ cao.
Những yếu tố giúp bé phát triển chiều cao tối đa
1. Yếu tố dinh dưỡng
– Bé nên duy trì bú mẹ hoàn toàn ít nhất là 6 tháng từ lúc mới sinh và kéo dài lâu nhất nếu có thể.
– Nên bổ sung đủ vitamin D từ 1 tháng sau sinh.
Dinh dưỡng luôn là yếu tố giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển chiều cao của trẻ (Ảnh minh họa).
– Bắt đầu ăn dặm, bé nên được giới thiệu đa dạng và bổ sung 2 ngày/tuần thực phẩm giàu kẽm, canxi và vitamin A,B,C. Cha mẹ nên bổ sung canxi từ thực phẩm, không nên tự ý bổ sung thuốc canxi cho bé vì thường không mang kết quả tăng chiều cao so với canxi từ thực phẩm, mà còn có nguy cơ cao gây ra các vấn đề sức khỏe. Dư canxi có thể ảnh hưởng đến hormone tăng trưởng và có tác dụng ngược lại là làm các bé “lùn” hơn.
– Bé được khuyên ăn đủ 2 ngày cá (hồi/thu/lươn/chép)/tuần để duy trì chất béo omega-3 tốt cho bé.
– Bé nên có giấc ngủ nguyên đêm. Ví dụ, bé 4 tuổi, 1 ngày nên có 9-10 tiếng/ngủ đêm và 2-3 tiếng/ngủ ngày.
– Tốt nhất là không giới thiệu chất ngọt từ đường/kẹo/bánh/socola cho bé. Nếu cho bé ăn, giới hạn 2 thanh kẹo/ngày và tuần quy định chỉ cho bé ăn 3 ngày. Một số nghiên cứu cho thấy việc ăn quá nhiều đường liên quan đến sự “lùn” ở các bé.
– Trẻ từ tuổi dậy thì nên duy trì cân nặng phù hợp, hạn chế cho trẻ ăn những thức ăn nhanh và đồ ăn vặt nhiều dầu mỡ và đường. Phân bố thời gian học và nghỉ ngơi cho trẻ hợp lý, tránh để trẻ bị stress, ăn vô thức, dễ làm trẻ dư cân và tích trữ mỡ.
2. Yếu tố vận động
– Bé từ 3 tháng – 2 tuổi: Cha mẹ nên tương tác xã hội với bé, ít bế bồng bé khi bé phát triển kĩ năng bò trườn đi lại, dẫn bé đi công viên, chơi 1 số trò chơi ngoài trời.
Khi bé đã biết trườn, bò, nên ít bế bồng bé (Ảnh minh họa).
– Các bé 3 – 4 tuổi: Cha mẹ chơi cùng bé các trò chơi vận động não bộ và chiều cao.
– Bé từ 4-5 tuổi: Các chuyên gia khuyên nên cho trẻ học bơi 2 buổi/tuần và 2 buổi cách nhau 3 ngày, mỗi buổi không quá 45 phút. Khi bé 8 tuổi, có thể tăng 3 buổi/tuần. Mỗi buổi không quá 60 phút. Cường độ như vậy sẽ phù hợp với phát triển xương cho bé và đủ cho thời gian kiến tạo xương mới.
Những yếu tố làm bé thấp lùn
– Ngồi máy tính, xem tivi, chơi game trên 2.5 tiếng/lần. Tổng thời gian tiếp xúc với điện tử trên 4 tiếng/ngày.
– Uống quá nhiều nước ngọt: 1 lon (220ml)/ngày là quá nhiều cho bé dưới 12 tuổi. Bé dưới 12 tuổi chỉ nên tối đa 2 lon/tuần, tức là <65ml/ngày. Tốt nhất là không nên giới thiệu nước ngọt cho bé trước 5 tuổi.
– Trong nghiên cứu gần đây trên dữ liệu của 7 nghiên cứu về trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sống ở 4 quốc gia đang phát triển, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy các bé dưới 2 tuổi có số ngày trung bình bị tiêu chảy từ 28 ngày/năm sẽ giảm 0.38 cm khi các bé qua 2 tuổi. Do đó, cha mẹ nên rửa tay sạch sẽ khi chế biến thức ăn, cũng như không nên để chung thực phẩm tươi sống và chín để hạn chế sự lây nhiễm lên các bé là công tác phòng ngừa quan trọng các bệnh tiêu hóa do nhiễm khuẩn.
– Chế độ dinh dưỡng thiếu kẽm, vitamin A và vitamin nhóm B1, B2 và B3 trước 18 tháng tuổi cũng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng chiều cao.
