Họa sĩ, kỷ lục gia Hoàng Trúc kể chuyện làng quê bằng mo cau, bìa carton

Không chỉ là nghệ thuật, các tác phẩm của ông còn là thông điệp sống xanh, tiết kiệm, sẻ chia mà ông muốn gửi đến thế hệ trẻ.

Biến rác thành tranh

Trên hành trình gìn giữ hồn quê và bảo vệ màu xanh của đất, họa sĩ - kỷ lục gia Hoàng Trúc chọn cho mình một con đường rất riêng. Ông âm thầm biến những vật liệu tưởng chừng bỏ đi thành các tác phẩm nghệ thuật đầy ý nghĩa.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo, đông anh em tại xã Tuân Chính, huyện Vĩnh Tường (nay là Thổ Tang, Phú Thọ), Hoàng Trúc sớm bén duyên với hội họa. Trở thành nghệ sĩ tạo hình từ năm 1998, ông đã dành gần nửa thế kỷ để tìm tòi, sáng tạo. Tuy nhiên, chỉ sau khi nghỉ hưu, ông mới toàn tâm theo đuổi con đường mà ông gọi là “nghệ thuật vì môi trường, vì cộng đồng”. Những ngày tháng rong ruổi trong thiên nhiên, chứng kiến rác thải phủ trắng đồng ruộng, sông suối, đã đánh thức trong ông ý tưởng khác thường, đó là đưa phế liệu vào trong hội họa.

Với đôi bàn tay khéo léo và trái tim yêu thiên nhiên, Hoàng Trúc chọn những chất liệu đơn sơ nhất: Mo cau rụng, bìa carton bỏ đi sau mỗi đợt chuyển hàng… để làm nền cho tác phẩm.

“Chúng thân thiện với môi trường, không sinh khí thải độc hại. Hơn hết, tôi muốn kể một câu chuyện về sự hồi sinh của những thứ tưởng như đã chết”, ông nói. Từ sự sáng tạo ấy, hàng nghìn bức tranh ra đời, hơn 3.000 tác phẩm trên mo cau, hơn 2.000 bức về ký ức quê hương trên bìa carton.

Nhà giáo Nguyễn Thị Minh Láng (Vĩnh Thành, Phú Thọ) có dịp đến thăm phòng tranh của họa sĩ Hoàng Trúc cùng Hội Cựu giáo chức xã Tuân Chính. Cô xúc động chia sẻ: “Bước vào không gian Bảo tàng tranh Hoàng Trúc, tôi như được trở về miền ký ức, nơi hội tụ vẻ đẹp của quê hương, của tuổi thơ và tình yêu đất nước. Những chất liệu mộc mạc như mo cau, bìa carton dưới bàn tay người nghệ sĩ tài hoa đã trở thành những tác phẩm thấm đẫm tinh thần nhân văn. Tranh của anh không chỉ để ngắm nhìn, mà còn để cảm nhận, suy ngẫm về trách nhiệm với môi trường, với văn hóa dân tộc và những điều bình dị trong cuộc sống”.

Tại ngôi nhà số 87 đường Lam Sơn, phường Vĩnh Yên (Phú Thọ), Hoàng Trúc đã dựng nên một bảo tàng tranh cá nhân - nơi lưu giữ hơn 6.000 tác phẩm. Bước vào không gian ấy, người xem như được đi qua những miền ký ức, từ đồng quê xanh mát đến cánh đồng mùa gặt, từ hình ảnh người mẹ, những đứa trẻ bên con trâu, giỏ bí, cây rơm…, tất cả hiện lên sinh động trên từng thớ mo cau, từng mảnh bìa xù xì. Không chỉ là nghệ thuật, nơi đây còn là một địa chỉ giáo dục, truyền cảm hứng về môi trường và nghệ thuật tái chế.

Gửi thông điệp xanh

Hành trình của họa sĩ Hoàng Trúc không dừng lại ở những bức tranh. Với ông, nghệ thuật là một sứ mệnh sống. Số tiền tiết kiệm được nhờ sử dụng chất liệu rẻ tiền, ông dành để làm thiện nguyện, tặng quà cho những cụ già trăm tuổi tại địa phương. Đó là cách ông nuôi dưỡng lòng nhân ái qua chính tác phẩm của mình.

Năm 2023 và 2024, Hoàng Trúc được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập hai kỷ lục quốc gia với Bộ tranh nhiều nhất vẽ trên mo cau và Bộ tranh chủ đề “Miền ký ức” trên bìa carton. Nhưng với ông, danh hiệu chỉ là một dấu mốc trên hành trình dài hơi.

