Những tín hiệu đáng mừng
Năm 2015, hàng chục nhà xuất bản (NXB) đã nộp đơn xin ngưng hoạt động bởi không chống chọi nổi với tình trạng thua lỗ, sống thoi thóp. Sách in kinh doanh hầu như không có lãi… Không ít NXB, tuy được xem là đơn vị kinh doanh hoặc đơn vị hành chính có thu, nhưng thực tế sự tồn tại vẫn trông chờ vào bầu sữa bao cấp. Lợi nhuận từ công tác xuất bản sách thuần túy cũng ít hơn nhiều so với nguồn thu từ các cuốn sách xuất bản theo đơn đặt hàng. Không chỉ thiếu kinh phí, bất cập trong mô hình hoạt động, ngành xuất bản và phát hành còn phải đối phó với tình trạng xuất bản và phát hành sách trái phép, ảnh hưởng đến nguồn thu và uy tín của ngành.
Tuy nhiên bước sang năm 2016, nhiều NXB đã có những giải pháp tích cực để nâng cao doanh thu và đưa ra những sản phẩm sách có chất lượng. Tại Hội nghị sơ kết về công tác xuất bản, ông Nguyễn Minh Nhựt - Giám đốc NXB Trẻ cho biết, từ đầu năm 2016 đến nay NXB Trẻ đã xuất bản được gần 1.000 tựa sách, lợi nhuận năm nay tăng hơn 20%. Đặc biệt, NXB Trẻ là đơn vị ký độc quyền với nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, từ đầu năm đến nay, chỉ riêng cuốn sách “Con chó nhỏ mang giỏ hoa hồng” đã có số lượng in kỷ lục với 100.000 bản trong lần ra mắt đầu tiên. Công ty First News cũng khá vui mừng với kết quả kinh doanh vượt 10% hạn mức kế hoạch đề ra. Trong 9 tháng qua, lợi nhuận First News tăng lên 19%, doanh số 36%, sản lượng tăng lên 160% so với năm 2015.
Thông tin từ các hệ thống phát hành, hệ thống nhà sách sang năm 2016 cũng có nhiều tín hiệu vui. Một số đơn vị tập trung mở thêm nhiều nhà sách, chấp nhận đầu tư hiện đại để cải biến hệ thống nhà sách cũ nhằm kéo độc giả tìm đến với sách. Công ty Phương Nam là một trong số các công ty đã chi mạnh tay cho việc đầu tư này. Đầu năm 2016, Phương Nam đã mở rộng được 7 nhà sách. Dự tính, đến cuối năm 2016 đơn vị đưa thêm 5 nhà sách đi vào hoạt động, nâng tổng số lên 47 nhà sách trên toàn quốc. Về mặt doanh thu, trong 9 tháng qua, công ty tăng 23% doanh thu so với năm trước. Về hoạt động liên kết xuất bản, 9 tháng của năm 2016, Phương Nam đã xuất bản trên 100 đầu sách, với trên 500.000 cuốn trong đó có nhiều cuốn sách bán chạy, tỷ lệ tái bản khá cao.
Xã hội hóa ngày hội sách
Một trong những giải pháp tích cực để thúc đẩy ngành xuất bản đó là việc đưa sách đến gần hơn với độc giả. Ngày sách Việt Nam dù mới được triển khai vài năm gần đây nhưng đã nhận được sự hưởng ứng tích cực của nhiều địa phương đặc biệt là tại các thành phố lớn với các hoạt động phong phú, đa dạng. Hội sách cũng là một hoạt động diễn ra khá định kỳ. Ở Thành phố Hồ Chí Minh, Hội sách diễn ra theo chu kỳ 2 năm một lần, qua 9 lần tổ chức với những ghi nhận về lượng sách tiêu thụ, số lượt người đến, tham dự, doanh thu… đã tạo được ấn tượng rõ nét trong lòng độc giả khắp cả nước.
Ngày Hội sách ở Hà Nội lại diễn ra theo mùa xuân, hạ, thu, đông với sự hiện diện của các NXB. Ngoài ra, vào ngày kỷ niệm Giải phóng Thủ đô còn có Hội sách Hà Nội đã và đang tạo được dấu ấn riêng biệt và trở thành điểm hẹn văn hóa được chào đón mỗi dịp thu về. Mới đây, Hội Sách Hà Nội 2016 với chủ đề “Sách và Hội nhập” tuy chỉ diễn ra trong 5 ngày nhưng doanh thu đạt trên 7 tỷ đồng (tăng 17% so với doanh thu của Hội Sách 2015).
Không giống những hội sách trước đây được tổ chức với sự hỗ trợ kinh phí từ ngân sách, Hội sách mùa Thu 2016 là lần đầu tiên các nhà sách, đơn vị xuất bản tham gia vào lộ trình xã hội hóa khi tự bỏ kinh phí để tổ chức một sân chơi dành cho sách. Với sự đầu tư về số lượng và chất lượng, các gian hàng đã thu hút hàng ngàn độc giả yêu sách tới tham quan, mua sắm. Theo ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, đây không chỉ là tín hiệu đáng mừng mở ra những bước tiến mới đối với người làm sách mà còn minh chứng rõ ràng về lan tỏa của văn hóa đọc đối với thế hệ trẻ.
