Tôm càng cẩm thạch hay marmokreb, một loài đột biến chưa từng tồn tại cách đây 25 năm, được coi là một trong những sinh vật nước ngọt xâm lấn nhất trên thế giới và tất cả là do khả năng tự nhân bản đáng nể của nó.
Sự nổi lên của tôm càng cẩm thạch như một loài xâm lấn được quốc tế công nhận có thể bắt nguồn từ giữa những năm 1990, khi một người nuôi cá cảnh người Đức đã mua một con tôm càng lớn được ông gọi là “tôm càng Texas”.
Người đàn ông ngay lập tức choáng váng trước kích thước và số lượng trứng khổng lồ mà nó có thể đẻ ra. Anh ta bắt đầu khoe khoang về nó với bạn bè của mình và cho đi các mẫu vật.
Khi tôm càng cẩm thạch bắt đầu xuất hiện trong các cửa hàng vật nuôi, những người chơi cá cảnh bắt đầu nhận thấy một điều gì đó đặc biệt…
Tất cả các mẫu tôm càng cẩm thạch đang tồn tại đều là con cái và dường như không cần bạn đời để đẻ ra số lượng lớn trứng. Chúng vừa lớn lên đã sẵn sàng sinh sản và sẽ đẻ hàng trăm quả trứng cùng một lúc.
Chỉ đến năm 2003, các nhà khoa học mới xác nhận khả năng tự nhân bản hiệu quả của chúng và vào thời điểm đó, loài giáp xác này không còn chỉ là một loài động vật thủy sinh nữa mà nó đã bắt đầu hành trình thống trị thế giới.
Những người nuôi tôm không thể cùng lúc chăm sóc hàng trăm mẫu vật, nhiều người chỉ đơn giản là bỏ chúng ở các vùng nước gần đó.
Ngoài khả năng nhân bản đáng kinh ngạc, tôm càng cẩm thạch còn rất thích nghi và có thể phát triển mạnh trong môi trường hoang dã. Chúng thậm chí có thể đi bộ hàng trăm mét đến các hồ nước, suối khác, lan rộng ở mức báo động.
Không lâu sau, quần thể tôm càng xanh hoang dã đã được báo cáo trên khắp châu Âu, ở các quốc gia như Hungary, Cộng hòa Séc, Croatia và Ukraine, vì rõ ràng những sinh vật kỳ thú này có thể đi bộ hàng trăm mét đến các hồ hoặc suối khác, do đó lan truyền rộng ở mức báo động.
Bất cứ khi nào đến vùng đất mới, tôm càng cẩm thạch cần một khoảng thời gian rất ngắn để tiếp quản và biến các loài đặc hữu thành không tồn tại.
Ở Madagascar, nơi nó đến vào năm 2007, dân số hiện đã lên đến hàng triệu cá thể và rất khó kiểm soát. Điều này cũng đúng đối với Nhật Bản và các vùng của Hoa Kỳ, nơi loài tôm càng xanh tự nhân bản đã bị cấm, vì nguy cơ nó gây ra cho động vật hoang dã địa phương.
Frank Lyko, một nhà sinh vật học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Đức, nói với New York Times rằng tại một số hồ nhất định ở Đức, tôm càng đá cẩm thạch rất nhiều, đến mức vào bất kỳ đêm nào, ông và một số đồng nghiệp có thể bắt hơn một trăm mẫu vật chỉ cần bằng tay.
“Nó cực kỳ ấn tượng,” Tiến sĩ Lyko nói: “Ba người chúng tôi đã từng bắt được 150 con trong vòng một giờ, chỉ bằng tay của mình”.
Tiến sĩ Frank Lyko và cộng sự là những người đầu tiên giải trình tự bộ gen của tôm càng cẩm thạch. Họ biết được rằng tôm càng cẩm thạch tiến hóa từ một loài được gọi là tôm càng xanh, Procambarus fallax, xuất hiện ở các nhánh sông Satilla, Florida và Georgia.
Các nhà khoa học không chắc làm thế nào mà tất cả DNA thừa lại không gây ra bất kỳ dị tật nào trong kết quả là tôm càng đột biến, nhưng nó đã có được khả năng sinh sản vô tính và truyền các bản sao giống hệt nhau của ba bộ nhiễm sắc thể cho con cái.
Tuy nhiên, nếu xuất hiện một căn bệnh truyền nhiễm, tôm có thể bị xóa sổ hoàn toàn trong một khoảng thời gian. Các nhà khoa học hiện tại vẫn đang theo dõi chặt chẽ để xem loài tôm càng cẩm thạch hoạt động như thế nào trong thời gian dài.
