Hơn 3,2 triệu học sinh tiếp cận thư viện thân thiện, hình thành thói quen đọc

Dấu ấn 5 năm phát triển thói quen đọc trong trường tiểu học

Bộ GD&ĐT phối hợp Tổ chức Room to Read Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết Chương trình nâng cao chất lượng thư viện nhằm phát triển thói quen đọc và văn hóa đọc giai đoạn 2021 - 2025 vào ngày 19/12, tại Gia Lai.

Hội nghị là dịp đánh giá toàn diện kết quả hợp tác chiến lược giữa Bộ GD&ĐT và Room to Read trong 5 năm, đồng thời thảo luận định hướng phát triển thư viện phổ thông đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học.

Theo báo cáo tổng kết, giai đoạn 2021 - 2025 ghi nhận nhiều kết quả nổi bật: hơn 2.100 thư viện thân thiện được mở rộng tại 14 tỉnh, thành mới; tổng số học sinh hưởng lợi từ chương trình đạt trên 3,28 triệu em.

Hơn 3.000 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên thư viện được tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật nhằm nâng cao năng lực tổ chức và vận hành thư viện trường học.

Một dấu mốc quan trọng là việc ban hành Thông tư số 16/2022/TT-BGDĐT về Tiêu chuẩn thư viện cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông, tạo hành lang pháp lý thống nhất để các địa phương chủ động xây dựng và phát triển thư viện trường học theo hướng hiện đại, hiệu quả.

Bên cạnh mở rộng quy mô, chương trình chú trọng đổi mới nội dung và phương thức tổ chức "Tiết đọc thư viện", góp phần phát triển năng lực đọc hiểu, ngôn ngữ và hình thành thói quen học tập suốt đời cho học sinh tiểu học.

Việc ứng dụng công nghệ, phát triển thư viện số, tài nguyên điện tử và các giải pháp hỗ trợ giáo dục công bằng - hòa nhập cũng được đẩy mạnh, hướng tới học sinh dân tộc thiểu số và học sinh khuyết tật.

Phát biểu tại hội nghị, ông David O’Connor - Phó giám đốc tác nghiệp khu vực Đông Nam Á - Ấn Độ, Văn phòng toàn cầu Room to Read đánh giá cao vai trò dẫn dắt của Chính phủ Việt Nam trong việc nhân rộng các mô hình thư viện thân thiện.

Theo ông, từ một số địa phương thí điểm ban đầu, chương trình đã phát triển thành mô hình có quy mô toàn quốc, trong đó nhiều thư viện do địa phương vận hành không chỉ đạt mà còn vượt các tiêu chuẩn triển khai trực tiếp của Room to Read, cho thấy tính bền vững và hiệu quả lâu dài.

Ông David O’Connor nhấn mạnh, Việt Nam là một trong những hình mẫu tiêu biểu trong toàn mạng lưới Room to Read toàn cầu về cách thức kết hợp giữa cải cách giáo dục quốc gia và hỗ trợ kỹ thuật chuyên môn.

Những điều chỉnh đối với Tiết đọc thư viện, việc cập nhật hướng dẫn vận hành thư viện theo Chương trình GDPT 2018 và Tiêu chuẩn thư viện năm 2022 đã giúp hoạt động thư viện không chỉ tạo hứng thú đọc sách mà còn góp phần phát triển năng lực đọc hiểu, ngôn ngữ và phẩm chất cho học sinh.

Đồng thời, các sáng kiến về chuyển đổi số, thư viện số, học liệu điện tử và thử nghiệm ứng dụng trí tuệ nhân tạo đã góp phần thúc đẩy giáo dục công bằng, hòa nhập, đặc biệt với học sinh dân tộc thiểu số và học sinh khuyết tật.

Thư viện là không gian học tập phát triển năng lực

Từ góc độ quản lý nhà nước, ông Nguyễn Khắc Tú - Chuyên viên Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ GD&ĐT) cho biết, tổng kết giai đoạn 2021 - 2025, chương trình đã tạo chuyển biến rõ nét trong nhà trường tiểu học.

Học sinh từng bước hình thành thói quen đọc, mạnh dạn chia sẻ, hợp tác, phát triển năng lực ngôn ngữ và tư duy phản biện.

Giáo viên được nâng cao năng lực tổ chức Tiết đọc thư viện, biết cách tích hợp học liệu thư viện vào hoạt động dạy học.

Đối với cán bộ quản lý, việc vận hành thư viện gắn với các minh chứng thực tiễn như sổ mượn - trả, sản phẩm sau đọc đã trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả trong đánh giá chất lượng giáo dục.

Đồng thời, cha mẹ học sinh và cộng đồng bước đầu được huy động tham gia các hoạt động đọc sách tại gia đình, ngày hội đọc sách trong nhà trường.

Một trong những thành công nổi bật của chương trình là khả năng nhân rộng mô hình thư viện thân thiện ra gần 2.000 thư viện trên cả nước, cho thấy tính phù hợp, hiệu quả và sức lan tỏa của mô hình.

"Thư viện trường học với nguồn tài nguyên phong phú, được sắp xếp khoa học, bảo đảm tính thẩm mỹ, cùng các không gian chức năng như góc phát triển ngôn ngữ, góc sáng tạo, góc tra cứu… trở thành không gian văn hóa thân thiện trong trường tiểu học.

Ngoài ra, Thư viện Mây được phát triển như một không gian văn hóa đọc số với quy mô người dùng lớn và nhiều hoạt động cộng đồng sáng tạo, nhận được phản hồi tích cực từ các địa phương", ông Tú nói.

Trên cơ sở đó, ông kiến nghị các Sở GD&ĐT tiếp tục củng cố, bồi dưỡng và tập huấn đội ngũ nhân sự quản lý và triển khai chương trình tại các tỉnh để đảm bảo hoạt động chương trình triển khai thuận lợi và hiệu quả sau khi sáp nhập.

Bên cạnh đó, việc sáp nhập các tỉnh làm cho quy mô và địa bàn các tỉnh mở rộng hơn, điều này là lợi thế khi định hướng triển khai chương trình theo khu vực thay vì theo từng tỉnh.

"Đối với Tổ chức Room to Read Việt Nam, tiếp tục phối hợp xây dựng nội dung thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2026 - 2030 trong việc phát triển thói quen đọc cho học sinh cấp Tiểu học và học sinh cấp Trung học cơ sở thông qua các hoạt động thư viện như nghiên cứu và phát triển mô hình thư viện số, kho tài liệu được số hóa phục vụ cho công tác phát triển thói quen đọc của học sinh.

Nhằm cung cấp nguồn tài nguyên và hình thức học tập đa dạng như sách in, sách minh họa, sách tranh, sách số hóa… và các hoạt động trải nghiệm, đáp ứng nhiều nhu cầu và phong cách học tập khác nhau", ông Tú cho hay.

Hội nghị tổng kết không chỉ khép lại chặng đường 2021 - 2025 mà còn mở ra kỳ vọng về một giai đoạn phát triển mới, trong đó thư viện trường học tiếp tục giữ vai trò là "trái tim" của văn hóa đọc, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông theo hướng toàn diện và bền vững.