Nhiều công ty leo lên chuyến tàu “làm việc từ xa”
Làm việc từ xa (telework) hay tại nhà đã tạo cơ hội cho những người có năng lực nhưng không thể ngồi tại văn phòng cả ngày vì nhiều lý do khác nhau, như bận chăm sóc con cái, đi lại khó khăn. Các công ty lớn không muốn mất đi lực lượng lao động họ cần nên mô hình làm việc tại nhà ngày càng phổ biến. Thăm dò mới nhất tại Mỹ cho thấy 91% người làm việc lại nhà có hiệu năng công việc cao hơn làm tại văn phòng. Mới đây, công ty bán hàng trên mạng Amazon cũng tuyên bố đang tuyển hàng ngàn vị trí “toàn thời gian” làm việc từ xa trong chương trình “AppleCare at Home Advisor”. Công việc chính của họ là chăm sóc khách hàng và giải đáp thắc mắc về sản phẩm, dịch vụ và hỗ trợ kỹ thuật hậu mãi thông qua điện thoại và internet (chat, email, mạng xã hội). “Dĩ nhiên, những ứng viên được tuyển phải có giọng nói ấm áp, thân thiện, có cách trình bày dễ hiểu, thuyết phục và phải thông thạo trong lĩnh vực họ phụ trách” - đại diện tuyển dụng của Amazon nói.
Công ty giải trí tên tuổi Walt Disney không chịu chậm chân, mà vừa rao tuyển các đại diện giao dịch khách hàng tại Texas và một số bang khác. Những người yêu điện ảnh, giải trí và yêu Disney nhưng không thể rời xa ngôi nhà của mình xem đây là “vận may” cho họ. Ví dụ, hệ thống cửa hàng Disney Store trải rộng khắp nước Mỹ đang tuyển dụng các chức danh “Guest Service Representatives” (Đại diện dịch vụ khách hàng) làm việc từ xa tại các bang Florida, Texas, Georgia, Nevada và North Carolina. Công việc chính của họ là trả lời những cuộc gọi, email của khách hàng ở mọi lứa tuổi về các vấn đề họ quan tâm để san sẻ công việc với đội ngũ quản lý cửa hàng. Họ được hưởng chế độ lương giống các “Cast Member” (tên gọi chung nhân viên của Disney) khác. Dĩ nhiên, những người được tuyển phải có kỹ năng thông tin, giao tiếp khách hàng, bán hàng và nhà riêng có kết nối internet ổn định, tốc độ cao.
Tháng 5 qua, trên bảng xếp hạng của LinkedIn, Disney đứng thứ 9 trong 50 công ty được nhiều người thích vào làm việc nhất. Đầu năm 2017, công ty xếp hạng nhất trong danh sách “World’s Most Admired Companies” (Những công ty được ngưỡng mộ nhất thế giới) dành cho kỹ nghệ giải trí. Disney còn có tên trong danh sách các công ty có lương và phúc lợi tốt nhất do trang web Glassdoor.com bình chọn. Ngoài Apple, Amazon, Disney, các công ty Adobe, Verizon, Salesforce, Uber và Airbnb (chia sẻ phòng du lịch) cũng đi đầu xu hướng này tại Mỹ. Bên cạnh đó là đội ngũ đông đảo các công ty khởi nghiệp (start-up) chọn internet và nhà riêng là môi trường làm việc chính.
Thống kê tại địa hạt Miami-Dade của bang Florida cho thấy, lực lượng lao động chủ yếu nhưng làm việc tại nhà đã lên đến 45.000 người, chiếm 3,1% lực lượng lao động (phân tích xu hướng lao động tại Mỹ của công ty Global Workplace Analytics). Trong số này có nhiều người tự tạo ra công việc cho mình. Cụ thể, số người làm việc tại nhà đã tăng 40% từ 2011-2016. “Làm việc từ xa cho phép bạn tự điều chỉnh thời gian biểu, bạn có thể làm việc bất cứ khi nào và nơi nào bạn muốn. Những ức chế và áp lực không cần thiết bị loại trừ. Phản ứng của khách hàng cho thấy chất lượng chăm sóc và quan hệ khách hàng cũng tốt lên rất nhiều” - một chuyên viên về xu hướng làm việc này nhận định. Thống kê cho thấy có 70% giới chủ Mỹ cho phép ít nhất một số nhân viên làm việc từ xa vào một thời điểm nào đó trong năm 2016, tăng khá so với 34% trong năm 2005 (số liệu thống kê của Families and Work Institute). Còn số công ty cho phép nhân viên thường xuyên làm việc từ xa là 33%, so với 31% của năm 2005. Khi Yahoo và Best Buy bắt đầu áp dụng chương trình làm việc từ xa vào đâu năm nay, họ cũng khơi mào cho cuộc tranh luận về lợi và hại của làm việc từ xa so với làm việc mặt đối mặt. Nhưng việc hai công ty quyết định tiếp tục theo đuổi chương trình này đã cho thấy làm việc từ xa, làm việc tại nhà đang chiếm ưu thế.
 |
IT và Internet đã mở ra cơ hội
Làm việc tại nhà thuận lợi nhờ sự phát triển của IT, công cụ di động và khát vọng tự do chọn lựa giờ giấc và địa điểm làm việc của giới trẻ thế kỷ 21. Nhiều thành viên của thế hệ sinh từ 1965-1979, thích có sự linh hoạt trong công việc để họ có thể làm các việc vặt cá nhân, trong khi thành phần dân số sinh sau Thế chiến 2 thích làm việc tại nhà để có thể chăm sóc cha mẹ già yếu.
