Trên các trang mạng xã hội, đặc biệt là trong các hội nhóm kín, người mua, kẻ bán vẫn “nhộn nhịp”, phớt lờ các quy định pháp luật.
Ngang nhiên thách thức
Trong những năm gần đây, sử dụng thuốc lá điện tử đã trở thành một trào lưu phổ biến, đặc biệt trong giới trẻ. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài hiện đại và hấp dẫn, thuốc lá điện tử ẩn chứa những nguy hại khôn lường đối với sức khỏe con người.
Vào ngày 30/11/2024, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15 về việc: “Thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự an toàn xã hội”.
Sau khi Nghị quyết của Quốc hội được thông qua, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia thứ 6 của khu vực ASEAN cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Theo ghi nhận của phóng viên, hiện nay đa số những cửa hàng kinh doanh thuốc lá điện tử đã tháo biển, trả mặt bằng trước lệnh cấm. Tuy nhiên, những người có nhu cầu mua thuốc lá điện tử, phụ kiện và các loại tinh dầu thì vẫn dễ dàng tìm thấy nơi cung cấp.
Trên các nền tảng trực tuyến, tình trạng mua, bán các loại thuốc lá điện tử vẫn diễn ra tràn lan. Đặc biệt, trong các hội nhóm kín, người mua, kẻ bán vẫn “nhộn nhịp”. Họ phớt lờ việc vi phạm pháp lý và các tiềm ẩn rủi ro lớn về sức khỏe.
Không khó để tham gia vào các hội nhóm trao đổi, mua bán mặt hàng cấm. Tại đây, các thiết bị và phụ kiện được rao bán dưới nhiều hình thức, đa dạng mẫu mã, màu sắc và mức giá.
Theo ghi nhận, giá bán cho mỗi thiết bị là từ 130.000 - 500.000 đồng. Ngoài ra để hấp dẫn người mua, người bán còn tặng kèm quà là các loại tinh dầu được quảng cáo với nhiều hương vị khác nhau như dưa hấu, trà xanh đá xay, cola, dâu tây, táo, cà phê... Bên cạnh đó, nhiều bài đăng thu hút được lượng tương tác, bình luận khi chấp nhận bán “phá giá” để xả kho, thu hồi vốn sau lệnh cấm với mức giá chỉ từ 100.000 đồng/thiết bị hút.
Trong vai khách hàng, phóng viên liên hệ với một tài khoản mạng xã hội tên T.H.T., ngỏ ý muốn mua thuốc lá điện tử. Người này cho biết, hiện đang trong giai đoạn “nhạy cảm” nên chỉ có thể chuyển hàng qua ship, không mua bán trực tiếp.
Nhiều tài khoản mạng xã hội còn thản nhiên chỉ cho nhau cách ngụy trang thuốc lá điện tử để không bị phát hiện. Một trong những cách ngụy trang được đưa ra là tháo rời pin của thiết bị để ký gửi vào hành lý. Việc này có thể vượt qua hải quan khi di chuyển bằng đường hàng không.
“Mới đi Đà Nẵng về đây, chỉ cần tách ra từng bộ phận, juice (tinh dầu - PV) bỏ vào túi trang điểm, pin thì cầm tay, cứ vậy mà đi thôi, tới nơi ráp vào sau”, một tài khoản tên S.N. cho hay.
Phối hợp để siết chặt quản lý
Ngày 6/1/2025, Tổng cục Hải quan có Văn bản số 17/TCHQ-GSQL chỉ đạo Cục Hải quan các tỉnh, thành phố không thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nguyên liệu, linh kiện sản xuất thuốc lá điện tử...
Cùng với đó, Cục Hải quan các tỉnh, thành phố thống kê số liệu hàng hóa tồn tại doanh nghiệp trên địa bàn quản lý gồm: Linh kiện, nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; bán thành phẩm, thành phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phế liệu, phế phẩm theo bảng tại Phụ lục đính kèm và đề xuất biện pháp xử lý.
Trao đổi với Báo GD&TĐ, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Tinh Thông Luật cho biết: Điều 8, Nghị định số 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trường hợp thực hiện hành vi sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khoẻ con người có thể bị xử phạt từ 1 triệu đồng đến 100 triệu đồng, tuỳ mức độ tính chất. Mức phạt trên sẽ áp dụng cho đối tượng vi phạm là cá nhân. Trường hợp là tổ chức thì mức phạt sẽ gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân.
Một số hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả có thể được áp dụng như: Tịch thu tang vật; tịch thu phương tiện là công cụ; tịch thu phương tiện vận tải được sử dụng để vận chuyển; tước quyền sử dụng giấy phép có thời hạn; buộc tiêu hủy tang vật là hàng hóa; buộc nộp lại số lợi nhuận bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
Trường hợp có đủ yếu đó cấu thành tội phạm, thì cá nhân, tổ chức có hành vi buôn bán thuốc lá điện tử sẽ bị truy cứu về tội “Sản xuất, buôn bán hàng cấm”, theo Điều 190, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017.
Theo đó, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỉ đồng hoặc phạt tù từ 1 đến 10 năm. Đồng thời người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.
Nếu pháp nhân phạm tội thì có thể bị xử lý theo khoản 5, Điều 190. Pháp nhân có thể bị phạt tiền từ 1 tỉ đồng đến 9 tỉ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm hoặc bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn. Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1 đến 3 năm.
“Việc cấm thuốc lá điện tử là một quyết định đúng đắn và cần thiết của Nhà nước. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao, cần có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan chức năng, các tổ chức xã hội và toàn thể người dân. Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức về tác hại của thuốc lá, từ bỏ thói quen sử dụng thuốc lá và vận động, khuyến khích những người xung quanh làm điều tương tự. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể xây dựng được một xã hội không khói thuốc, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng”, luật sư Diệp Năng Bình cho hay.
