Chiều 11/9, tại Bắc Ninh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ GD&ĐT, Trường Cao đẳng Lý Thái Tổ tổ chức hội thảo định hướng quyền tự chủ, trách nhiệm giải trình trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo tinh thần Nghị quyết số 71 (ngày 22/8/2025) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT.
PGS. TS Huỳnh Thành Đạt - Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; PGS.TS Nguyễn Văn Phúc - Thứ trưởng Bộ GD&ĐT; TS. Trương Anh Dũng - Cục trưởng Cục GDNN và GDTX Bộ GD&ĐT; Lê Huy Nam - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; PGS.TS Nguyễn Tiến Đông - Hiệu trưởng trường Cao đẳng Lý Thái Tổ dự và chủ trì hội thảo.
Tự chủ là động lực cho phát triển lâu dài
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Huỳnh Thành Đạt - Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đánh giá, hội thảo là sự kiện có ý nghĩa quan trọng được tổ chức ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT. Nghị quyết đã đưa ra một điểm mới mang tính đột phá, khẳng định quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện của các cơ sở giáo dục, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.
Theo PGS.TS Huỳnh Thành Đạt, tự chủ không chỉ giới hạn ở vấn đề tài chính, mà còn thể hiện ở việc chủ động xây dựng và triển khai chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức bộ máy, phát triển đội ngũ, mở rộng hợp tác quốc tế và gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, thị trường lao động. Ông gợi mở 5 nội dung hướng thảo luận, trong đó cần cách thức cụ thể để triển khai Nghị quyết 71 trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp; tự chủ gắn liền với trách nhiệm giải trình; đổi mới mô hình quản trị các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như thế nào để chuyển từ “quản lý” sang “quản trị hiện đại”, phát huy quyền tự chủ mà vẫn giữ vững kỷ cương, trách nhiệm…
“Hội thảo sẽ là nguồn tham khảo quý báu, giúp Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp Bộ GD&ĐT tham mưu cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư những giải pháp cụ thể, thiết thực, khả thi để đưa tinh thần Nghị quyết 71 nhanh chóng đi vào cuộc sống, tạo bước chuyển mạnh mẽ cho giáo dục nghề nghiệp nước ta…”- PGS.TS Huỳnh Thành Đạt tin tưởng.
Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Tiến Đông - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lý Thái Tổ cho rằng, Nghị quyết 71 đã đặt giáo dục ngang hàng với thể chế và hạ tầng, trở thành một trong ba đột phá chiến lược của quốc gia. Đồng thời, chính là sự khẳng định mạnh mẽ rằng: giáo dục là chìa khóa mở ra cánh cửa phát triển trong giai đoạn mới.
“Hội thảo không chỉ là dịp quán triệt tinh thần của các văn kiện này, mà còn là cơ hội để bàn thảo, hiến kế, và cùng tìm ra con đường hành động cụ thể, khả thi, nhằm đưa ra những định hướng đúng đắn ấy vào thực tế cuộc sống…”- PGS.TS Nguyễn Tiến Đông chia sẻ.
Còn TS. Trương Anh Dũng - Cục trưởng Cục GDNN và GDTX Bộ GD&ĐT nhấn mạnh, tự chủ luôn phải đi đôi với trách nhiệm giải trình. Khi các cơ sở GDNN được trao quyền tự quyết nhiều hơn, thì đồng thời cũng phải chịu trách nhiệm trước nhà nước, người học và xã hội về kết quả hoạt động của mình. Trách nhiệm giải trình thể hiện ở việc minh bạch hóa thông tin, báo cáo tài chính, kết quả đào tạo, hiệu quả sử dụng nguồn lực, cũng như mức độ hài lòng của người học và doanh nghiệp.
Theo ông, tự chủ và giải trình không phải là hai thái cực đối lập mà là hai yếu tố tương hỗ, góp phần xây dựng một nền GDNN hiện đại, dân chủ và hiệu quả. Trong điều kiện Việt Nam, cần đặc biệt nhấn mạnh đến việc xây dựng cơ chế giám sát độc lập, nâng cao năng lực quản trị và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động của các cơ sở GDNN trong điều kiện tự chủ.
Thúc đẩy tự chủ toàn diện
Theo TS. Trương Anh Dũng, để tự chủ thực sự trở thành động lực thúc đẩy phát triển, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách theo hướng đồng bộ, nhất quán và gắn kết giữa các lĩnh vực: tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự và chuyên môn. Đặc biệt, cần chú trọng tạo điều kiện cho các cơ sở phát huy năng lực nội tại, nâng cao năng lực quản trị và trách nhiệm giải trình, từ đó chủ động thích ứng với yêu cầu thị trường lao động và bối cảnh chuyển đổi số.
