Nhưng ai đã đến Tương Dương một lần, bạn sẽ thấy, cái nắng nóng ở đây chỉ là nét son đỏ tô điểm cho đôi môi hồng của người thiếu nữ. Mây suối cùng với nhiều “đặc sản” khác mới là đặc trưng của Tương Dương mà không nơi nào có được.
Một màu xanh bất tận
Từ thành phố Vinh theo đường quốc lộ 7 khoảng hơn 200 km nữa, du khách sẽ đặt chân đến Tương Dương. Sau khi đi qua những địa danh bên dòng sông Lam như "miền Trà Lân trúc chẻ tro bay" (nơi Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn đánh thắng giặc Minh ở thành Trà Lân) thì Tương Dương dần hiện ra.
Ẩn trong rừng, trong sông suối, trong mây, Tương Dương như cô gái miền sơn cước nở nụ cười duyên bên chiếc khăn piêu vừa dịu dàng e lệ vừa mạnh dạn đón chào.
Tương Dương là huyện có diện tích lớn nhất nước. Ở đây, rừng bạt ngàn một màu xanh bất tận. Ẩn trong những cánh rừng là những dòng suối chi lưu của hai dòng Nâm Nơn, Nậm Mộ gặp nhau nơi Cửa Rào làm thành dòng sông Lam huyền thoại.
Suối ở đây nhiều như kênh rạch ở miền Tây và quanh năm chảy róc rách bên những rặng cây cổ thụ và những hòn đá nhẵn bóng được bào mòn hàng triệu năm bởi dòng nước mát đẹp như cảnh tiên giới. Thật không nói ngoa, những khe suối như khe Kiền, khe Phố, khe Chi… ẩn hiện dọc đường đi chẳng khác nào cảnh núi rừng sông suối trong phim Tây Du Ký.
Mây trời Tương Dương mới thật làm du khách không thể nào quên được. Dọc đường từ trung tâm xã Tam Quang vào bản Tùng Hương xa mấy chục km.
Những con đường ẩn hiện trong mây chẳng khác nào Sa Pa, Đà Lạt. Xa Xa, những bản làng của người Thái, người Mông, người Khơ Mú, người Tày Poọng… thấp thoáng càng làm cho cảnh sắc ở đây thêm kỳ bí.
Tương Dương có các khu rừng nguyên sinh như săng lẻ (xã Tam Đình), rừng lạnh nguyên sinh (xã Tam Hợp), rừng cây lùn thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Pù Mát (xã Tam Quang), khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống (Nga My) và nhiều hang động đẹp Hữu Khuông, Yên Thắng, Xá Lượng, Tam Đình, Tam Quang…
Điểm du lịch hấp dẫn
Cửa Rào, nơi ngã ba sông có đền Vạn thờ danh tướng Đoàn Nhữ Hài và nhiều nhân thần khác đã tồn tại hàng trăm năm nay mới được phục dựng, tu bổ.
Lễ hội đền Vạn hàng năm vào ngày 20, 21, 22 tháng Giêng âm lịch với nhiều hoạt động gắn liền với văn hóa tâm linh và truyền thống thu hút hàng vạn người tham dự.
Trong lễ hội, ngoài các hoạt động tiêu biểu như rước Long ngai, đại tế, còn có các trò chơi của đồng bào các dân tộc như tung còn, bắn nỏ, chọi gậy, đi cà kheo, kéo co, bóng chuyền. Phần văn nghệ có hát nhuôm, xuối, lăm của người Thái; re ré của người Khơ Mú; cử xia, lú tẩu, vang của người Mông và nhiều tiết mục khác.
Những ngày lễ hội ở đền Vạn, khắp bản làng Tương Dương chỗ nào cũng vang lên rộn rã tưng bừng tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng khấc luống như một đại nhạc hội âm vang tiếng của núi rừng.
Thị trấn Hòa Bình thanh bình yên tĩnh với đầy đủ nhà hàng, khách sạn là nơi để du khách trở về nghỉ ngơi sau những ngày đêm tham quan ở các địa điểm trong và ngoài huyện.
Thăm thủy điện Bản Vẽ, Khe Bố, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một trong nhưng công trình thủy điện lớn nhất nước. Ở đây có vô số ốc đảo và luồng lạch với nhiều hang động đẹp như Thẳm Nặm, Thẳm Kèo. Từ đây, du khách có thể đến các bản làng của người Thái, người Mông, người Khơ Mú, người Tày Pọong… và tham quan các cơ sở dệt thổ cẩm và thưởng thức văn hóa ẩm thực của đồng bào miền núi.
Tương Dương có nhiều đặc sản như cá lăng, cá mát, chạch suối, gà ác, lợn đen cùng với các loại rau quả như xoài, cà ngọt, măng đắng, khoai sọ, bí xanh mang đậm hương vị núi rừng và những món ăn ngon như mọc, ngọn dương xỉ, rau ừng…
Những phiên chợ như chợ phiên ở xã Tam Quang, chợ của các xã cũng là một nét văn hóa đặc sắc không thể bỏ qua. Chợ phiên Tam Quang mở vào thứ Bảy hàng tuần bày bán nhiều đặc sản núi rừng như cá mát, chạch suối, cá suối, cà ngọt và những nông sản lâm sản cùng với những sản phẩm thủ công của đồng bào.
Chợ còn mổ trâu bán thịt cho du khách và khách hàng địa phương. Mỗi phiên chợ vào ngày cuối tuần thực sự là một điểm nhấn khó quên trong hành trình của du khách.
Rừng quốc gia Pù Mát nằm trên địa bàn ba huyện Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn là điểm đến khó bỏ qua. Vào đây, du khách sẽ được trải nghiệm những sản phẩm của núi rừng hiếm có. Thác Khe Kèm có độ cao 500 mét, trông như một dải lụa không lồ của nàng tiên đang từ từ rơi xuống đã biến Pù Mát trở thành bảo tồn thiên nhiên độc đáo.
Trước khi rời Tương Dương bằng đường bộ, du khách sẽ đi qua rừng săng lẻ đẹp như cảnh sắc trong truyện ngắn "Mảnh trăng cuối rừng" của Nguyễn Minh Châu.
Tương Dương, vùng đất kỳ bí với vô số điểm tham quan và nhiều nét văn hóa hấp dẫn con người khám phá, chiêm ngưỡng còn ẩn mình trong sương, trong núi, trong suối trong mây và trong hồn rừng.
