Năm 1997, 31 thành viên của lực lượng lính đặc nhiệm tinh nhuệ Mexico đào ngũ và tham gia đội ngũ vệ sĩ, giết thuê và buôn bán ma túy. Những người này đầu quân cho tập đoàn buôn lậu ma túy Gulf, do ông trùm Osiel Cardenas Guillen lãnh đạo. Gulf trả lương cho họ khá hậu hĩnh.
Trong tiếng Tây Ban Nha, Los Zetas có nghĩa là chữ Z. Băng đảng này có nhiệm vụ đòi nợ thuê, đảm bảo nguồn cung và quá trình vận chuyển ma túy.
Thành viên Los Zetas bị bắt giữ hồi tháng 10/2012 vì bị nghi là có liên quan đến vụ thảm sát ở San Fernando. Ảnh: Alfredo Estrella.
Thủ lĩnh đầu tiên của chúng là trung úy Arturo Guzman Decenas, biệt danh "Z1", đã bị băng đảng đối địch thanh trừng vào năm 2002. Năm 2010, sau khi ông trùm Guillen bị bắt, Los Zetas tìm cách tách khỏi tập đoàn ma túy Gulf và tự do tung hoành.
300 thành viên dưới sự lãnh đạo của Heriberto Lazcano, biệt danh "Z3" đã thành lập mạng lưới ma túy, vũ khí và buôn bán người. Băng đảng này đã gây ra thời kỳ bạo động nhất trong cuộc chiến tranh ma túy của Mexico vì tranh giành thị trường với các băng nhóm đối thủ.
Theo CNN, với nhiều ưu thế, mạng lưới tội phạm có tổ chức này vận hành giống như một cơ quan thuộc lực lượng bộ binh Mỹ tuần tra ở Falluja, Iraq hơn là một băng đảng đường phố.
Chính phủ Mỹ gọi Los Zetas là "băng đảng tiên tiến nhất, phức tạp và nguy hiểm nhất đang hoạt động tại Mexico". Chúng được cáo buộc là có liên quan đến nhiều vụ giết người tàn bạo, trong đó, nạn nhân gồm cả cảnh sát và trẻ nhỏ.
Sự tinh vi về mặt hậu cần và việc được huấn luyện kĩ lưỡng trong quân sự là bệ phóng cho sức mạnh của Zetas. Chúng trở nên khét tiếng vì sử dụng công nghệ và vũ khí tân tiến nhất, áp dụng kỷ luật giống như trong quân đội để lập kế hoạch hoạt động và thu thập thông tin tình báo.
Các cuộc chiến tranh giành lãnh địa buôn bán của Zetas kéo dài từ biên giới Texas sang Guatemala và Colombia. Đồng thời, chúng cũng liên tục tuyển mộ thêm cựu sĩ quan và binh lính đào ngũ gia nhập. Những tấm áp phích được niêm yết khắp Mexico, kêu gọi các quân nhân gia nhập và nói rằng họ sẽ được trả lương cao hơn và có lợi hơn nếu tham gia vào hàng ngũ của Zetas.
“Zetas rõ ràng là băng nhóm khét tiếng vì những vụ giết người, bắt cóc, chặt đầu và những vụ uy hiếp, tống tiền xảy ra ơ Mexico”, Ralph Reyes, người đứng đầu Cơ quan phòng chống ma túy Mỹ, cho hay. Ông Ralph cũng khẳng định cuộc truy đuổi, thanh trừng Los Zetas sẽ kéo dài hàng năm trời.
“Mặc dù thành viên Zetas thường đeo mặt nạ trượt tuyết để che dấu đặc điểm nhận dạng, nhưng chúng thường mặc đồng phục và mang theo khẩu súng bên mình”, một người dân cho hay.
Về mặt trang bị, Los Zetas được vũ trang hùng mạnh. Các thành viên Los Zetas luôn luôn mặc áo chống đạn, sử dụng súng AR-15 và AK-47, tiểu liên MP5, đại liên 50 ly, súng phóng lựu đạn, tên lửa vác vai, thuốc nổ và cả trực thăng.
