Ma túy đá – đại họa toàn cầu

“Thủ phủ” sản xuất ma túy đá

Một lượng lớn meth bị thu giữ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương có xuất xứ từ bang Shan ở mạn bắc Myanmar, nơi các nhóm phiến quân và lãnh chúa chiếm ưu thế, mà nổi bật nhất là phiến quân United Wa State Army (UWSA) và cánh chính trị UWSP. Không có ma túy, tổ chức phiến quân chống chính phủ này khó lòng tồn tại vì ma túy là nguồn cung cấp tài chính vô tận cho chúng. UWSA đã tiến hành cuộc chiến tranh nhiều năm đòi quyền tự trị cho chủng tộc Wa chiếm số đông ở đây. Người Wa có chung ngôn ngữ, văn hóa và lịch sử với những người láng giềng tại tỉnh Vân Nam giáp giới với Trung Quốc. Bang Shan nổi tiếng về khí hậu thích hợp cho cây thuốc phiện và tình trạng vô luật pháp.

Trong nhiều năm, Tam giác Vàng là nguồn cung chính cho thế giới phần lớn thuốc phiện và heroin bất hợp pháp. Các chính quyền phương Tây tố cáo UWSA và UWSP dùng lợi nhuận từ sản xuất ma túy để tài trợ cho cuộc chiến chống lại chính phủ trung ương Myanmar. Theo ước tính, UWSA có đến 30.000 chiến binh. Tuy không thể xác nhận con số này nhưng bang Shan thuộc số nơi khó tiếp cận nhất trên thế giới!

Năm 2016, UWSA cho phép một số nhà báo đến thăm khu vực chúng kiểm soát để chứng minh cáo buộc chúng sản xuất và vận chuyển ma túy là không đúng. Các số liệu điều tra của LHQ có vẻ ủng hộ tuyên bố của UWSA vì nếu tách riêng heroin, thì hoạt động sản xuất và phân phối loại ma túy này tại Tam giác Vàng đã giảm mạnh. Hoạt động sản xuất ma túy đang được chuyển sang meth, vừa mới, vừa rẻ, dễ bào chế, dễ vận chuyển và dễ phân phối hơn. “Có nhiều bằng chứng khắp khu vực Đông Nam Á củng cố cho nghi ngờ này. Cũng các tổ chức đó, cũng các phòng bào chế đó. Chỉ khác ở sản phẩm xuất xưởng. Meth thay cho heroin!” - Douglas thuộc UNODC nói.

Việc UWSA quyết định chuyển qua sản xuất meth một phần là do nhu cầu, một phần do lợi nhuận cao và dễ sản xuất hơn. Methamphetamine là ma túy tổng hợp bào chế trong phòng thí nghiệm từ một số hóa chất và không lệ thuộc vào mùa màng thu hoạch như cây thuốc phiện trong sản xuất heroin. Các phòng thí nghiệm cũng dễ ngụy trang và di chuyển nếu có động tĩnh trong khi các cánh đồng thuốc phiện không thể che giấu được. Khi meth bào chế xong, thách thức kế tiếp là vận chuyển.

Ưu thế hơn cocaine, heroin

Những con buôn ma túy biết tận dụng hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông vừa hoàn thành nhờ sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” (One Belt One Road) do Trung Quốc cấp vốn tại các nước láng giềng. Những con đường mới mở thuận tiện cho việc kết nối giữa những vùng hẻo lánh với thế giới bên ngoài nhưng cũng giúp bọn buôn bán ma túy dễ dàng toàn cầu hóa hoạt động phi pháp của chúng. Dòng chảy ma túy từ Tam giác Vàng ra ngoài được trợ giúp bởi lực lượng “thồ” hàng đông đảo khiến hoạt động buôn lậu ma túy tấp nập chưa từng thấy. Thực tế cho thấy, việc buôn bán cái chết trắng đã bước sang giai đoạn mới và ma túy đá chiếm ưu thế so với các loại ma túy khác.

Điều đáng quan tâm hơn là ma túy đá không chỉ được người nghèo và tầng lớp thấp sử dụng mà cả giới giàu có cũng sử dụng. “Meth không còn là ‘sản phẩm của nhà nghèo’ mà là ‘chọn lựa ưu tiên’ của mọi người trong khu vực và là loại ma túy thống trị trên thị trường, làm đau đầu các cơ quan thực thi pháp luật - Jeremy Douglas, phụ trách văn phòng Đông Nam Á của Cơ quan theo dõi Ma túy và Tội phạm của LHQ (UNODC) nói - Trong 16 năm làm công tác này, tôi chưa bao giờ thấy nhu cầu về ma túy đá cao như thế. Qui mô vượt ngoài sự tiên đoán cả về sản xuất lẫn tiêu thụ”.

Theo các chuyên gia về ma túy, nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ ma tuý đá là do thay đổi địa chính trị và nội bộ các quốc gia đang ở trong vị thế thuận lợi cho các tổ chức buôn bán ma túy hoạt động. Đa số hoạt động sản xuất meth diễn ra bên trong những khu rừng hiểm trở thuộc Tam giác Vàng. “Quá dễ dàng bào chế và cất giấu ma túy ở đó, và cũng quá dễ vận chuyển nó ra bên ngoài” - một chuyên gia nói.

