Từ môi trường mầm non quen thuộc, khi bước vào lớp 1, học sinh bắt đầu làm quen với nề nếp học tập, sinh hoạt có kỷ luật và môi trường tập thể rộng lớn hơn. Đối với học sinh bán trú, việc nhà trường chú trọng trang bị kỹ năng sống, kỹ năng tự phục vụ trong sinh hoạt hằng ngày chính là yếu tố quan trọng giúp các em phát triển toàn diện.
Chú trọng trang bị kỹ năng
Trong những ngày đầu tiên bước vào ngôi trường tiểu học, em Vương Huỳnh Nhi, học sinh lớp 1/3 Trường Tiểu học Trần Thị Bưởi (phường Phước Long, TPHCM) đã có dịp trải nghiệm hoạt động “Trường tiểu học của em”. Tại đây, Nhi cùng các bạn trong lớp được cô giáo chủ nhiệm dẫn đi tham quan toàn bộ ngôi trường, đặc biệt là những khu vực cần ghi nhớ như thư viện, khu vệ sinh, nhà đa năng... Các em còn được hướng dẫn cách làm quen với bạn mới, cách học tập và vui chơi sao cho an toàn trong môi trường tiểu học.
Tại TPHCM, sau ngày tựu trường, nhiều trường tiểu học chủ động tổ chức một tuần sinh hoạt đầu năm không bán trú nhằm giúp học sinh lớp 1 làm quen với trường lớp, cũng như chuẩn bị tâm thế vững vàng cho năm học đầu tiên. Trong thời gian này, các em được hướng dẫn nhiều kỹ năng thiết thực như giao tiếp, ứng xử, tự phục vụ… phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và môi trường mới.
Cô Nguyễn Thị Thanh Thảo, giáo viên chủ nhiệm lớp 1/5 Trường Tiểu học Thuận Kiều (phường Đông Hưng Thuận, TPHCM), cho biết: Từ ngày 3/9, nhà trường bắt đầu tổ chức bán trú. Giáo viên chủ nhiệm sẽ thu thập thông tin từ phụ huynh về thói quen ăn ngủ của học sinh, các lưu ý đặc biệt như dị ứng thức ăn hay khó ngủ. Do môi trường tiểu học có nhiều điểm khác biệt với mầm non, như khu vệ sinh không khép kín, nên thầy cô đặc biệt chú trọng hướng dẫn các con vị trí nhà vệ sinh, cách đi vệ sinh đúng cách và giữ gìn vệ sinh cá nhân.
“Không chỉ vậy, giáo viên còn rèn luyện cho học sinh lớp 1 những kỹ năng giao tiếp cơ bản như biết chào hỏi, nói lời cảm ơn, xin lỗi, biết chia sẻ, hợp tác với bạn trong sinh hoạt tập thể. Trong giờ nghỉ trưa, các em được tập kỹ năng tự phục vụ như chuẩn bị chỗ nghỉ, sắp xếp gối gọn gàng. Thông qua những hoạt động này, học sinh không chỉ hình thành tính tự lập, trách nhiệm mà còn học được cách chăm sóc bản thân và ứng xử thân thiện, tạo nền tảng vững chắc để hòa nhập với môi trường học tập mới”, cô Thảo chia sẻ.
Từ góc độ quản lý
Bà Nguyễn Thị Kim Hương, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Phú Thọ (phường Phú Thọ, TPHCM), cho biết: Năm học đầu tiên ở cấp tiểu học là một bước chuyển lớn, các em còn nhiều bỡ ngỡ. Vì vậy, trong tổ chức bán trú, nhà trường và giáo viên rất chú trọng rèn luyện các kỹ năng cơ bản, gần gũi với đời sống hằng ngày.
Cụ thể, giáo viên hướng dẫn học sinh tự thay quần áo, xếp đồ gọn gàng, rửa tay đúng quy trình, tự lấy phần cơm, mời cô và bạn trước khi ăn, ăn uống lịch sự, gọn gàng. Sau khi ăn xong, các em được tập thói quen tự thu dọn khay, muỗng và nghỉ trưa.