Hiện, ông đang hoàn thiện bộ tranh “Net Zero Bính Ngọ 2026” với hơn 1.000 bức vẽ hình tượng con ngựa, loài vật ông xem là biểu tượng của bền bỉ, trung thành và truyền cảm hứng sống tử tế. “Con ngựa không bao giờ phản chủ, không hủy hoại đồng cỏ nơi mình sinh ra. Tôi muốn gửi gắm thông điệp hãy sống có trách nhiệm với thiên nhiên, với chính nơi đã nuôi dưỡng ta”, ông chia sẻ.

Điều đặc biệt ở họa sĩ này là ông tự đặt tên cho trường phái của mình là “Net Zero” - sự kết hợp giữa trừu tượng và ấn tượng. Với Net Zero, ông khẳng định một phong cách riêng, nghệ thuật không cần cầu kỳ hay hào nhoáng, mà cần phục vụ cộng đồng, lan tỏa lối sống xanh, và khơi dậy tinh thần trách nhiệm nơi người trẻ.

Trong chuyến thăm lại phòng tranh, nhà giáo Nguyễn Thị Minh Láng tiếp tục bày tỏ sự khâm phục: “Tôi đặc biệt ấn tượng với bộ Net Zero Bính Ngọ gồm hơn 1.000 bức tranh vẽ trên nền bìa carton, những vật liệu tưởng chừng bỏ đi nhưng dưới tay anh Hoàng Trúc, chúng trở thành nơi chứa đựng thông điệp xanh. Anh không chỉ vẽ bằng màu và nét, mà bằng cả tâm hồn và lòng trắc ẩn của một nghệ sĩ mang khát vọng lan tỏa điều tốt đẹp”.

Câu chuyện nghệ thuật của Hoàng Trúc đã vượt ra ngoài không gian phòng tranh. Nhiều trường học tại Vĩnh Phúc, Yên Bái (nay là Lào Cai)... đã tổ chức cho học sinh đến tham quan, trải nghiệm, lắng nghe ông kể về hành trình sáng tác trên chất liệu tái chế. Ông cho biết: “Các em nhỏ rất thích thú khi thấy bìa carton hay mo cau hóa thành tranh. Tôi không dạy vẽ. Tôi kể chuyện, để các em hiểu rằng, mọi thứ đều có thể hồi sinh nếu ta biết trân trọng”. Từ cảm hứng ấy, nhiều lớp học mỹ thuật đã đưa chất liệu tái chế vào bài học. Một số trường còn tổ chức thi vẽ tranh bảo vệ môi trường với sự cố vấn nghệ thuật từ ông.

Em Trần Quang Anh, học sinh lớp 4 Trường Tiểu học Liên Bảo (phường Vĩnh Phúc, Phú Thọ) chia sẻ: “Lần đầu xem tranh bác Hoàng Trúc, em thấy rất bất ngờ vì tranh được vẽ trên mo cau, bìa giấy chứ không phải giấy trắng. Có bức vẽ mẹ đội khăn mỏ quạ, đứng cạnh là bạn nhỏ, em thấy giống bà và mẹ em ở nhà. Mỗi bức tranh như kể một câu chuyện. Em thích nhất là bác vẽ nhiều tranh để nhắc mọi người bảo vệ môi trường. Em mong sau này được học vẽ như bác để vẽ những điều gần gũi với quê hương mình”.

Trên mạng xã hội, hình ảnh về ông được lan truyền như một biểu tượng nghệ thuật xanh. Bộ tranh “Hóa Rồng” với 2.024 bức mo cau, triển lãm đầu năm 2024 tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam, đã thu hút đông đảo người xem, đặc biệt là giới trẻ. Học sinh, sinh viên từ nhiều tỉnh được tham quan miễn phí, được tận mắt chiêm ngưỡng và lắng nghe câu chuyện nghệ thuật từ chính tác giả. Một hình thức giáo dục nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, không sách vở mà chạm đến trái tim.

Đi giữa phòng tranh, người ta không chỉ thấy tranh, mà thấy cả câu chuyện về ký ức làng quê, về tuổi thơ nghèo khó, về ý chí không ngừng nghỉ. Với Hoàng Trúc, mỗi bức tranh là một thông điệp. Và mỗi lần vẽ trên bìa carton cũ là một lần ông trao đi hy vọng cho một thế hệ xanh hơn.

Trong dòng chảy hội họa hiện đại, họa sĩ Hoàng Trúc chọn lối đi riêng. Không ồn ào, không khoa trương, ông lặng lẽ vẽ nên những giấc mơ bằng phế liệu. Và ở nơi ấy, nghệ thuật không chỉ là cái đẹp, mà còn là phương tiện giáo dục, là tiếng nói của sự sống, của thiên nhiên và lòng nhân ái.