Không gian tri thức giữa đại ngàn

Mang công nghệ đến gần hơn với người dân

Ngày 5/10, buổi tập huấn về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong đời sống được tổ chức tại Thư viện cộng đồng thôn Long Năng (xã Ngọc Linh, tỉnh Quảng Ngãi), thu hút đông đảo người dân tham gia. Đây là hoạt động thiết thực, cụ thể hóa Chiến lược chuyển đổi số quốc gia của Thủ tướng Chính phủ, trong đó nhấn mạnh nguyên tắc “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Địa điểm tập huấn là Thư viện cộng đồng thôn Long Năng, công trình do Trường THCS Thực hành Sư phạm (THSP) Lý Tự Trọng trao tặng năm 2024. Không chỉ là nơi đọc sách, đây còn là “ngôi nhà tri thức” chung của người dân, nơi nuôi dưỡng văn hóa đọc, tinh thần học hỏi và khát vọng vươn lên bằng tri thức.

Trước đây, cuộc sống của bà con Long Năng gắn liền với nương rẫy, ít có cơ hội tiếp xúc công nghệ. Sách, báo hay những thông tin về sản xuất, y tế, pháp luật… gần như xa vời. Sự ra đời của thư viện cộng đồng như thắp lên một ngọn đèn nhỏ giữa vùng núi, đưa thế giới đến gần hơn với người dân qua từng trang sách, cú nhấp chuột.

Với hệ thống máy tính xách tay, máy tính bảng, máy tính bàn và đường truyền Internet ổn định, thư viện cho phép người dân truy cập thư viện số, học tiếng Việt, học nghề, tra cứu mùa vụ, thời tiết, kỹ thuật chăn nuôi – trồng trọt. Từ chỗ lạ lẫm, giờ đây bà con đã biết cách tìm kiếm thông tin, hỏi “AI” về cách chăm sóc cây cà phê, bệnh thường gặp ở vật nuôi hay thậm chí tra cứu chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Đó chính là bước đi đầu tiên để giảm nghèo về thông tin, khi tri thức không còn là đặc quyền của người thành phố, mà ai cũng có thể tiếp cận nếu được hướng dẫn đúng cách.

Theo ông Phạm Đức Phước – Hiệu trưởng Trường THCS THSP Lý Tự Trọng, chương trình được thiết kế thân thiện, “cầm tay chỉ việc”, giúp bà con dễ hiểu, dễ nhớ.

“Chúng tôi bắt đầu bằng những điều gần gũi nhất: AI là gì? Làm sao để dùng AI tìm thông tin chăn nuôi, trồng trọt, tính toán mùa vụ? Học sinh có thể học Toán, luyện tiếng Anh, trò chuyện với AI như thế nào?”, ông Phước chia sẻ.

Trong buổi tập huấn, giáo viên và học sinh của trường trực tiếp hướng dẫn từng thao tác như bật máy, truy cập Internet, gõ câu hỏi, đến cách đánh giá thông tin. Không khí sôi nổi khi những người nông dân vùng cao lần đầu tiên trò chuyện với “trí tuệ nhân tạo”, háo hức lắng nghe câu trả lời được hiển thị trên màn hình.

Đào tạo “hạt nhân công nghệ”, lan tỏa tri thức số

Không dừng lại ở một buổi tập huấn, chương trình hướng đến đào tạo “hạt nhân công nghệ” tại địa phương, những thanh niên, học sinh biết sử dụng AI và Internet để tiếp tục hướng dẫn bà con cùng học.

“Người biết nhiều giúp người biết ít – người biết ít giúp người chưa biết”, ông Phước nói và cho biết nhà trường muốn hình thành thói quen học hỏi chủ động, để tri thức công nghệ lan tỏa tự nhiên như cách người làng giúp nhau làm nương, làm rẫy.

Cách tiếp cận “từ cộng đồng, cho cộng đồng” này không chỉ truyền đạt kỹ năng, mà còn gieo niềm tin vào tri thức. Khi người dân biết tra cứu, so sánh và ứng dụng thông tin, họ sẽ tự tin hơn trong sản xuất, tiếp cận thị trường, nâng cao năng suất và giảm phụ thuộc vào truyền miệng.

Chị Y Thoáng, người dân thôn Long Năng rất vui khi được tiếp cận thêm nhiều kiến thức về đời sống, sản xuất nhằm phát triển kinh tế gia đình thông qua AI. Thời gian tới chị sẽ chủ động tìm hiểu, trau dồi nhiều hơn để hỗ trợ cho những người chưa biết nhằm giúp đời sống bà con nơi đây ngày càng phát triển.

Nhân dịp này, Trường Lý Tự Trọng cũng trao tặng thêm 1 máy tính xách tay và 3 máy tính bảng trị giá 30 triệu đồng, bổ sung vào hệ thống thiết bị của thư viện.

Từ mô hình thư viện cộng đồng Long Năng, Trường Lý Tự Trọng mong muốn hình thành chuỗi thư viện học tập số ở các thôn, xã vùng cao Quảng Ngãi, kết nối tri thức đến tận người dân. Khi người dân biết tìm thông tin chính xác, biết sử dụng AI để học nghề, học kỹ năng sống, thì khoảng cách phát triển giữa vùng thuận lợi và vùng khó khăn sẽ dần được thu hẹp.

“Công nghệ chỉ thật sự có ý nghĩa khi nó phục vụ con người. Giảm nghèo thông tin cũng là một cách giảm nghèo bền vững, bởi tri thức là tài sản không ai có thể lấy đi được”, ông Phước nhấn mạnh.