Tồn kho tăng cao
Một thời nhà ở xã hội (NƠXH) được nhiều người có thu nhập thấp mong mỏi, xếp hàng để được mua. Nhưng hiện nay riêng trên địa bàn Hà Nội có khoảng 34 dự án NƠXH (tính đến tháng 9/2018). Trong đó, 9 dự án đang mở bán, cho thuê, 25 dự án đang triển khai, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2018 – 2020. Không ít dự án mở bán, nhưng rất ít người đến đăng ký mua. Đơn cử, dự án NƠXH của Công ty CP đầu tư và xây dựng Xuân Mai – Công ty CP Vinaconex 21 làm chủ đầu tư đã thông báo mở bán đến lần thứ 5. Trong 4 lần mở bán trước, chỉ có 261/432 căn hộ được ký hợp đồng, trong lần mở thứ 5 này có 171 căn được rao bán, nhưng người đến đăng ký mua rất thưa thớt.
Theo ông Nguyễn Văn Ngọc - Tổng Giám đốc Công ty CP Nhà Phát, trước đây NƠXH được khống chế dưới 15 triệu đồng/m2 để phù hợp cho việc người dân vay gói 30.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện nay giá NƠXH do chủ đầu tư tính toán. Theo đó, giá nhà được cấu thành bởi nhiều yếu tố như: Thiết kế, vật liệu xây dựng, vị trí, môi trường, hạ tầng xung quanh… Bởi vậy, giá NƠXH cũng căn cứ vào những yếu tố đó nên có thể cao hơn. “Các chủ đầu tư xây NƠXH thì hạ tầng cũng phải tính vào giá bán, mặc dù giá bán nhiều người cho rằng cao, nhưng chủ đầu tư chỉ được phép đặt lợi nhuận là 10%...” - ông Ngọc cho biết.
Dự án NƠXH ở Đông Hội (Đông Anh, Hà Nội) do Công ty TNHH Thăng Long làm chủ đầu tư đang mở bán nhưng cũng trong tình cảnh tương tự. Tổng số căn hộ bán từ đợt 1 đến đợt 3 là 126/405 căn, còn lại 279 căn, 99 căn cho thuê vẫn còn nguyên chưa có ai hỏi. Thậm chí, nhiều dự án giao bán nhiều năm nay nhưng vẫn còn tồn đọng đến 50%, như NƠXH Phú Lãm (Hà Đông, Hà Nội), do Công ty Hải Phát làm chủ đầu tư, mới chỉ bán được 421/1.150 căn.
Theo ông Bùi Khắc Sơn - Tổng Giám đốc, Chủ tịch HĐQT Vinaconex Xuân Mai, một số quy định đối với người mua NƠXH khá chặt chẽ khiến người có nhu cầu không thể mua được. Theo các tiêu chí như: Khó khăn về nhà ở, đối tượng, ưu tiên khác hay tiêu chí do UBND thành phố quy định… thì những người thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các khu vực đô thị được số điểm rất thấp, đồng nghĩa với việc họ sẽ không đủ tiêu chí để được mua NƠXH.
Ông Sơn cho biết thêm, một lý do khác khiến NƠXH không được nhiều người mặn mà là do trong thời hạn chưa đủ 5 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền, thuê mua, người mua nhà chỉ được bán lại cho Nhà nước chứ không được bán trên thị trường. Với những quy định chặt chẽ nhiều gia đình muốn mua cũng rất khó để tiếp cận. Hoặc tiếp cận được rồi nhưng trong trường hợp cần tiền thì cũng không biết xoay xở ra sao.
Đắt hơn…nhà ở thương mại
Tại phiên chất vấn Chính phủ trong Kỳ họp thứ 6, Quốc hội XIV, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà đã thông tin, NƠXH, trong đó có nhà ở dành cho công nhân tại các khu công nghiệp và cán bộ nghèo trong đô thị luôn được Nhà nước quan tâm đặc biệt. Đây là trọng tâm trong chính sách phát triển nhà ở quốc gia. Theo Bộ trưởng Phạm Hồng Hà, chiến lược quốc gia so với yêu cầu về nhà ở cho công nhân và NƠXH mới đạt 3,8 triệu m2. Như vậy, thực tế cung - cầu mất cân đối, nguồn cung NƠXH trong đó nhà cho công nhân các khu công nghiệp đang thiếu rất nhiều.
Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác, người lao động vẫn thiếu nhà ở, nhưng hàng nghìn NƠXH vẫn tồn kho, giá cả ngày càng cao. Trước đây, NƠXH bán dưới 11 triệu đồng/m2, cụ thể như: Khu đô thị Đặng Xá (Gia Lâm) của Viglacera được mọi người mua hết chỉ sau 2 - 3 năm. Một số dự án gần trung tâm giá dưới 13 triệu đồng/m2… Nhưng hiện nay, không ít dự án NƠXH đang chào bán với giá trên 16 triệu đồng/m2 – cao hơn so với một số dự án nhà ở thương mại.
Cụ thể, dự án NƠXH Phúc Đồng (Long Biên, Hà Nội) có giá bán 16 triệu đồng/m2 đã bao gồm VAT, nhưng chưa có phí bảo trì. Hay như dự án NƠXH tại Đông Hội (Đông Anh, Hà Nội) giá bán chưa bao gồm chi phí bảo trì đã lên tới 15 triệu đồng/m2. Ngoài ra, một số dự án NƠXH khác cũng đang khởi công, nhưng giá chào bán cũng từ 13 triệu đồng/m2.
