Đây là điều đáng mừng nhằm kích thích hơn các hoạt động sáng tác văn học nghệ thuật trong bối cảnh khó khăn về kinh tế.
Có “thực”sẽ vực được“đạo”?
Cần khẳng định việc hỗ trợ cho sáng tác văn học nghệ thuật là cần thiết và không thể bỏ qua. Vẫn biết đa phần các văn nghệ sỹ đều có trách nhiệm. Không có tài trợ thì họ vẫn sáng tác, bởi đó là nghiệp mà họ đã dấn thân.
Thế nhưng khi có tài trợ, họ sẽ có điều kiện hơn, có một khoảng thời gian không phải lo đến cơm áo gạo tiền để chuyên tâm gọt giũa cho tác phẩm của mình tốt hơn, tốt nhất có thể.
Chỉ có những văn nghệ sĩ - người trong cuộc mới hiểu thấu hết được người làm nghệ thuật phải cực nhọc thế nào khi sửa đi sửa lại hàng tuần, thậm chí hàng tháng cho một nét vẽ, một câu văn, một lời thoại, một nốt nhạc, một chi tiết kịch bản...
Với người làm văn học nghệ thuật chuyên nghiệp, cảm hứng chỉ là cái cớ để họ khởi đầu một tác phẩm. Để rồi sau đó họ giằng xé, họ vất vả, họ vắt từng giọt mồ hôi, từng tế bào thần kinh để đưa tác phẩm đó ra với đời sống. Lúc này, cảm hứng được nuôi dưỡng, được duy trì trong suốt quá trình sáng tạo. Chính vì thế, việc họ được yên tĩnh trong một thời gian là cần thiết.
Thế nhưng, thực tế cũng không hiếm tác giả trại viết nào cũng hăm hở tham gia, cũng viết lách sáng tác… nhưng sau đó, không một tác phẩm nào đủ sức chống lại cái khắc nghiệt của công chúng, hay nói đúng hơn không thể đem ra dàn dựng, triển lãm hay xuất bản được.
Vấn đề đáng nói, những tác giả tham gia trại sáng tác hầu hết đều hoàn thành nhiệm vụ. Nhận tài trợ và kết thúc trại sáng tác cũng trả bằng tác phẩm. Và trong số ấy, không hiếm người là những tên tuổi đã thành danh.
Thế nhưng, dường như giai đoạn sáng tác sung sức nhất đã lùi lại phía sau. Đôi khi, họ được nhận những khoản tài trợ, những lời mời dự trại sáng tác như một hành vi đền ơn đáp nghĩa thì đúng hơn. Giá như, những khoản đó để dành cho những tài năng mới thì có lẽ tốt hơn nhiều.
Những người trẻ, mới vào nghề, rất cần những sự động viên, khích lệ cả về vật chất lẫn tinh thần để họ không thoát chí trên con đường nghệ thuật rất đỗi gập ghềnh.
Hơn nữa, việc họ tham gia những trại sáng tác cũng là một cơ hội tốt để họ được tiếp xúc, được nâng cao tay nghề và cả bản lĩnh nghề nghiệp-một điều rất quan trọng.
Để hỗ trợ hiệu quả
Đến với những trại sáng tác hay những đợt đi thực tế có tài trợ, những trại viết… không khó để bắt gặp nhiều những khuôn mặt quen, những tên tuổi tài năng một thời.
Thế nhưng sự xuất hiện đều đặn đến kín lịch như vậy của những người sáng tác trong các trại sáng tác có tài trợ khiến nhiều câu hỏi được đặt ra:Liệu tác giả ấy (cho dù rất giỏi), thì có thể trong một năm mà sản xuất ra nhiều tác phẩm có chất lượng tốt hay không? Liệu người sáng tác đã thu nạp, tích lũy đủ chất liệu, vốn sống, kinh nghiệm… đến thế để miệt mài sáng tác không bao giờ cạn kiệt.
Vẫn biết, việc tài trợ sáng tác không bao giờ có thể cào bằng. Nếu năm ngoái đã đến lượt anh thì năm nay phải người khác. Thế nhưng cũng nên tính toán đến việc sao cho đạt hiệu quả cao nhất.
Bởi kinh phí dành cho hỗ trợ sáng tác là từ ngân sách Nhà nước, cho nên phải đổi lại được những tác phẩm có ý nghĩa nhân văn, phục vụ được cho nhân dân. Nhìn theo góc độ kinh tế, chủ đầu tư phải thu lại được lãi, mà lãi ở đây chính là những tác phẩm hay, có chất lượng.
Qua các trại sáng tác cho thấy vẫn có những tác giả coi việc được hưởng tài trợ sáng tác, được dự các trại viết như một thứ quyền lợi nghiễm nhiên. Chính vì vậy, họ không cần nỗ lực, thiếu sự đầu tư về chuyên môn, tham gia như đểcho thêmvui, là cơ hội được gặp lại bạn nghề. Điều đó thể hiện một sự vô trách nhiệm hết sức.
Sẽ thấy tư duy tham dự trại sáng tác có tài trợ của nhiều người là không thể chấp nhận được khi so sánh chuyến đi này được một hãng nào đó bỏ tiền ra mời các văn nghệ sỹ sáng tác.
Chắc chắn chủ hãng sẽ yêu cầu họ phải làm sao ca ngợi được chất lượng sản phẩm của hãng, ca ngợi đức độ tài năng của ông chủ. Nếu không, chẳng dại gì họ bỏ tiền ra cả, bởi đồng tiền của họ phải đem lại lợi ích gì đó, kể cả ngoài kinh tế.
Vậy nên, đã được hưởng tài trợ từ những đồng tiền thuế cho nhân dân đóng góp, các văn nghệ sỹ cũng nên nghĩ về ý thức công dân của mình.
Đừng biến những tài trợ sáng tác thành cơ hội riêng để mình sáng tác theo cái tôi của mình. (Tất nhiên, cái tôi trong sáng tạo hết sức cần thiết, nhưng nó phải phục vụ được mục đích chung). Chỉ cần có thời gian, tài năng thì những văn nghệ sĩ sẽ còn rất nhiều dịp để sáng tạo riêng cho mình.
Có một nhà văn đại ý rằng: Ông đủ sức để sáng tác theo lối hậu hiện đại, bí hiểm, thừa khả năng để đánh bóng tên tuổi theo cách tạo cho mình một phong cách riêng, không giống ai để trở nên nổi tiếng, rồi từ đó dễ dàng kiếm tiền,
Nhưng ông chọn cách sáng tác những tác phẩm dung dị, phục vụ được số đông độc giả, bởi ông tâm niệm, mình sinh ra từ miền quê này, mình biết viết, mình phải phục vụ ngay chính bà con mình, những người đã nuôi mình khôn lớn. Nhà văn ấy đã biết dẹp cái tôi - cá nhân của mình sang một bên, nhưng bên cạnh đó, ông vẫn phả được cái tôi - sáng tạo của mình vào tác phẩm.
Không thể tránh được những sai sót, những tác phẩm chưa đạt chất lượng như mong muốn… nhưng nếu văn nghệ sĩ khi tham gia sáng tác có sự hỗ trợ làm việc bằng cái tâm thực sự, làm việc vì danh dự và cái chung…thì chắc hẳn những sai sót, hạn chế có thể bỏ qua.
Hy vọng rằng, từ việc hỗ trợ sáng tác và sự tham gia tích cực, có ý thức của những văn nghệ sĩ trong thời gian tới sẽ ngày càng xuất hiện nhiều hơn các tác phẩm có giá trị phục vụ cho cuộc sống.