Quân Los Zetas thường mặc sắc phục cảnh sát liên bang Mexico và đi xe mang biển số của lực lượng này. Hoạt động ở Mỹ, chúng thường thuê các băng đảng Mỹ khét tiếng như Texas Syndicate và MS -13 để thực hiện các vụ giết người theo hợp đồng.
Ban lãnh đạo Los Zetas gồm hai thế hệ. Thế hệ đầu hầu hết đã bị giết hoặc bị bắt. Thế hệ trẻ hiện nay cố gắng duy trì tên tuổi nhưng được đánh giá không bằng thế hệ đầu.
Các hoạt động của Los Zetas thường được hợp tác với các tổ chức tội phạm địa phương gồm buôn lậu ma túy, bắt cóc và ăn trộm dầu từ đường ống.
Với vũ khí tối tân và chuyên môn quân sự, Los Zetas được coi là kẻ thù ghê gớm nhất trong cuộc chiến tranh ma túy.
Tháng 6/2011, cảnh sát Mexico bắt giữ một lượng lớn vũ khí, ma túy và đồng phục quân đội được cho là của thành viên băng Los Zetas. Ảnh: Getty.
Los Zetas vẫn hoạt động với nhiều chân rết vươn khắp Mexico. Băng đảng này từng thực hiện nhiều tội ác.
Theo đó, hồi tháng 8/2010, quân đội Mexico đã tìm thấy một ngôi mộ tập thể ở San Fernando với 72 người nhập cư không có giấy tờ tùy thân. Zetas nhận trách nhiệm về vụ việc này. Chúng cho biết đã chặn và giết những người di cư vì e sợ rằng họ sẽ gia nhập băng nhóm đối thủ Gulf Cartel.
Đến tháng 4/2011, Zetas đã chặn đầu một số xe buýt đi tới 2 thị trấn biên giới và bắt cóc nhiều người trên xe. Sau đó, chúng hành quyết khoảng 193 người tại một trang trại gần San Fernando. Zetas giết người vì nghi ngờ nạn nhân có thể đã được tuyển dụng bởi băng đảng đối thủ Gulf Cartel.
Và chỉ sau đó 4 tháng, một nhóm vũ trang đã liên kết với tập đoàn buôn lậu Zetas đốt cháy một sòng bạc ở thành phố Monterrey, giết chết 52 người. Đây là một trong những vụ tấn công chết chóc nhất của người dân Mexico trong cuộc chiến tranh ma túy.
Tội các của băng đảng Zetas không chỉ dừng ở đó. Chúng đã dẫn đầu một cuộc nổi loạn tại nhà tù Apodaca vào tháng 2/2012, khiến 44 tù nhân bị chết. Những người này đều là thành viên của tập đoàn buôn lậu ma túy Gulf. Tình trạng hỗn loạn cũng đã khiến 30 tù nhân trốn thoát, và điều kì lạ chúng đều là thành viên của Zetas.
Cũng trong năm 2012, một năm sau vụ hỏa hoạn gây chết người tại sòng bạc ở thành phố Monterrey, 49 xác chết không còn nguyên vẹn được tìm thấy tại một bãi rác trên một xa lộ bên ngoài thành phố. Cảnh sát đã phải tạm thời niêm phong xa lộ để điều tra. Họ tin rằng vụ thảm sát có liên quan đến vụ đụng độ giữa Zetas và băng nhóm đối thủ.
Không chỉ gây ra các vụ thảm sát, hàng năm có hơn 1,8 triệu thùng dầu thô bị đánh cắp khỏi công ty dầu mỏ PEMEX của Mexico bởi các băng đảng như Zetas. Điều này thường gây ra các vụ đụng độ dữ dội. Một số vụ nổ ở các kho chứa của PEMEX khiến hàng trăm người chết bị nghi ngờ là có liên quan tới băng đảng Zetas.