Hàng trăm triệu USD tiền bẩn ma túy được tẩy rửa qua các công ty bình phong tại những quốc gia không có luật chặt chẽ về thuế quan. “Khoác lớp áo hợp pháp” cho đồng tiền ma túy không còn là hành vi đơn lẻ tại một số quốc gia mà đã trở thành một thủ đoạn mang tính toàn cầu. “Trong lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ meth, chúng ta đang chứng kiến một ‘trận bão hoàn hảo’ có lợi cho bọn tội phạm hơn là cho cơ quan bài trừ ma túy. Trận bão đang đẩy Đông Nam Á vào thảm hoạ meth” - ông John Coyne, cựu trưởng bộ phận tình báo chiến lược của Cảnh sát Liên bang Úc (AFP) nhận định.

Rửa tiền

“Số ma túy đá bị tịch thu chỉ là phần nhỏ của những gì đi qua trót lọt, nhờ sự tiếp tay của tham nhũng và ăn chia ngầm” - Coyne nói. Meth từ Shan dưới dạng tinh thể và viên được tìm thấy tại những nơi rất xa như Nhật Bản, New Zealand và Úc. Tháng 12 năm ngoái, cảnh sát Tây Úc thu được số meth nguồn gốc Shan có giá thị trường đến 1,04 tỉAUD (800 triệu USD). Năm nay có thêm hàng chục vụ thu giữ lớn meth tại Thái Lan, Trung Quốc, Campuchia, Lào, Malaysia và Indonesia. “Chúng tôi bị sốc thực sự khi chỉ trong năm tháng số meth bị bắt giữ tại Malaysia và Myanmar đã bằng cả năm 2017” - Douglas nói.

Coyne cảnh cáo một khả năng khác: Sản xuất meth đang dư thừa sẽ kéo giá mua tại gốc giảm và việc buôn bán ma túy sẽ thuận lợi hơn. “Nói rõ hơn, dù bị tịch thu lượng ma túy lớn, bọn buôn lậu vẫn có lời vì giá xuất xưởng cách biệt xa giá thị trường” - ông nói. Tháng 5/2018, cảnh sát Thái Lan đã thu giữ được 10 triệu viên yaba sản xuất tại Myanmar và gần nửa tấn tinh thể meth giấu trong các gói trà của một đoàn xe tải tại ngay trung tâm Bangkok.

Bọn buôn lậu dùng các công ty bình phong để rửa tiền bẩn tại các nước có chính sách kiểm soát thu nhập lỏng lẻo. Nổi tiếng nhất là vụ trùm cờ bạc Zhao Wei bị chính phủ Mỹ tố cáo dùng sòng bài của ông ta ở Lào để giúp UWSA rửa những khoản tiền lớn thu được từ meth. “Các casino thường được dùng để rửa tiền vì đồng tiền sang tay liên tục nên rất khó kiểm soát. Zhao giàu thêm nhờ tiếp tay với ‘nhà nước ma tuý mini UNODC’” - Douglas nói. Zhao đã ký hợp đồng kéo dài 99 năm với chính phủ Lào để vận hành Đặc khu Kinh tế tự do Tam giác Vàng (Golden Triangle Special Economic Zone) nằm dọc sông Mekong, đoạn giữa Thái Lan, Myanmar và Lào với trọng tâm là sòng bạc Kings Romans. Zhao được chính phủ Lào cho phép điều hành đặc khu kinh tế này bằng các luật lệ và qui định riêng của ông ta.

Chỉ khi nào liên quan đến quân đội, toà án và ngoại giao mới cần tham khảo chính phủ sở tại. Đặc cách này là để thu hút đầu tư nước ngoài vào đặc khu kinh tế. Tuy nhiên, Bộ Ngân khố Mỹ đã đưa ra những cấm vận đối với Zhao và casino của ông ta vào tháng 1 qua, lý lẽ rằng Zhao đã dùng những ưu đãi để cất giấu và phân phối heroin, meth và những chất ma túy khác cho các băng nhóm bất hợp pháp, kể cả UWSA tại Myanmar. Đến nay, Zhao vẫn kiên trì khẳng định các cáo buộc nhắm vào ông ta là “vô căn cứ”.

Ông ta tuyên bố: “Hoạt động đầu tư và phát triển của Tập đoàn Kings Romans luôn tuân thủ nghiêm túc luật pháp và các thỏa thuận đã ký. Chúng tôi không có lý do và động cơ để kinh doanh bất hợp pháp. Trái lại, chúng tôi còn hợp tác với chính phủ Lào để ngăn chặn và phá vỡ những giao dịch bất hợp pháp”. Cơ quan Bài trừ ma túy Mỹ cho biết đang tiếp tục theo dõi hoạt động của Zhao. Theo cơ quan này, Zhao có công ty bình phong Kings Romans International (HK) Co. Limited tại Hồng Kông và công ty này cũng bị Bộ Ngân khố Mỹ cấm vận từ đầu năm nay. Kings Romans International (HK) có công ty con Shuen Wai Holding Limited tại Hồng Kông. Giám đốc của nó đã bị Bộ Ngân khố Mỹ cấm vận vào năm 2008.