“Tự chủ không chỉ là cơ chế vận hành, mà còn là động lực phát triển lâu dài, giúp các cơ sở GDNN nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và vị thế trong hệ thống giáo dục quốc dân…”- TS. Trương Anh Dũng nói.
Với góc nhìn cơ sở, ông Vũ Trí Tiến - Phó hiệu trưởng Trường cao đẳng Y tế Bạch Mai chia sẻ với tinh thần “không áp đặt những chuẩn mực cũ cho một nền giáo dục hiện đại” của Tổng Bí thư Tô Lâm, nhà trường mong các cấp ủng hộ mô hình nhà trường - bệnh viện, định hướng thành lập Trường Đại học Y dược Bạch Mai. Ông Tiến đề xuất hoàn thiện khung pháp lý cho khối ngành sức khỏe, phát triển đội ngũ “kép” giảng viên - thầy thuốc, khuyến khích hợp tác doanh nghiệp – bệnh viện – viện nghiên cứu…
Kết luận hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Phúc Thứ trưởng Bộ GD&ĐT đánh giá, tham luận từ các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học là những ý kiến sâu sắc, gợi mở tính thực tiễn cao cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Thứ trưởng nhấn mạnh, Nghị quyết 71 đã khẳng định rõ quan điểm mới về tự chủ phải được bảo đảm một cách đầy đủ, toàn diện, không phụ thuộc vào khả năng tự chủ tài chính của đơn vị. Điều này mở ra hướng tiếp cận cân bằng và toàn diện hơn, gắn quyền tự chủ với trách nhiệm giải trình, đồng thời với sứ mệnh nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp phục vụ phát triển đất nước.
Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế và củng cố năng lực để đi vào chiều sâu, bền vững. Đồng thời, nhấn mạnh tới vai trò của Nhà nước trong việc “kiến tạo và bảo đảm”, thông qua đặt hàng, giao nhiệm vụ, cấp kinh phí cơ bản để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện sứ mệnh phục vụ công. Bên cạnh đó, từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy, mức độ tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp rất đa dạng, từ mô hình Nhà nước kiểm soát chặt chẽ đến mô hình độc lập hoàn toàn, nhưng xu hướng chung là chuyển từ “kiểm soát” sang “giám sát”, mở rộng quyền cho cơ sở đi đôi với cơ chế trách nhiệm giải trình chặt chẽ.
“Bài học rút ra cho Việt Nam là hoàn thiện khung pháp lý rõ ràng, phân quyền phù hợp với năng lực cơ sở, đồng thời gắn tự chủ với trách nhiệm giải trình minh bạch về tài chính, chất lượng và hiệu quả xã hội…”- Thứ trưởng cho hay.
Về các giải pháp thúc đẩy tự chủ toàn diện, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc, gợi mở hoàn thiện khung pháp lý về tự chủ và trách nhiệm giải trình bảo đảm thống nhất, rõ ràng, khả thi. Đồng thời, phân loại tự chủ và cân bằng giữa ba trụ cột tự chủ: tài chính – tổ chức nhân sự – chuyên môn, bảo đảm hài hòa, không thiên lệch, để tự chủ thực chất và bền vững.
Bên cạnh đó, phát triển hệ thống giải trình và giám sát: tăng cường kiểm định chất lượng độc lập; bắt buộc công khai minh bạch các thông tin về tài chính, chất lượng đào tạo, tỉ lệ việc làm sau tốt nghiệp. Cùng với đó, nâng cao năng lực quản trị của cơ sở giáo dục nghề nghiệp: đẩy mạnh bồi dưỡng cán bộ quản lý; ứng dụng công nghệ số trong quản trị, quản lý dữ liệu lớn để phục vụ minh bạch và ra quyết định.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT khuyến khích doanh nghiệp, hiệp hội nghề nghiệp tham gia xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo, đánh giá kết quả và cùng chia sẻ trách nhiệm về chất lượng đầu ra. "Với sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, sự nỗ lực của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và sự đồng hành của doanh nghiệp, xã hội, chúng ta sẽ từng bước hiện thực hóa mục tiêu: xây dựng hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở – linh hoạt – hiện đại – hội nhập, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước…”- Thứ trưởng tin tưởng.
