“Át chủ bài” của ông Netanyahu
Khoảng thời gian đầu của phiên làm việc đặc biệt nhưng khá lộn xộn này của ông Netanyahu được phát sóng trực tiếp trên CNN và một số mạng cáp của Mỹ. Ông Netanyahu tuyên bố: “Tối nay, chúng tôi sẽ tiết lộ những bằng chứng mới và đưa ra kết luận về chương trình vũ khí hạt nhân bí mật mà Iran đã che giấu cộng đồng quốc tế trong nhiều năm qua”.
Đây cũng chính là “con át chủ bài” mà ông Netanyahu muốn đưa ra trước thế giới. Nó bao gồm một chồng các đĩa CD lấp lánh chứa 55.000 tệp tin được cho là từ kho lưu trữ hạt nhân của Iran, một tủ đựng các tập tài liệu với 55.000 trang, được cho là cũng từ cùng một nguồn với các đĩa CD.
Phản ứng từ các chuyên gia hạt nhân
Tuy nhiên, chưa thể nói rằng đây là các bằng chứng mới để có thể kết luận Iran đã vi phạm thỏa thuận hạt nhân, hay còn gọi là Kế hoạch hành động toàn diện chung, hay JCPOA. Một số chuyên gia về chống phổ biến vũ khí hạt nhân cho biết ông
Netanyahu đã không cung cấp được các bằng chứng Iran đã làm trái với các điều khoản của thỏa thuận, hơn nữa, các thông tin ông đưa ra cũng không có gì mới. Các bên ký kết khác trong Thỏa thuận hạt nhân Iran cũng đồng ý với các đánh giá này.
“Không hề có gì mới trong tài liệu mà ông Netanyahu tiết lộ. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã có tất cả các thông tin này và có bình luận”, Mark Fitzpatrick, Giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu Chiến lược quốc tế cho biết.
Đồng tình với ý kiến này, Jeffrey Lewis, một chuyên gia chống phổ biến vũ khí hạt nhân, đồng thời cũng là học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế Middlebury cũng cho rằng: “Mọi điều ông Netanyahu phát biểu đều đã được đề cập trong báo cáo cuối cùng của IAEA về chương trình vũ khí hạt nhân của Iran và không có gì mới cả”.
Cả hai chuyên gia đều thống nhất rằng, yếu tố đáng ngạc nhiên nhất trong bài diễn thuyết của ông Netanyahu là việc Israel đã tìm cách chiếm lĩnh được phần lớn thông tin về kho lưu trữ hạt nhân của Iran.
Tiếng nói của cộng đồng quốc tế
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng xác nhận tính xác thực của các tài liệu: “Các tài liệu cho thấy Iran có một chương trình vũ khí hạt nhân từ nhiều năm nay, đồng thời tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân và hệ thống phân phối tên lửa. Iran cũng che giấu một kho lưu trữ nguyên tử khổng lồ khỏi tầm mắt của IAEA và cộng đồng quốc tế”.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các tài liệu tiết lộ các thông tin mới. “Tất cả các tài liệu này đều có từ trước năm 2003”, ông Lewis cho biết.
Ngay cả IAEC cũng đồng ý với ý kiến này. “Trước khi năm 2003 kết thúc, một tổ chức đã được đặt tại Iran để điều phối các hoạt động liên quan đến việc phát triển thiết bị hạt nhân” - phát ngôn viên của IAEA Fredrik Dahl cho biết - “Mặc dù một số hoạt động diễn ra sau năm 2003, nhưng điều này không cho thấy sự phát triển thiết bị hạt nhân sau năm 2009”. Ông kết luận rằng các hoạt động của Iran đã “không tiến xa hơn các nghiên cứu khoa học khả thi, cũng như một số năng lực kỹ thuật có liên quan”.
Các lãnh đạo cao cấp cũng không mấy ấn tượng về tuyên bố của ông Netanyahu. Đại diện cao cấp của EU, ông Federica Mogherini cho biết: “Từ bài phát biểu của Thủ tướng Israel, tôi chưa thấy điều gì nói lên rằng Iran không tuân thủ Thỏa thuận hạt nhân, hoặc Iran đã vi phạm các cam kết của mình”.
Nga cũng ủng hộ Thỏa thuận đã được thông qua và khước từ mọi nỗ lực yêu cầu cập nhật hoặc thay đổi thỏa thuận này. Hơn thế nữa, Pháp, Đức và Anh còn cho rằng chính bài trình bày của ông Netanyahu là các căn cứ để tiếp tục giữ vững Thỏa thuận hạt nhân Iran, bởi thỏa thuận này đã có đầy đủ các yếu tố kiểm tra, giám sát và biện pháp trừng phạt nếu cần thiết.
