Nơi học sinh tự hào khoe bản sắc
Dưới mái trường Trường PTDTNT THPT tỉnh Điện Biên (tỉnh Điện Biên), nơi phần lớn học sinh là con em các dân tộc Thái, H’Mông, Lào, Hoa, Tày, Nùng, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đã trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng, gắn liền với định hướng giáo dục toàn diện.
Cùng với việc dạy chữ, dạy người, nhà trường xác định việc bồi đắp niềm tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ là sứ mệnh không thể thiếu. Nhiều năm qua, nhà trường đã triển khai đa dạng các hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc, trong đó nổi bật là những chương trình do Đoàn Thanh niên tổ chức.
Trong đó, Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc Việt Nam là “hạt nhân” của phong trào này, trở thành không gian để học sinh vừa học hỏi, vừa lan tỏa bản sắc văn hóa của cộng đồng mình.
Theo cô Vũ Phương Thanh, Phó Bí thư Đoàn Trường PTDTNT THPT tỉnh Điện Biên, năm học vừa qua, nhằm phát huy hiệu quả việc phổ biến văn hóa truyền thống tại địa phương. Nội dung sinh hoạt của câu lạc bộ được chia thành bốn mảng lớn: tìm hiểu về phong tục tập quán; học và biểu diễn nhạc cụ truyền thống như đàn tính của dân tộc Thái, sáo và khèn Mông; thực hành các điệu dân vũ; và tìm hiểu, trình bày những làn điệu dân ca đặc sắc.
Một điểm đáng chú ý khác là nhà trường hiện có ba nhóm học sinh thuộc những dân tộc rất ít người như Cống, Si La và La Hủ. Vốn rụt rè, ít tham gia các hoạt động tập thể, các em dễ bị “ẩn mình” trong đám đông.
Nhận ra điều đó, CLB Văn hóa các dân tộc Việt Nam đã chủ động thiết kế các nội dung riêng xoay quanh chính bản sắc của những nhóm dân tộc này. Nhờ vậy, các em có cơ hội kể câu chuyện về nguồn cội của mình, tự tin hơn khi bước lên sân khấu, và dần cởi mở tham gia nhiều hoạt động khác.
Tổng kết trong năm học 2024 - 2025, câu lạc bộ đã báo cáo 4 số sản phẩm với nhà trường, trong đó nổi bật là hoạt cảnh “Sự xuất hiện của dân tộc Thái” giới thiệu những nét phong tục đặc trưng của đồng bào tại Điện Biên. Bên cạnh đó, những màn trình diễn đàn tính, sáo Mông cũng để lại nhiều ấn tượng sâu đậm với thầy cô và học sinh.
Hiểu trò để truyền tải không nhàm chán
Không chỉ dừng lại ở việc tổ chức các chương trình, trong lớp học thường ngày, nhiều thầy cô cũng chủ động lồng ghép yếu tố văn hóa dân tộc vào từng bài giảng. Cô Vũ Phương Thanh là giáo viên môn Vật lí, cô luôn trăn trở làm thế nào để học trò vừa nắm vững kiến thức khoa học vừa thêm gắn bó với bản sắc truyền thống.
Với nội dung dạy về sóng âm, cô không chỉ dừng lại ở khái niệm về độ cao, âm sắc hay cường độ, mà khéo léo dẫn dắt học sinh liên hệ tới âm thanh phát ra từ các nhạc cụ truyền thống của dân tộc như đàn Tính, sáo Mông, khèn, trống… Từ đó, các em vừa hiểu được nguyên lý vật lý, vừa biết thêm về cấu tạo, cách chơi và giá trị của nhạc cụ quê hương mình.
Theo cô Thanh, để đánh giá sự thành công của những hoạt động gìn giữ và lan tỏa văn hóa, đôi khi không cần những con số thống kê phức tạp, mà chỉ cần quan sát mức độ tham gia của học trò.
“Nếu các em không hứng thú thì mọi hoạt động sẽ khó duy trì, nhưng chỉ cần các em thực sự say mê thì tự nhiên hiệu quả sẽ được lan tỏa”, cô chia sẻ.
Thực tế, trước đây các câu lạc bộ thường chỉ thu hút học sinh đã đăng ký, song trong năm học vừa qua, phạm vi hoạt động đã mở rộng ra toàn trường, tạo nên bầu không khí sôi nổi, nhận được sự hưởng ứng của đông đảo học sinh.
“Chúng tôi mong muốn lan tỏa hơn nữa văn hóa dân tộc thông qua các hoạt động giao lưu, đồng thời tăng cường sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa địa phương,” cô Vũ Phương Thanh chia sẻ.
Phó Bí thư Đoàn trường cũng chia sẻ thông qua các hoạt động này, nhà trường hướng tới mục tiêu hun đúc trong mỗi học sinh tinh thần tự hào về bản sắc dân tộc, đồng thời mở rộng hiểu biết và tình đoàn kết với các dân tộc anh em khác. Đây chính là nền tảng vững chắc để các em vừa trưởng thành trong học tập, vừa trở thành những “sứ giả văn hóa” tự tin giới thiệu về cội nguồn quê hương mình.