Làm việc tại nhà không chỉ là “vũ khí” tuyển dụng của các công ty, mà còn là phương thuốc lý tưởng chữa trị sự căng thẳng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, đặc biệt là đối với số đông người yêu cuộc sống linh hoạt, không phải đi về từ nơi làm việc và muốn dành thêm thời gian cho gia đình, thay vì “hy sinh” cho công việc.
Tuy nhiên, làm việc tại nhà dù rất tốt nhưng không hẳn là tốt như chúng ta nghĩ. Những nghiên cứu mới đây đã phát hiện ra rằng, những người làm việc tại nhà trong bộ pyjamas hoặc chiếc quần ngắn trông có vẻ thoải mái và thong thả nhưng có thể họ phải bỏ ra nhiều thời gian hơn làm việc trong văn phòng. Đối với một số người, làm việc từ xa không hề giúp giảm sự kiệt sức và ức chế do công việc, thậm chí còn bị nặng hơn các đồng nghiệp làm việc tại văn phòng. Ví dụ, thăm dò một công ty máy tính lớn cho thấy làm việc từ xa đã làm tăng sự mệt mỏi thể chất và tinh thần đối với những người không có khả năng phân bổ và tạo sự cân bằng giữa công việc bên ngoài và trách nhiệm cá nhân trong gia đình. “Khi áp lực việc nhà và việc công sở đều cao thì chuyển công việc về nhà có nghĩa là bạn phải thỏa mãn 2 áp lực cùng lúc. Còn làm việc tại cơ quan bạn sẽ thoát khỏi áp lực tại nhà. Giải quyết 2 áp lực cùng lúc là quá sức đối với nhiều người” - giảng viên Timothy Golden tác giả công trình nghiên cứu do Lally School of Management & Technology thuộc Viện Bách khoa Rensselaer ở Troy, New York đặt hàng nói.
Nói vậy để thấy, làm việc từ xa không phải là mô hình có thể áp dụng cho tất cả mọi người, nhất là những người có một gia đình với quá nhiều công việc lặt vặt phải giải quyết hằng ngày. Họ phải chọn giữa một bên là làm việc không thoải mái bên cạnh đồng nghiệp và một bên làm việc thoải mái trong bộ pyjamas nhưng không thể lẫn tránh những trách nhiệm của một thành viên gia đinh.
Hài hòa giữa việc công ty và việc gia đình
Nghiên cứu cho thấy, thế hệ lao động trẻ của thế kỷ 21 thích nghi tốt hơn với làm việc từ xa vì họ không phải làm nhiều việc vặt tại gia đình như thế hệ trước. Họ quản lý thời gian và tổ chức công việc trên mạng hiệu quả hơn với những ưu tiên cụ thể, chứ không bị phân tâm vì những việc vặt trong nhà. “Làm việc từ xa chỉ có lợi đối với những ai không chịu sự xung đột nặng nề giữa việc nhà và việc công ty hoặc những người dễ dàng nhảy qua nhảy lại giữa hai loại việc mà không bị phân tâm. Trong khi đó, những ai thích phân định đường ranh rõ ràng giữa việc nhà và việc công ty sẽ gặp khó khăn khi cả hai loại việc đều xuất hiện trong cùng một ngôi nhà. Khả năng nhảy qua nhảy lại giữa việc công và việc tư của họ rất kém” - nghiên cứu của Golden nêu rõ. “Điểm yếu nhất của sự linh hoạt khi chuyển công việc về nhà là sự can thiệp bất cứ lúc nào và bất cứ đâu, mà đôi khi khá thô bạo, của người vợ, người chồng hoặc con cái khiến việc công khó hoàn tất trong thời gian xác định - Tracy Haugen, giám đốc trung tâm tư vấn tài nguyên nhân lực Deloitte Consulting nhận xét - Học cách không lẫn lộn giữa việc công việc tư là cả một nghệ thuật khi đưa công việc về nhà. Chính vì vậy mà giới chủ rất quan tâm đến việc kiểm tra năng suất của các nhân viên làm việc tại nhà để bảo đảm công việc được giao hoàn thành tốt và đúng tiến độ. Ban giám đốc cũng muốn nhân viên làm việc tại nhà tự đặt ra các giới hạn ‘không thể vượt qua’ của sự linh hoạt để không bị kiệt sức và năng suất kém”.
 |
Nghiên cứu đề nghị giới chủ và nhân viên làm việc từ xa cần thảo luận về thời biểu làm việc tốt nhất, giờ giấc làm việc tại nhà phù hợp nhất và giới hạn của việc chia sẻ những công việc trong gia đình. Một số nhân viên làm việc từ xa biết cách phát triển chiến lược của riêng mình để tránh kiệt sức. Nhiều người tách riêng không gian làm việc khi đã ngồi vào bàn với tấm biển “do not disturb” gắn trước cửa phòng. Họ ấn định cả giờ nghỉ và giờ phụ giúp các việc vặt trong nhà, ăn trưa và cà phê. Để tránh rơi vào trường hợp “làm việc cả ngày”, họ chỉ trả lời email lúc nào thấy thuận tiện. Giới chủ phải huấn luyện cho nhân viên và người quản lý trước khi áp dụng chính sách làm việc linh hoạt cho công ty. Tuy nhiên, trong cuộc khảo sát năm 2016 do WorldatWork tiến hành, người ta phát hiện ra chỉ có 30% giới chủ có huấn luyện kỹ năng làm việc tại nhà cho nhân viên và 40% làm thế đối với các nhà quản lý. Theo Kenneth Matos, chuyên viên về cách sử dụng nhân lực tại Families and Work Institute thì chính “toàn cầu hoá” hoạt động kinh doanh đã cho phép làm việc từ xa phát triển. “Làm việc từ xa giải quyết được vấn đề khác biệt múi giờ và nó cho thấy chất lượng công việc không bị ảnh hưởng bởi nơi làm việc” - ông nói.