“Học sinh lớp 1 còn rất nhỏ, ý thức tự giác còn hạn chế, các kỹ năng tự phục vụ cũng đang trong quá trình hình thành. Trong khi tổ chức bữa ăn bán trú, mỗi em có một suất ăn riêng đảm bảo đủ dinh dưỡng, hạn chế đi lại và trò chuyện trong giờ ăn. Các em được rèn ý thức ăn hết khẩu phần, không lãng phí, từ đó hình thành kỹ năng tự chăm sóc bản thân, tiết kiệm, biết quý trọng sức lao động”, cô Hương cho biết.
Bà Nguyễn Thị Bé, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học, THCS, THPT Nam Việt (TPHCM), chia sẻ: Việc bước vào lớp 1 là một bước ngoặt lớn đối với trẻ. Bên cạnh những em mạnh dạn, tự tin, vẫn còn không ít học sinh nhút nhát, thậm chí có trường hợp sợ hãi, không chịu đến trường. Mức độ “sốc” sẽ khác nhau tùy theo đặc điểm tâm lý của từng em.
Do đó, thời gian đầu, yêu cầu quan trọng nhất không phải là học tập mà là giúp các bé làm quen với môi trường mới, thầy cô và bạn bè. Vì vậy, nhà trường luôn nhấn mạnh giáo viên cần đón trẻ bằng sự nhẹ nhàng, gần gũi, tạo cảm giác an toàn, thân thiện.
"Những tuần đầu tiên của năm học mới là giai đoạn giáo viên chủ nhiệm rất vất vả. Họ phải hiểu rõ tâm lý, tính cách, hoàn cảnh gia đình của từng học sinh để có cách tiếp cận phù hợp. Sự phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh cũng đóng vai trò quan trọng, giúp trẻ hình thành cảm giác yêu thích khi đến trường. Giao tiếp thường xuyên giữa phụ huynh và giáo viên là cầu nối cần thiết trong giai đoạn trẻ mới vào lớp 1", bà Bé cho hay.
Cùng quan điểm, bà Đặng Thị Mỹ Dung, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thanh Tuyền (phường Tân Sơn Hòa, TPHCM), cho biết việc chuyển từ cấp mầm non lên tiểu học là sự thay đổi lớn, khi hoạt động chủ đạo của trẻ không còn là vui chơi mà là học tập. Sự thay đổi này khiến nhiều học sinh chưa kịp thích nghi, dễ dẫn đến lo lắng, bối rối, thậm chí sợ hãi.
Do đó, trong những tuần đầu năm học, giáo viên luôn quan sát, lắng nghe và trò chuyện với học sinh để kịp thời hỗ trợ. Các hoạt động vui chơi, làm quen lớp học, thầy cô và bạn bè được tổ chức thường xuyên để giúp học sinh cảm thấy hứng thú, từ đó dần yêu thích việc đến trường.
“Thực tế, đội ngũ giáo viên lớp 1 luôn được nhà trường tuyển chọn kỹ lưỡng, đảm bảo vững chuyên môn và giàu kinh nghiệm sư phạm. Tuy nhiên, để trẻ nhanh chóng thích nghi, ngoài nỗ lực của giáo viên, rất cần sự đồng hành từ phía gia đình. Phụ huynh nên động viên, hướng dẫn trẻ làm quen với các sinh hoạt cá nhân, rèn kỹ năng tự lập, phối hợp với giáo viên để tạo cho con một tâm thế vui tươi, tự tin mỗi ngày đến trường”, bà Dung nói.
TS Bùi Hồng Quân, Trưởng khoa Giáo dục Mầm non (Trường Đại học Sư phạm TPHCM), chia sẻ: "Để học sinh lớp 1 đến trường với tâm thế vui vẻ và học tập hiệu quả, mỗi phụ huynh cần quan tâm, đồng hành cùng con mỗi ngày. Thường xuyên trò chuyện để lắng nghe con chia sẻ về việc học tập, ăn uống ở trường, các mối quan hệ trong lớp... Cha mẹ chính là điểm tựa quan trọng trong hành trình học tập của con. Sự quan tâm và động viên kịp thời sẽ giúp trẻ cởi mở hơn, sẵn sàng chia sẻ những khó khăn, vướng mắc cũng như mong muốn, nguyện vọng của bản thân".
